Την 1η Μαρτίου 2024 ενεργοποιήθηκε ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/795 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση της πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη (STRATEGIC TECHNOLOGIES FOR EUROPE PLATFORM - STEP) ο οποίος εξειδικεύθηκε με το Σημείωμα Καθοδήγησης.
Η πλατφόρμα STEP είναι μια εξειδικευμένη ιστοσελίδα που περιλαμβάνει προγράμματα χρηματοδότησης, ευρωπαϊκά και εθνικά, με στόχο τη διαρκή πληροφόρηση και παροχή συνδυαστικής χρηματοδότησης καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων για τη δημιουργία ευρωπαϊκών αλυσίδων αξίας.
Με αυτό τον τρόπο η πλατφόρμα STEP στηρίζει επενδύσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της βιομηχανικής ανάπτυξης και των αλυσίδων αξίας, με αποτέλεσμα τη μείωση των στρατηγικών εξαρτήσεων της Ένωσης, την ενίσχυση της κυριαρχίας και της οικονομικής ασφάλειάς της και την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων στους εν λόγω στρατηγικούς τομείς. Με τον τρόπο αυτό θα βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ένωσης και θα ενισχυθεί η ανθεκτικότητά της.
Οι κύριοι στόχοι της STEP είναι:
- Η στήριξη της ανάπτυξης ή της παραγωγής κρίσιμων τεχνολογιών στην Ένωση, ή διασφάλιση και ενίσχυση των αντίστοιχων αλυσίδων αξίας τους
- Η αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων που είναι ζωτικής σημασίας για όλα τα είδη ποιοτικών θέσεων εργασίας προς στήριξη του πρώτου στόχου.
Μέσω της STEP παρέχεται στήριξη της ανάπτυξης και της παραγωγής κρίσιμων τεχνολογιών σε τρεις τομείς:
- Στην καινοτομία στους τομείς της ψηφιακής και της υπερπροηγμένης τεχνολογίας
- Στις καθαρές και αποδοτικές ως προς τη χρήση των πόρων τεχνολογίες
- Στις βιοτεχνολογίες.
Επίσης η STEP στηρίζει τεχνολογίες οι οποίες σχετίζονται με τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών (The Net-Zero Industry Act - NZIA) και τον κανονισμό για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (Critical Raw Materials Act - CRMA).
Στον κανονισμό STEP αναγνωρίζεται ότι οι φιλοδοξίες της Ένωσης να πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη και την παραγωγή κρίσιμων τεχνολογιών εξαρτώνται από την αντιμετώπιση σημαντικών ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων.
Οι ελλείψεις αυτές είναι ιδιαίτερα έντονες σε ορισμένους τομείς ζωτικής σημασίας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, μια πρόκληση που αναμένεται να ενταθεί με τις δημογραφικές αλλαγές. Η αντιμετώπιση αυτού του κενού είναι καίριας σημασίας για να εξασφαλιστεί η επιτυχία των τεχνολογιών στους τομείς STEP.
Με τη διευκόλυνση των επενδύσεων στην ανά τομέα κατάρτιση, τη διά βίου μάθηση και την εκπαίδευση, ο κανονισμός έχει ως στόχο να διασφαλιστεί ότι το εργατικό δυναμικό είναι εξοπλισμένο με τις εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την προώθηση των ικανοτήτων της Ένωσης στους τομείς της ψηφιακής καινοτομίας, των καθαρών και αποδοτικών ως προς τη χρήση των πόρων τεχνολογιών και της βιοτεχνολογίας.
Ως εκ τούτου, ο κανονισμός STEP στοχεύει στα σύνολα δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ανάπτυξη και την παραγωγή κρίσιμων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς STEP, καθώς και στη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και μαθητείας.
Η υποστήριξη μέσω της STEP αφορά διάφορα στάδια επιχειρηματικής ανάπτυξης, από την εφαρμοσμένη έρευνα μέχρι την παραγωγή ειδικού παραγωγικού εξοπλισμού και απευθύνεται, τόσο τις μικρομεσαίες, όσο και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Επίσης, στις περιφερειακές ενισχύσεις, προβλέπεται επιπλέον χρηματοδότηση (STEP bonus), 5%-10%, ανάλογα με την Περιφέρεια υλοποίησης της επένδυσης.
Προϋποθέσεις χρηματοδότησης βάσει της STEP
Στο άρθρο 2, παράγραφος 2 του κανονισμού STEP, ορίζεται ότι οι τεχνολογίες θεωρούνται κρίσιμης σημασίας όταν πληρούν μία τουλάχιστον από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- Φέρουν στην εσωτερική αγορά ένα καινοτόμο, αναδυόμενο στοιχείο αιχμής με σημαντικό οικονομικό δυναμικό
- Συμβάλλουν στη μείωση ή την πρόληψη στρατηγικών εξαρτήσεων της Ένωσης.
Με την υλοποίηση της STEP σχετίζονται έντεκα προγράμματα και ταμεία της Ένωσης:
- πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη (Digital Europe)
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (European Defence Fund)
- EU4Health
- πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» (Horizon Europe)
- Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund)
- InvestEU
- Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Fund)
- Ταμείο Συνοχής (Cohesion Fund)
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (European Regional Development Fund)
- Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) (European Social Fund +)
- Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Fund)
Η «σφραγίδα κυριαρχίας» (STEP Seal ή Sovereignty Seal) απονέμεται σε έργα που υπεβλήθησαν στα 5 προγράμματα «άμεσης διαχείρισης» από την Επιτροπή (Horizon Europe, Innovation Fund, European Defense Fund, Digital Europe Programme, EU4Health) και έλαβαν πολύ υψηλή βαθμολογία κατά τη διαδικασία επιλογής. Τα έργα αυτά:
είτε εξασφάλισαν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και μέσω της «σφραγίδας» δύνανται να λάβουν συμπληρωματική χρηματοδότηση από προκηρύξεις ΕΣΠΑ του κράτους - μέλους
είτε δεν εξασφάλισαν την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση λόγω εξάντλησης διαθέσιμων πόρων, αλλά μέσω της «σφραγίδας», τους παρέχεται προνομιακή και απλουστευμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση από ειδικές προσκλήσεις στο ΕΣΠΑ 2021-2027 του κράτους - μέλους
Υπενθυμίζεται, ότι σημαντικό στοιχείο της STEP είναι τα οικονομικά κίνητρα για τον προσανατολισμό των ταμείων της πολιτικής συνοχής σε επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες. Αυτό θα βοηθήσει όλα τα κράτη-μέλη να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και θα συμβάλει στη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες στην ενιαία αγορά.
Κατά συνέπεια, η πολιτική STEP αποτελεί μία σημαντική ευκαιρία αλλαγής παραγωγικού προτύπου, ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να αποτελέσουν μέρος των ανταγωνιστικών «αλυσίδων αξίας» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καλεί τους ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να συμπληρώσουν το Ερωτηματολόγιο που τους αφορά, ανάλογα με τον κλάδο που δραστηριοποιούνται και τις τεχνολογίες που παράγουν, μέχρι τις 22 Νοεμβρίου 2024.
Με αυτά τα δεδομένα αλλά και άλλες σημαντικές πληροφορίες από το ευρωπαϊκό και διεθνές γίγνεσθαι, η μελέτη θα βοηθήσει το Υπουργείο να αναθεωρήσει το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 ενσωματώνοντας την πολιτική STEP στις προτεραιότητες και να δώσει τη δυνατότητα σε ελληνικές επιχειρήσεις, Μικρομεσαίες αλλά και Μεγάλες, να χρηματοδοτηθούν και μέσω του ΕΣΠΑ.
