Στοχευμένες προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της οικονομικής συμμετοχής ιδιωτών και επιχειρήσεων στην ελληνική οικονομία παρουσίασαν από το βήμα του Delphi Economic Forum X οι Partners της McKinsey & Company, Θωμάς Κελεπούρης και Γιάννης Χαριζόπουλος, προσεγγίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σε θέματα οικονομικής συμπερίληψης.
Η συζήτηση που ακολούθησε, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων στελεχών των ελληνικών συστημικών τραπεζών, επικεντρώθηκε στη μεγάλη σημασία που έχει η οικονομική συμπερίληψη για την τόνωση της παραγωγικότητας, καθώς και στη διαπίστωση της περιορισμένης πρόσβασης ελληνικών επιχειρήσεων και ιδιωτών σε χρηματοδοτικά εργαλεία, συγκριτικά με τις χώρες του ΟΟΣΑ και της Ευρώπης.
Τι είναι η οικονομική συμπερίληψη;
Η οικονομική συμπερίληψη αποτελεί καταλύτη ανάπτυξης και προϋπόθεση οικονομικής ευημερίας, με τα περιθώρια προόδου για την Ελλάδα στον τομέα αυτό να είναι σημαντικά. Όπως διαπιστώνουν οι Partners της McKinsey, Θωμάς Κελεπούρης και Γιάννης Χαριζόπουλος, η υιοθέτηση των στοχευμένων προτάσεων που παρουσίασαν θα μπορούσε να ξεκλειδώσει πρόσθετες ετήσιες εκταμιεύσεις ύψους €0,8 – 1,0 δισ. στην ελληνική αγορά.
Κύριες προκλήσεις στην Ελλάδα σήμερα
Σήμερα, οι ελληνικές μικρές επιχειρήσεις παράγουν €11.000 ανά μονάδα ανθρώπινου δυναμικού, όταν οι μεγαλύτερες παράγουν €70.000. Είναι, δηλαδή, επτά φορές λιγότερο παραγωγικές σε σχέση με τις μεγάλες, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη η αντίστοιχη διαφορά είναι μόλις δύο φορές. Η οικονομική συμπερίληψη είναι καθοριστική για να υπερβεί η ελληνική οικονομία αυτό το χάσμα παραγωγικότητας, με βασικές προκλήσεις την πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα και την αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοοικονομικών εργαλείων.
Πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα
Επί του παρόντος, για περίπου 3 εκατ. ιδιώτες, το κοντινότερο τραπεζικό υποκατάστημα βρίσκεται σε απόσταση άνω των 5 χλμ., ενώ για το 13% του πληθυσμού η απόσταση υπερβαίνει τα 10 χλμ. Την ίδια στιγμή, οι δείκτες χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των Ελλήνων παραμένουν αρκετά χαμηλότεροι από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ενδεικτικά:
Μόνο το 43% μπορεί να καλύψει απρόσμενη δαπάνη χωρίς εξωτερική βοήθεια
Το 42% αποταμιεύει ενεργά
Μόλις το 21% συγκρίνει τραπεζικά προϊόντα πριν την επιλογή
Επιπλέον, παρότι οι νέοι ηλικίας 16–24 ετών διαθέτουν υψηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων (93%), μόνο το 50% των πολιτών ηλικίας 55–74 ετών έχουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Το ποσοστό αυτό υπολείπεται κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τις μεγάλες χώρες της ΕΕ και κατά 37 μονάδες έναντι των σκανδιναβικών χωρών. Πρόκειται για κρίσιμο περιοριστικό παράγοντα όσον αφορά την πρόσβαση σε ψηφιακές τραπεζικές υπηρεσίες, εφαρμογές διαχείρισης χρημάτων και διαδικτυακές πλατφόρμες πιστώσεων.
Αξιοποίηση χρηματοοικονομικών εργαλείων
Tα στοιχεία που παρέθεσαν οι Partners της McKinsey, αποτυπώνουν τη χαμηλή δανειακή διείσδυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των ιδιωτών σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης — ιδιαίτερα με την Κύπρο, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, οικονομίες συγκρίσιμες με την ελληνική.
Στοιχεία για το 2024 (ως ποσοστά του ΑΕΠ):
Καταναλωτικά δάνεια: 3% στην Ελλάδα, 7% σε Κύπρο, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία
Στεγαστικά δάνεια: 12% στην Ελλάδα, 30% σε αντίστοιχες χώρες
Δάνεια σε ΜμΕ: 11% στην Ελλάδα, 17% μέσος όρος των παραπάνω χωρών
Επιχειρηματικά δάνεια (corporate): 36% στην Ελλάδα, 13% στις άλλες χώρες
Αυτή η περιορισμένη δανειακή διείσδυση υποδηλώνει υποεπένδυση σε βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, το 50% των ελληνικών επιχειρήσεων δηλώνει ότι, ενώ χρειάζεται δάνειο, δεν υποβάλλει αίτηση. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ είναι 30%, ενώ σε Κύπρο και Ιταλία φτάνει το 25%. Αξιοσημείωτη είναι και η άνιση γεωγραφική κατανομή της πρόσβασης σε χρηματοδοτικά εργαλεία, με τη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά να εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις, βάσει σχετικών δεικτών. Μάλιστα, τα δεδομένα παραμένουν ίδια ακόμα κι αν μείνει εκτός της εξίσωσης ο τουρισμός, σε μια διαπίστωση με ιδιαίτερη σημασία, αφού δείχνει πως υπάρχουν επιχειρηματικές δραστηριότητες με περιορισμένες πιστοληπτικές δυνατότητες.
Καταλύτες για τη βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση
Η ενίσχυση της οικονομικής συμπερίληψης ιδιωτών και επιχειρήσεων προσεγγίζεται μέσα από τρεις βασικούς άξονες:
Ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.
Ανάπτυξη απλών και προσβάσιμων χρηματοδοτικών προϊόντων και υπηρεσιών, όπως η διάθεση τραπεζικών προϊόντων σε ταχυδρομεία ή καταστήματα λιανικής, μοντέλα δοκιμασμένα σε Ιρλανδία και Ιταλία.
Παρεμβάσεις για την ενίσχυση του οικοσυστήματος πιστοληπτικής αξιολόγησης, με αξιοποίηση δεδομένων συναλλαγών, χρέους προς το δημόσιο και χρέους προς εταιρείες.
Η υιοθέτηση τέτοιων λύσεων - όπως εκπαιδευτικά εργαλεία, ειδικά σχεδιασμένα προϊόντα για άτομα με περιορισμένη τραπεζική ή ψηφιακή εμπειρία και παρουσία τραπεζικών προϊόντων σε άλλα εμπορικά κανάλια, καθώς και η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πλατφόρμας δεδομένων με τη συνδρομή της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης - θα μπορούσαν να διευκολύνουν επιπλέον ετήσιες εκταμιεύσεις έως €600 εκατ. από μικρές επιχειρήσεις και έως €400 εκατ. από ιδιώτες.
