Τα πρώτα ευρήματα για την προστασία που παρέχουν τα εμβόλια έναντι της «Όμικρον» είναι χαρακτηριστικά των κινδύνων που συνεπάγεται η νέα μετάλλαξη. Οι δύο μόνο δόσεις απέναντι στην παραλλαγή, είναι ανεπαρκείς. Χρειάζεται και η τρίτη δόση για να κτισθεί ένα ισχυρό τείχος προστασίας, κοντά στο 70%-75%, σύμφωνα με έρευνα της Υπηρεσίας Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA). Η έρευνα έγινε μεταξύ 581 ατόμων που είχαν προσβληθεί από την Όμικρον, και η διαπίστωση ήταν ότι οι δύο δόσεις των εμβολίων AstraZeneca και Pfizer/BioNTech παρείχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα προστασίας έναντι αυτής που παρείχαν απέναντι στην «Δέλτα».
Τι δείχνουν αυτά τα πρώτα ευρήματα για μια μετάλλαξη, για την οποία ακόμη γνωρίζουμε λίγα, αλλά εκτιμάται ότι στα μέσα Δεκεμβρίου, θα ευθύνεται για πάνω από το 50% όλων των μολύνσεων στην Βρετανία; Καταρχήν, ότι η τρίτη δόση είναι απαραίτητα για όλους και πρέπει παντού στον κόσμο, οι ρυθμοί χορηγήσης της να αυξηθούν. Κατά δεύτερον ότι οι πρώτες δύο δόσεις των υφιστάμενων εμβολίων παρέχουν μειωμένη προστασία έναντι της Όμικρον. Μόνο η τρίτη αποκαθιστά, σε κάποιο βαθμό, το τείχος ανοσίας του οργανισμού απέναντι στον κορονοιό. Τα παραπάνω ευρήματα δεν είναι παρά αρχικά, γι’ αυτό και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή. Δείχνουν ωστόσο ότι λίγους μήνες μετά τη δεύτερη δόση, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να προσβληθεί κανείς από την παραλλαγή Όμικρον, σε σύγκριση με τη Δέλτα, όπως ανέφερε προ ημερών και η Δρ Μαίρη Ράμσεϊ, επικεφαλής του τμήματος Ανοσοποίησης της UKHSA.
Ποια είναι λοιπόν η επόμενη μέρα της πανδημίας, μετά την εμφάνιση της Όμικρον; «Το πιο πιθανό είναι ότι το νέο στέλεχος μπορεί να μολύνει πιο αποτελεσματικά άτομα με ανοσία. Επίσης μάλλον προκαλεί ήπια συμπτώματα αλλά είναι νωρίς ακόμα για να βγάλουμε οριστικά συμπεράσματα», σύμφωνα με τον Δ.Παρασκευή, αναπληρωτή καθηγητή επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής του ΕΚΠΑ.
Σχετικά με το αν η ανοσιακή διαφυγή του νέου στελέχους είναι πιο εύκολο να εκδηλωθεί σε νοσήσαντες ή σε εμβολιασμένους-δηλαδή αν το στέλεχος Όμικρον μολύνει πιο εύκολα άτομα με ανοσία από φυσική νόσηση ή εμβολιασμένους ανθρώπους- και αν οι πολλαπλοί μηχανισμοί που επάγουν οι εμβολιασμοί χαρίζουν μεγαλύτερη προστασία, ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ απαντά: «Καλά τα ερωτήματα. Απάντηση ξεκάθαρη ακόμα δεν υπάρχει καθώς προς το παρόν έχουμε μόνο εργαστηριακά ευρήματα αναφορικά με τη μείωση στην εξουδετερωτική δράση των αντισωμάτων έναντι των άλλων στελεχών. Επίσης θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι οι εμβολιασμοί πλέον γίνονται με 3 δόσεις και πως η 3η δόση φαίνεται να αδρανοποιεί τον ιό σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο οι δύο δόσεις. Μέχρι τώρα φαίνεται ότι για την πιθανότητα μόλυνσης δεν θα προστατεύουν απόλυτα αλλά θα εξασφαλίζουν σημαντική προστασία από το ενδεχόμενο σοβαρής νόσησης».
Πότε θα τιθασευτεί η πανδημία;
Πριν εμφανιστεί το νέο στέλεχος οι Αρχές της Δημόσιας Υγείας- επιστήμονες και κυβερνητικοί αξιωματούχοι- ήλπιζαν ότι με το νέο έτος η πανδημία θα εισερχόταν σε πιο διαχειρίσιμη φάση. Τώρα ωστόσο είμαστε ξανά στο σκοτάδι χωρίς να γνωρίζουμε αν μέσα στο 2022 θα καταφέρουμε να μειώσουμε την διασπορά του κορονοϊού σε σημείο που να καταλαγιάσουν κι εντέλει να σταματήσουν τα πανδημικά κύματα ώστε να αρθούν όλα τα περιοριστικά μέτρα και να επιστρέψει η ζωή μας στην πλήρη κανονικότητα.
Τα αρχικά εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι το στέλεχος Όμικρον εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα από το στέλεχος Δέλτα, που κυριάρχησε παγκοσμίως κατά το 3ο και 4ο κύμα,προκαλώντας αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία κι εκτοξεύοντας τον αριθμό των θανάτων. Επίσης, έδειξαν ότι το στέλεχος Όμικρον μπορεί να (επανα)προσβάλλει ανθρώπους που νόσησαν με τη λοίμωξη Covid ή που έχουν εμβολιαστεί. Αυτό που ακόμα δεν γνωρίζουμε είναι πώς δημιουργήθηκε και αν μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερη νόσηση σε χώρες με πιο γηρασμένο πληθυσμό από τη Νότιο Αφρική, καθώς η Ευρώπη είναι μια ήπειρος, που αντιμετωπίζει έντονο δημογραφικό πρόβλημα(και η Ελλάδα ο 2ος πιο γηρασμένος λαός της Ευρώπης). Επίσης, δεν ξέρουμε αν και πόσο γρήγορα θα καταφέρει να εκτοπίσει το στέλεχοςΔέλτα εκεί που η Δέλτα κυριαρχεί.
Μέχρι στιγμής οι επιστήμονες της πατρίδας μας, οι ειδικοί του ΠΟΥ, ο επικεφαλής επιδημιολόγος των ΗΠΑ Anthony Fauci και ο διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου της Μινεζότα MichaelOsterholm συγκλίνουν στο ότι τα ευρήματα για την Όμικρον υποδηλώνουν πως έχουμε να κάνουμε με ένα λιγότερο επικίνδυνο στέλεχος.
Από τις πιο πρόσφατες καταγραφές ξέρουμε ότι στην πόλη Gauteng όπου τώρα επικεντρώνεται η επιδημική έξαρση του νέου στελέχους, το Rtισούται με 3, δηλαδή κάθε μολυσμένο άτομο προσβάλλει άλλα 3 άτομα. Επίσης, σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη στη Ιαπωνία η Όμικρον είναι 4,2 φορές πιο μεταδοτική από τη Δέλτα. Στη Μ. Βρετανία, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Όμικρον εξαπλώνεται πολύ γρήγορα και ότι θα γίνει το επικρατέστερο στέλεχος στα μέσα Δεκεμβρίου.
Αναφορικά με τα συμπτώματα της λοίμωξης σε αντίθεση με τους υψηλούς πυρετούς, τη δύσπνοια και τις ταχυκαρδίες που προκαλούσε η Δέλτα, η Όμικρον φαίνεται να προκαλεί κυρίως κόπωση και πονοκεφάλους. Στα 3 μεγαλύτερα νοσοκομεία της Νοτίου Αφρικής τα περιστατικά που καταφθάνουν για νοσηλεία είναι πολύ πιο ήπια σε σχέση με τα περιστατικά τωνπροηγούμενων κυμάτων, με συνολικά 5000 ασθενείς να νοσηλεύονται στα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας, ενώ οι θάνατοι αυξήθηκαν ελάχιστα.
Αυτό που φάνηκε κατά τη διασπορά στη Νότιο Αφρική είναι πως η Όμικρον επηρεάζει πολύ περισσότερο τα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών σε σχέση με τα προηγούμενα στελέχη του ιού. Ωστόσο οι περισσότεροι παιδιατρικοί ασθενείς έχουν ήπια συμπτώματα, αν χρειαστεί να εισαχθούν στο νοσοκομείο μένουν για λίγες ημέρες και δεν υπήρξαν καταγραφές για οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια.
Σε ό,τι αφορά την προέλευση της Όμικρον, σαφής απάντηση δεν υπάρχει, παρά μόνο 3 θεωρίες, που έχουν διατυπωθεί από τους ειδικούς. Στην πρώτη θεωρία και επειδή στη Νότιο Αφρική ζουν περισσότερα από 8,2 εκατομμύρια οροθετικά άτομα, που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV ο οποίος προκαλεί ανοσοανεπάρκεια, εκτιμάται ότι ο κορονοϊός μεταλλάχθηκε μέσα σε ανοσοκατεσταλμένουςοργανισμούς κι έτσι προέκυψε η Όμικρον.
Σύμφωνα με τη δεύτερη θεωρία μεσολάβησεπάλι ως ξενιστής (φορέας) ένα ζώο και από το ζώο ο ιός επανα-προσέβαλε τον άνθρωπο. Τέλος, η 3η θεωρία υποστηρίζει πως η μετάλλαξη συνέβη εδώ και καιρό σε κάποια φτωχή χώραόπου δεν γίνονται γονιδιωματικές αναλύσεις των στελεχών του ιού και απλώς η Όμικρον εντοπίστηκε στη Νότιο Αφρική, χωρίς να ξέρουμε-ούτε να έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε- πού και πότε υπήρξε ο ασθενής μηδέν.
Η επόμενη μέρα
Και φτάνουμε στο προκείμενο, δηλαδή στο ποια θα είναι η επόμενη ημέρα. Πολλοί επιστήμονες εμφανίζονται συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι με το στέλεχος Όμικρον βλέπουμε την αρχή του τέλους της πανδημίας. Πιο αισιόδοξοι εμφανίζονται οι γιατροί από τη Νότιο Αφρική. Στον αντίποδα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρατά πιο συγκαταβατική στάση με τον Mike Ryan διευθυντή των Προγραμμάτων Έκτακτης Ανάγκης να επισημαίνει πως ακόμα κι έτσι, αν επιτρέψουμε στο νέο υπερμεταδοτικό στέλεχος να εξαπλωθεί χωρίς έλεγχο της διασποράς θα προκληθούν πολλά περισσότερα κρούσματα, θα ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στα Συστήματα Υγείας και θα καταγραφούν περισσότεροι θάνατοι. Ο ΠΟΥ καταλήγει στο συμπέρασμα πως ελπίζουμε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα αλλά στο σημείο που βρισκόμαστε η ελπίδα δεν μπορεί να είναι στρατηγική επιλογή στην χάραξη πολιτική υγείας. Και ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί προτού καταλήξουμε σε οριστικό συμπέρασμα σχετικά με τον βαθμό της σοβαρότητας της νόσησης που προκαλεί η Όμικρον, ώστε να μην στείλουμε το λάθος μήνυμα στην κοινωνία από υπερβολική αισιοδοξία.
