Χρειάστηκε η ενεργειακή κρίση για να περάσει ως πρώτη είδηση η πληροφορία ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται κατά 90% από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Και όπως είναι φυσικό όσο το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων παραμένει υψηλό στο ενεργειακό μείγμα των κρατών- μελών, τόσο η εξάρτηση από τους παρόχους αυξάνεται.
Το σοκ στην Ευρωπαϊκή αγορά αλλά και στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή είναι ωστόσο πραγματικά αδικαιολόγητο. Είναι η δεύτερη φορά μέσα στη δεκαετία που ο Πούτιν οπλοποίησε την παροχή φυσικού αερίου στην ΕΕ και πλέον θέτει συνολικά το δίλημμα: Μακροπρόθεσμα δεσμευτικά συμβόλαια με τις ρωσικές εταιρείες που προμηθεύουν φυσικό αέριο ή χάος;
Η ΕΕ το 2015, μετά το πρώτο σοκ της χρήσης του φυσικού αερίου ως όπλο έναντι της Ουκρανίας και τελικά και έναντι χωρών της Ένωσης, προχώρησε στη φιλόδοξη νομοθέτηση της ενεργειακής ένωσης. Ωστόσο, παρά τον σχεδιασμό, τα τελευταία έξι χρόνια δεν ήταν επαρκείς οι προβλέψεις για τον εφοδιασμό του φυσικού αερίου που διαδραματίζει ρόλο μεταβατικού καυσίμου και δεν κατασκευάστηκαν οι κατάλληλες υποδομές αποθήκευσης ειδικά για την πράσινη ενέργεια.
Παράλληλα με βάση και την πρόβλεψη της Συνθήκης που κατοχυρώνει το ενεργειακό μείγμα ως εθνική αρμοδιότητα, μια σειρά χώρες με πρώτη τη Γερμανία φρόντισαν τα του οίκου τους εξασφαλίζοντας διμερείς συμφωνίες με τον κύριο ρωσικό πάροχο με ανάλογες υποδομές, βλέπε North Stream 2, ή επιμένουν να δίνουν μάχη χαρακωμάτων για τον πανάκριβο πλέον άνθρακα, όπως κάνει η Πολωνία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την επόμενη εβδομάδα θα ανακοινώσει μέτρα μεταξύ των οποίων είναι:
- Κοινές εθελοντικές παραγγελίες κρατών - μελών, αξιοποιώντας, στον βαθμό που είναι δυνατό, το διαπραγματευτικό βάρος της μεγαλύτερης ενιαίας αγοράς στον κόσμο
- Αυξημένα στρατηγικά αποθέματα για αποφυγή μεγάλης διακύμανσης τιμών
- Χρήση πόρων του Συστήματος Εμπορίας Εναερίων Ρύπων από τα κράτη - μέλη για ανακούφιση των ευάλωτων, κάτι που ήδη κάνει η ελληνική κυβέρνηση.
Τέτοιου είδους «εργαλεία» μπορεί να λειτουργούν πυροσβεστικά αλλά δεν απαντούν στο βασικό πρόβλημα που παραμένει η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τους προμηθευτές τους.
Σημασία έχει το πρόβλημα της ασφάλειας προμηθειών ενέργειας για την Ευρώπη να αντιμετωπιστεί ριζικά και σε συνδυασμό με την πρωτοπόρα επιλογή του Green Deal για την πρώτη ήπειρο με οικονομία χωρίς άνθρακα το 2050.
Το βαρύ όπλο της ΕΕ απέναντι και στην ενεργειακή κρίση είναι το άθροισμα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με το Προϋπολογισμό 2021 - 2027 και τα πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία της με πρώτο το InvestEU. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε συνδυασμό με εγκαταστάσεις για την αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας είναι η απάντηση στο δίλημμα «στην αγκαλιά του Πούτιν ή στο χάος».
Πλέον επιχειρηματικά η τεχνολογία, και μάλιστα αυτή που αναπτύσσεται στην Ευρώπη κυρίως με χρηματοδότηση από τους φορολογούμενους, δίνει τη δυνατότητα για μεγάλης κλίμακας βιώσιμες επενδύσεις σε αιολικά πάρκα στην ξηρά και στη θάλασσα, φωτοβολταϊκά για κάθε καταναλωτή οικιακό ή βιομηχανικό, ενέργεια από τα κύματα αλλά και από τα απορρίμματα.
Η απάντηση της ΕΕ στο δίλημμά που απροσχημάτιστα πλέον θέτει ο Ρώσος πρόεδρος, είναι η επιτάχυνση των επενδύσεων στην ανανεώσιμη ενέργεια με συνέργειες μεταξύ του ιδιωτικού τομέα και των κρατών μελών και με διακρατικά έργα, με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Μόνο έτσι η ενεργειακή αγορά της ΕΕ θα μπορεί να προσφέρει προσβάσιμη ενέργεια στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της και η ΕΕ θα κάνει ένα πρώτο ουσιαστικό βήμα προς τη στρατηγική αυτονομία της.
*Η Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ Συμπρόεδρος του Intergroup για την Κλιματική Αλλαγή και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
