Του Γιώργου Παυλόπουλου
«Ο διευθυντής της CIA και πρώην στέλεχος των Ρεπουμπλικανών από το Κάνσας αντιπροσωπεύει ό,τι ακριβώς αρέσει στον Trump να έχει ένας εκλεκτός του – να είναι αποφασιστικός, μάχιμος και πιστός». Με αυτόν τον τρόπο περιέγραφε στις 4 Ιανουαρίου τον Mike Pompeo, τον ιδανικό «αντί-Tillerson» όπως τον χαρακτήριζε, το Bloomberg Businessweek, σε ένα κείμενο που χθες αποδείχθηκε προφητικό. Κι αυτό διότι ο Pompeo έγινε το νέο αφεντικό του State Department, στη θέση του πρώην CEO της ExxonMobil που εκτελούσε χρέη υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ τους τελευταίους 14 μήνες, ο οποίος εκπαραθυρώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες.
«Ο Pompeo έχει έναν τρόπο προσέγγισης των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής με σκληρή γραμμή, που είναι περίπου άσπρο-μαύρο και αυτό ανταποκρίνεται στον τρόπο που και ο Trump αντιμετωπίζει τον κόσμο», λέει κάποιος αξιωματούχος που γνωρίζει καλά τον άνθρωπο ο οποίος ενημέρωνε προσωπικά, το πρωί κάθε ημέρας, τον πρόεδρο των ΗΠΑ για τις εξελίξεις στα θέματα ασφαλείας και τις απόρρητες πληροφορίες που είχε συλλέξει η υπηρεσία της οποίας προΐστατο. Έτσι, ο άνθρωπος που εξελέγη γερουσιαστής το 2010 με τη σημαία του ακραία συντηρητικού Tea Party, κέρδισε την απόλυτη εμπιστοσύνη του Trump, ειδικά καθώς αποδείχθηκε στην πράξη ότι συμφωνούν σε ζητήματα μείζονος σημασίας, για τα οποία ο Tillerson εμφανιζόταν να εκφράζει διαφορετική γνώμη.
Τι σημαίνει, όμως, η αλλαγή φρουράς στο τιμόνι της αμερικανικής διπλωματίας; Τι μεταβολές θα επιφέρει αυτό στην πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή, έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, αλλά και στις ελληνοτουρκικές διαφορές;
Ξεκινώντας από το τελευταίο, το ερώτημα είναι ποια από τις δύο χώρες, Ελλάδα ή Τουρκία δηλαδή, θα κατατάξει ο Pompeo στην κατηγορία του άσπρου και ποια θα θεωρήσει ότι ανήκει στην κατηγορία του μαύρου. Με βάση τα μέχρι σήμερα πεπραγμένα του, είναι γεγονός ότι δεν φαίνεται να τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια ούτε για τον Tayyip Erdogan ούτε για το καθεστώς που χτίζει στην Τουρκία. Για του λόγου το αληθές, όταν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα που έγινε τον Ιούλιο του 2016 η Τεχεράνη είχε εκφράσει την συμπαράστασή της στην κυβέρνηση Erdogan, ο ίδιος είχε γράψει στο Twitter ότι «και οι δύο χώρες (Ιράν και Τουρκία) μοιάζουν πολύ και είναι ολοκληρωτικές ισλαμικές δικτατορίες».
Βεβαίως, από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών, ο Pompeo θα εκφράσει όχι τις προσωπικές του απόψεις, αλλά τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Θα το κάνει δε όχι μόνο έναντι της Τουρκίας – κάτι που σημαίνει ότι μπορεί και να αλλάξει γνώμη στην πορεία για τον «σουλτάνο» – αλλά και σε όλη τη γκάμα της εξωτερικής πολιτικής.
Το σίγουρο είναι ότι σε ορισμένα τουλάχιστον θέματα μοιάζει να ταυτίζεται πλήρως με τις απόψεις του πολιτικού του προϊσταμένου: Ανάμεσα στα άλλα, έχει εκφράσει δημοσίως την αντίθεσή του με τη συμφωνία που υπογράφηκε το 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, κάτι που σημαίνει ότι τόσο η Τεχεράνη όσο και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αναμένουν περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης της Ουάσινγκτον στο συγκεκριμένο θέμα και έενταση των πιέσεων για αναθεώρηση ή ακόμη και για κατάργηση της συγκεκριμένης συμφωνίας.
Απέναντι δε στη Ρωσία και την Κίνα, ο Pompeo εκτιμάται ήδη ότι θα αποδειχθεί θιασώτης της realpolitik, με αρκετή δόση… τσαμπουκά. Θα στείλει, με άλλα λόγια, το μήνυμα ότι δέχεται να συζητήσει τα πάντα, αρκεί να είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα θα αποβεί σε όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε ποιο βαθμό θα πετύχει να επιβάλει τη γραμμή του, βεβαίως, θα αποδειχθεί πολύ σύντομα, καθώς αναμένονται σημαντικές εξελίξεις σε δύο μέτωπα: Αφενός, της Συρίας, όπου ο Trump επιχειρεί να στριμώξει τη Μόσχα, απειλώντας με στρατιωτικό πλήγμα τον σύμμαχό της Assad. Και αφετέρου της Κορέας, όπου έχουν προαναγγελθεί συνομιλίες κορυφής ανάμεσα στον Trump και τον Kim Jong-un – οι οποίες μπορούν είτε να οδηγήσουν σε ένα ιστορικό συμβιβασμό είτε να χρησιμοποιηθοπυν ως πρόσχημα για να ισχυριστούν οι Αμερικανοί ότι η διπλωματία δεν αποδίδει και χρειάζονται πιο δυναμικά μέτρα.
Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η εκπαραθύρωση του Tillerson και η αντικατάστασή του από τον Pompeo, ένα «γεράκι» των Ρεπουμπλικάνων, των ενόπλων δυνάμεων και των υπηρεσιών πληροφοριών, συμπίπτει με τη σκλήρυνση της στάσης των ΗΠΑ σε όλα τα μέτωπα: Συμπεριλαμβανομένου φυσικά του οικονομικού, όπως έδειξε η επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, αλλά και το μπλοκάρισμα, για λόγους εθνικής ασφαλείας, της μεγάλης εξαγοράς της Qualcomm από την Broadcom, η οποία θεωρείται ότι ελέγχεται από τους Κινέζους.
Διαβάστε ακόμα:
- Ο D. Trump απέλυσε σύμβουλο του R. Tillerson που σχολίασε την αποπομπή του πρώην ΥΠΕΞ
- Ποιοι πίεζαν να φύγει ο Rex Tillerson;
(φωτογραφία AP)
