Τρεις με τέσσερις το πολύ παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας θα δοθούν φέτος στην Επίδαυρο, εκ των οποίων οι δύο από το Εθνικό Θέατρο. Αυτό αποφάσισε το Ελληνικό Φεστιβάλ, αυτό ανακοινώθηκε από την διευθύντριά του Κατερίνα Ευαγγελάτου σημειώνοντας πως φέτος υπήρξαν αλλαγές λόγω πανδημίας.
Άλλοι δεν θέλησαν να παρουσιάσουν στο κοινό μια «προσαρμοσμένη» παράσταση, άλλοι θεώρησαν πως με μειωμένη πληρότητα δεν θα έβγαιναν τα έξοδά τους, και άλλοι κάτι διαφορετικό, επομένως υπήρξαν αρνήσεις από θιάσους, πάντως καταλήξαμε. Το διψασμένο κοινό περιμένει να μάθει λεπτομέρειες για το πώς και με ποια μέτρα μπορεί να παρακολουθήσει τα έργα αρχαίου δράματος και κάποιοι κλείνουν ήδη τις θέσεις τους στο κοίλο του αρχαίου θεάτρου, ως θεατές. Όπως ο Φοίβος Δεληβοριάς και μπράβο του. Αν και πρωτοπόρος στον αγώνα για τα δικαιώματα των καλλιτεχνών όλο αυτό τον καιρό, δηλαδή εναντίον της κυβέρνησης, δήλωσε πως θα πάει στην παράσταση της «Λυσιστράτης» ως θεατής, πρώτος- πρώτος. Πολύ καλά. ‘Η μήπως όχι;
Κάθε άνθρωπος, εννοείται και κάθε καλλιτέχνης, είναι ελεύθερος να πηγαίνει όπου θέλει και να παρακολουθεί όποια θεάματα επιλέγει. Ακόμα και αν είχε συμφωνήσει ο δεύτερος να συμμετάσχει σε μια παραγωγή, έχει δικαίωμα να αλλάξει γνώμη και να υπαναχωρήσει, για τους δικούς του λόγους.
Φερ’ ειπείν ο κ. Δεληβοριάς, μια και τον αναφέραμε, είχε κάθε δικαίωμα να αποχωρήσει από τη «Λυσιστράτη» του Εθνικού Θεάτρου όπου θα έγραφε τη μουσική. Όχι εξαρχής, οπότε δεν διαφαινόταν καν η πανδημία, αλλά εκ των υστέρων, όταν εμφανίστηκε. ‘Η και αργότερα, όταν οι δημιουργοί ξεκίνησαν τις κινητοποιήσεις.
Ο συνθέτης μέχρι πριν από ελάχιστες ημέρες διαμαρτυρόταν προς το κράτος γιατί δεν επιχορηγεί τους δημιουργούς για τα πνευματικά δικαιώματα που χάνουν και θα «σβήσουν», θεωρώντας πως τα 100 εκατομμύρια ευρώ που δίνει η κυβέρνηση είναι ψίχουλα ή, ας πούμε, ανεπαρκή.
Εν τω μεταξύ, είχε ο ίδιος «κλείσει» με το Εθνικό Θέατρο να γράψει μουσική για την παράσταση της αριστοφανικής «Λυσιστράτης». Παρόλα ταύτα, πολύ καλά έκανε και φώναζε, εκπροσωπώντας τον κλάδο του, εφόσον θεωρούσε πως το κράτος συμπεριφέρεται λάθος απέναντι στους δημιουργούς.
Γι’ αυτό και από τον περασμένο Φεβρουάριο αν δεν απατώμαι, έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΕΔΕΜ, που πασχίζει για την είσπραξη των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών στο ελληνικό τραγούδι.
Η διευθύντρια του Φεστιβάλ ανακοίνωσε στις 30 Μαρτίου το φετινό πρόγραμμα, από το οποίο έμελλε να πραγματοποιηθεί μέρος μόνο.
Εν τω μεταξύ, κύλησε όλος ο Απρίλιος, κύλησε και ο μισός Μάιος. Και στις 17, μόλις χθες δηλαδή, κατά πληροφορίες μας ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρης Λιγνάδης έμαθε από τον σκηνοθέτη της παράστασης πως ο Φοίβος Δεληβοριάς δεν θα γράψει τη μουσική στη «Λυσιστράτη». Ο ίδιος ο δημιουργός, έγραψε στο προφίλ του στο Facebook:
«ΓΙΑ ΤΗ ‘ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ’
Αγαπητοί φίλοι, θέλω λίγο την προσοχή σας.
Όλοι ξέρουν πόσο σημαντικό είναι για μένα -και για όλους τους συναδέλφους μου- το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων και η ευτυχής στέγαση του ελληνικού και του ξένου ρεπερτορίου κάτω από έναν ενιαίο αυτοδιαχειριζόμενο φορέα.
Το πόσο δραματικό θα ήταν να μείνουμε χωρίς δικαιώματα εν μέσω πανδημίας, το περιέγραψα κι εδώ-και δεν το έκανα από μόνος μου, από κάποιου τύπου μελοδραματική ή ‘ηρωϊκή’ διάθεση.
Λόγω λοιπόν του ότι με εξέλεξαν πρόεδρο οι συνάδελφοι στην πορεία προς αυτό το σκοπό -δίνω όλο τον προσωπικό μου χρόνο τις μέρες αυτές εκεί.
Έτυχε τον χειμώνα του 2019, ο αγαπημένος φίλος Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος να μου αναθέσει τη μουσική στη ‘Λυσιστράτη’ του Εθνικού φέτος το καλοκαίρι. Δέχτηκα με χαρά, ο θίασος και η μετάφραση- στην πρώτη μας συνάντηση τον περασμένο Φεβρουάριο- έχουν πραγματικά τη μαγεία του οράματος του σκηνοθέτη.
Με πολύ μεγάλη χαρά έμαθα πως η παραγωγή θα ανέβει κανονικά στην Επίδαυρο και με όλη μου την καρδιά σας προτρέπω να τη δείτε, θα είναι μια πολύ συγκινητική στιγμή ξανανταμώματος του ταλαιπωρημένου μας κόσμου με την αρχαία του σταθερά.
Δυστυχώς, δεν θα μπορέσω εγώ ή η μουσική μου να είμαστε εκεί. Θα έβλαπτε κάτι τέτοιο την αφοσίωσή μου τόσο στον αγώνα για τη δημιουργία της ΕΔΕΜ, αλλά και την αφοσίωσή μου στην τόσο απαιτητική αυτή μουσική εργασία.
Ενημέρωσα ήδη το Εθνικό και τον σκηνοθέτη για την απόφασή μου. Και στη ‘Λυσιστράτη’ θα πάω πρώτος και καλύτερος-ως θεατής.»
Εδώ τελειώνει η αναγγελία και αρχίζουν τα ενθουσιώδη σχόλια των θαυμαστών του, που τον συγχαίρουν με τη λογική πως δεν θέλει να πάρει χρήματα από το κράτος σε μια τόσο δύσκολη για τους συναδέλφους του συγκυρία.
Πλην, ουδείς σκέφτεται πως ο καλλιτέχνης είναι καλλιτέχνης και δεν μπορεί να «κρεμάσει» κάποιον που τον επέλεξε, όπως και τους λοιπούς εργαζομένους στον θίασο και να αφήσει το Εθνικό Θέατρο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Θα πείτε, τώρα προέκυψε το ζήτημα. Θα σας πω σοβεί εδώ και καιρό. Και όποιος αποσύρεται πρέπει να το κάνει εγκαίρως.
Εν ολίγοις, αποφάσισε να μην μετάσχει σε αυτή την παράσταση γιατί έχει δουλειά με την ΕΔΕΜ. Από τον Φεβρουάριο που ξεκίνησε, τώρα το κατάλαβε; Τι λέει με τα ίδια του τα λόγια; Ότι γνώριζε από τότε πως η δουλειά της σύνθεσης μουσικής για την παράσταση είναι απαιτητική αλλά... μόλις δυόμισι μήνες πριν από την πρεμιέρα το κατενόησε; Να και οι ακριβείς φράσεις του: «Θα έβλαπτε κάτι τέτοιο την αφοσίωσή μου τόσο στον αγώνα για τη δημιουργία της ΕΔΕΜ, αλλά και την αφοσίωσή μου στην τόσο απαιτητική αυτή μουσική εργασία.» Ενας επαγγελματίας ετών, δεν γνωρίζει άριστα τι σημαίνει υποχρέωση και χρόνος στη δουλειά του;
Η λύση δεν είναι εύκολη, αλλά ευτυχώς υπάρχει. Όπως συμβαίνει πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις ή θα ανατεθεί το έργο σε κάποιον άλλον ή θα χρησιμοποιηθεί έτοιμη μουσική άλλου συνθέτη για προγενέστερη παράσταση. Το ερώτημα όμως παραμένει: γιατί ο Φοίβος Δεληβοριάς, τόσο αργοπορημένα, δεν θέλησε να υπογράψει μια τόσο πολλά υποσχόμενη (όπως και ο ίδιος λέει) παράσταση;
Δεν συνηθίζω να διερμηνεύω σκέψεις κι έτσι δεν θεωρώ πως ισχύει αυτό που γράφεται στα social media από τη στιγμή που έγινε η ανακοίνωση. Ότι δηλαδή, ο Φοίβος Δεληβοριάς δεν χάρηκε καθόλου όταν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη σε απάντησή της προς τη συνάδελφο Κατερίνα Αγγελιδάκη για την Athens Voice είπε πως είναι καλό που ως συνθέτης, ο Φοίβος Δεληβοριάς θα γράψει τη μουσική για τη Λυσιστράτη.
Δεν το πιστεύω, γιατί θα το θεωρούσα μικρόψυχο εκ μέρους του. Και θεωρώ πως αν αισθανόταν ότι “προσβάλλεται” με το να εισπράξει χρήματα αυτή την στιγμή από το κράτος, πρώτα θα έγραφε τη μουσική και μετά θα έδινε την αμοιβή του στον οργανισμό πνευματικών δικαιωμάτων. Οπότε όλα θα είχαν εξελιχθεί με τον καλύτερο τρόπο, χωρίς να κινδυνεύσει λεπτό να τιναχθεί στον αέρα η παράσταση.
