Με τον χάρτη που έχει ανέβει στην ειδική πλατφόρμα HealthMap καταγράφοντας κάθε νέο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων να αριθμεί μέχρι τώρα 601 κρούσματα σε 26 χώρες εκτός της κεντρικής και της Δυτικής Αφρικής όπου η νόσος ήταν για δεκαετίες ενδημική, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τηρεί στάση επιφυλακής και αυξάνει το επίπεδο συναγερμού παρότι οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο συμφωνούν στο ότι η ευλογιά των πιθήκων δεν μοιάζει με τη λοίμωξη του κορονοϊού και δεν μπορεί να εξελιχθεί σε πανδημία.
Ωστόσο, έχοντας την εμπειρία των λαθών που έγιναν πριν από δυόμισι περίπου χρόνια όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατά πολλούς άργησε να κηρύξει τον κορονοϊό «πανδημία», οι επιστήμονες τόσο του ΠΟΥ όσο και του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων CDC και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ECDC ανησυχούν μήπως επαναληφθούν εν προκειμένω τα λάθη του παρελθόντος και χαθεί πολύτιμος χρόνος, καθώς μέχρι τώρα αυτή η μυστηριώδης διασπορά των κρουσμάτων δείχνει ότι κάπου μας ξέφυγαν και ότι πιθανώς υπάρχει δυνατότητα ασυμπτωματικής μετάδοσης δηλαδή μετάδοσης από ανθρώπους που δεν έχουνε κανένα σύμπτωμα.
Το Liberal.gr θέτει επτά ερωτήματα που συνιστούν την πηγή του προβληματισμού σε όλους τους επιστημονικούς και θεσμικούς φορείς, συγκεντρώνοντας όλα τα στοιχεία που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για τη νέα υγειονομική απειλή η οποία μέχρι τώρα δεν έχει απομονωθεί όπως δείχνει και ο πολλαπλασιασμός των περιστατικών.
Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που προβληματίζει περισσότερο τους ειδικούς, με τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων;
Κατά καιρούς διασπορά κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων έχει ξανα-καταγραφεί χωρίς να προκαλέσει φόβο. Αυτό που για πρώτη φορά γίνεται είναι η ταυτόχρονη ανίχνευση των κρουσμάτων σε τόσες πολλές χώρες, 26 πλέον, πέραν των χωρών της Αφρικής όπου η νόσος είναι ενδημική, ενώ θεωρείται δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα εμφανιστεί κρούσμα και στη χώρα μας. Τέτοια ταυτόχρονη επιδημική έξαρση σε τόσες χώρες δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν με το συγκεκριμένο ιό.
Θα μπορούσε ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων να έχει μεταλλαχθεί και γι’ αυτό να μεταδίδεται πιο εύκολα;
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι ένας ιός DNA διπλής έλικας σε αντίθεση με τον ιό του κορονοϊού που είναι ιός RNA. Οι ιοί DNA έχουν αρκετά καλά επιδιορθωτικά συστήματα και γι’ αυτό είναι δύσκολο να συμβούν μεταλλάξεις.
Αυτό ισχύει για όλους τους ιούς DNA που ευθύνονται για πολλές παιδικές ασθένειες και γι’ αυτό πολλά από τα βασικά παιδιατρικά εμβόλια ρουτίνας είναι πολύ αποτελεσματικά- έχουν αποτελεσματικότητα δηλαδή που κυμαίνονται άνω του 90% ακριβώς επειδή οι υπεύθυνοι ιού δεν μεταλλάσσονται τόσο εύκολα. Έτσι δεν μπορούν να γίνουν μερικώς αναποτελεσματικά τα εμβόλια όπως είδαμε να συμβαίνει αρκετές φορές στην πορεία των δυόμισι ετών με τον κορονοϊό.
Υπάρχουν φόβοι ότι θα έχουμε πολύ περισσότερα κρούσματα τους προσεχείς μήνες;
Η καταγραφή περισσότερων κρουσμάτων δεν έχει τόσο σχέση με τον φόβο όσο έχει με το γεγονός ότι είμαστε σε επιφυλακή και λειτουργούν τα συστήματα επιτήρησης. Όπου υπάρχει επιτήρηση, αυτή αποδίδει και αυτό σημαίνει ότι θα ανιχνευτούν περισσότερα κρούσματα. Άρα ναι, η απάντηση είναι ότι οι ειδικοί αναμένουν μεγαλύτερους αριθμούς κρουσμάτων από τα 601 κρούσματα έως τώρα.
Μπορεί ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων να περιοριστεί;
Για να περιοριστεί ο ιός θα πρέπει πρώτα από όλα να βρούμε ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο έχει γίνει η μετάδοση. Ξέρουμε ότι η μετάδοση γίνεται με τις βλάβες που προκαλεί ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων στο δέρμα με τα εξανθήματα (τις φουσκάλες με υγρό-πύον), δηλαδή που στη συνέχεια ξεραίνονται και υπάρχει υποψία λόγω του αυξημένου αριθμό κρουσμάτων μεταξύ της κοινότητας των ομοφυλοφίλων ανδρών ότι κατά τη σεξουαλική πράξη μπορεί να μεταδίδεται πιο εύκολα ο ιός και από την επαφή μεταξύ των σωμάτων και από τα σεντόνια, με τους ειδικούς να υποπτεύονται ότι μπορεί να μεταδίδεται λόγω της πολύ στενής επαφής και από τα άτομα που δεν έχουν ακόμα εμφανίσει τις βλάβες στο δέρμα τους.
Πώς μπορεί να βοηθήσει ένα πρόγραμμα εμβολιασμού και τι άλλο χρειαζόμαστε εκτός από εμβόλιο για να «σταματήσουμε» τη διασπορά της ευλογιάς των πιθήκων;
Καταρχάς να τονίσουμε ότι εμβόλιο κατά του ιού της ευλογιάς το πιθήκων δεν έχουμε ακόμα. Υπάρχει όμως διαθέσιμο εμβόλιο κατά του ιού της ευλογιάς το οποίο είναι ως και 85% αποτελεσματικό γιατί οι δύο αυτοί ιοί είναι συγγενικοί μικροοργανισμοί κάτι σαν «ξαδερφάκια».
Η σκέψη είναι ο εμβολιασμός να μην είναι για όλους, αλλά για τους υγειονομικούς και τους εργαστηριακούς (μικροβιολόγους βιοχημικούς, τεχνολόγους) που θα έρθουν σε επαφή με τέτοια κρούσματα και για όλες τις στενές επαφές των κρουσμάτων.
Ο εμβολιασμός θα μπορούσε να συστήνεται σε ανθρώπους που πρόκειται να ταξιδέψουν σε περιοχές όπου ενδημεί ο ιός, ενώ εκτός Αφρικής αυξημένο αριθμό κρουσμάτων συναντούμε στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Σε αντίθεση με τον εμβολιασμό για τον κορονοϊό όπου απαιτείται πρώτη δόση, αναμονή τρεις με τέσσερις βδομάδες, δεύτερη δόση και μετά άλλες δύο βδομάδες αναμονή για να γίνει αποτελεσματικό το εμβόλιο και να παράξουμε αντισώματα, στην περίπτωση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων το εμβόλιο προσφέρει προστασία εντός τεσσάρων ημερών δηλαδή δρα γρήγορα.
Ωστόσο, οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο έχοντας και την εμπειρία του κορονοϊού φοβούνται λίγο ότι αυτή η αισιοδοξία πως έχουμε εμβόλιο και φάρμακα για τα συμπτώματα και νέα αντιικά που αναπτύσσονται, θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε μία χαλάρωση, οπότε θα μπορούσε το πράγμα να ξεφύγει
Πιο άλλο πρόβλημα μπαίνει εμπόδιο στον περιορισμό των κρουσμάτων;
Η έλλειψη διαγνωστικών τεστ και η έλλειψη της γνώσης το τι μπορεί να κάνει ο ιός κατά το χρόνο επώασης και όσο το άτομο παραμένει ασυμπτωματικό επισκιάζουν την αισιοδοξία και δημιουργούν φόβο ότι τα πράγματα μπορεί να οδηγήσουν σε επιδημικές εξάρσεις πιο σοβαρές.
Έπειτα είναι και το πρακτικό θέμα ότι σε λίγους μήνες θα φτάσει το φθινόπωρο και μπορεί να έχουμε έξαρση του κορονοϊού άρα θα έχουμε ένα πρόγραμμα εμβολιασμού που ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει με ποιο εμβόλιο θα γίνει, υπάρχουν ελπίδες ότι θα έχουμε επικαιροποιημένο εμβόλιο στα χέρια μας αυτό όμως δεν είναι απόλυτα βέβαιο και κανείς δεν είναι σε θέση να πει αν θα έχουμε εμβόλιο επικαιροποιημένο και για τον κορονοϊό και για τη γρίπη ή μόνο για τον κορονοϊό- οπότε υπάρχει στα σκαριά μία στρατηγική μαζικού εμβολιασμό του πληθυσμού και κανείς δεν θα ήθελε να μπερδευτεί το μήνυμα και να δοθεί χώρος να ανθίσει ξανά το αντιεμβολιαστικό κίνημα.
Μπορεί να μας επιφυλάξει άλλες εκπλήξεις ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων;
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων έχει τη δυνατότητα να κρύβεται μέσα στο ζωικό βασίλειο και κάθε ιός που μπορεί και μεταφέρεται από τα ζώα στον άνθρωπο και ξανά πίσω στα ζώα και ξανά πίσω στον άνθρωπο μπορεί να μας επιφυλάξει δυσάρεστες εκπλήξεις και αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να τον πάρουμε στα ελαφρά παρότι σε σχέση με τον ιό της ευλογιάς, της νόσου που έχει εκριζωθεί από τα τέλη του 1970 είναι πολύ λιγότερο επικίνδυνος.
Η ευλογιά σκότωνε τουλάχιστον το 30% των ανθρώπων που κολλούσαν τον ιό, ενώ ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων έχει δύο στελέχη, το στέλεχος της Δυτικής Αφρικής που εμφανίζεται σε αυτή την επιδημική έξαρση και έχει 1% θνητότητα και το άλλο στέλεχος της κεντρικής Αφρικής, που είναι πιο λοιμογόνο με θνητότητα 10%.
