Περισσότερα από 130 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων (80 επιβεβαιωμένα κι άλλα 50 ύποπτα, προς διερεύνηση), έχουν καταγραφεί σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε τουλάχιστον 13 χώρες (μεταξύ των οποίων η Μ. Βρετανία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Ελβετία), ενώ εδώ και λίγες ώρες έχει ανακοινωθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας πως εντοπίστηκε το πρώτο ύποπτο κρούσμα στην Ελλάδα.
Ο κόκκινος συναγερμός εντός των συνόρων αφορά Άγγλο τουρίστα που νοσηλεύεται με τη φίλη του στο νοσοκομείο Αττικόν σε θάλαμο αρνητικής πίεσης με τον ΕΟΔΥ να έχει πάρει και από τους δύο δείγματα για μοριακό έλεγχο,τα αποτελέσματα του οποίου θα είναι διαθέσιμα τη Δευτέρα.
Τα απανωτά κρούσματα που έχουν εντοπιστεί το τελευταίο διάστημα εύλογα εγείρουν ανησυχία κι όλοι αναρωτιούνται μήπως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πρώιμη έναρξη μιας νέας πανδημίας, προτού καλά-καλά προλάβει να κοπάσει η πανδημία του κορονοϊού. Καθημερινά προστίθενται κι άλλα κράτη στη λίστα των χωρών με κρούσματα ή πιθανά κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων, με τις δυο τελευταίες προσθήκες να αφορούν την Ελβετία και την Ελλάδα.
Ο φόβος είναι δικαιολογημένος καθώς προηγείται η κούραση από τον πόλεμο μακράς διαρκείας με τον ιό Sars Cov2, που κατέστησε τους πολίτες ευαισθητοποιημένους, πλέον, σε θέματα που άπτονται των υγειονομικών απειλών. Ωστόσο, όπως επισημαίνει στο Liberal.gr ο καθηγητής παιδιατρικής και πρόεδρος του ΕΟΔΥ Θεοκλής Ζαούτης, δεν τίθεται θέμα «υπερδιάγνωσης» ενός φαινομένου, λόγω οξυμένων αντανακλαστικών.
Στην επιστημονική κοινότητα, μετά την έκτακτη σύσκεψη που συγκάλεσε ο ΠΟΥ, τις αναλυτικές ενημερώσεις από τα CDC και ECDC και την ενημερωτική εγκύκλιο που απέστειλε ο ΕΟΔΥ σε όλα τα νοσοκομεία, θέτοντας το προσωπικό σε επαγρύπνηση για το ενδεχόμενο της εμφάνισης κρουσμάτων της ιογενούς λοίμωξης στην Ελλάδα, οι ειδικοί παραμένουν σε επιφυλακή αλλά είναι καθησυχαστικοί διευκρινίζοντας πως ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων δεν είναι τόσο μεταδοτικός όσο ο κορονοϊός και δεν θα δούμε εκθετική αύξηση των κρουσμάτων.
Παράλληλα, δίνουν απαντήσεις σε όλους τους προβληματισμούς που γεννά αυτή η νέα υγειονομική απειλή η οποία δεν είναι ωστόσο όσο καινούρια θα θέλαμε να πιστεύουμε καθώς «μετρά» 63 χρόνια διακριτικής παρουσίας στις ζωές μας.
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι ένας παλιός ή καινούριος ιός;
Ο ιός ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά σε πιθήκους το 1958, αλλά έκτοτε διαπιστώθηκε ότι μεταδίδεται ιδιαίτερα ανάμεσα σε τρωκτικά. Προκαλεί μια ζωονόσο, που είναι ενδημική σε πολλές περιοχές της Αφρικής, κυρίως της δυτικής και της Κεντρικής Αφρικής.
Πώς μπορούμε να κολλήσουμε ευλογιά των πιθήκων;
Από μολυσμένο ζώο μέσω κοντινής επαφής με άνθρωπο, κυρίως, από δάγκωμα, γρατσουνιά ή επαφή με κάποιο σωματικό υγρό του ζώου. Σπανιότερα μπορεί να μεταδοθεί και μεταξύ ανθρώπων που έχουν πολύ κοντινή επαφή. Η μετάδοση μπορεί να συμβεί μέσω επαφής με σωματικά υγρά και αναπνευστικά σταγονίδια, για παράδειγμα από τις φουσκάλες με υγρό που εμφανίζονται στο δέρμα του ασθενούς, ή αν κάποιος πλησιάζοντας εισπνεύσει μεγάλα αερομεταφερόμενα σταγονίδια ή ακόμα και με την επαφή με αντικείμενα του μολυσμένου ανθρώπου.
Επειδή ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τα υγρά στις φουσκάλες, είναι πολύ σημαντικό να τηρούνται οι κανόνες ατομικής υγιεινής, όπως επισημαίνει η πρόεδρος της ΕΙΝΑΠ Ματίνα Παγώνη. Παρότι ο ιός μεταδίδεται με τα σωματικά υγρά η ευλογιά των πιθήκων δεν αποτελεί σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα όπως ισχύει για το AIDS. Ο ΠΟΥ επισημαίνει πως δεν πρέπει να στιγματίζονται άτομα επειδή έχουν υψηλότερο κίνδυνο να κολλήσουν, με τους ειδικούς να διευκρινίζουν ότι όσοι βρίσκονται σε στενή επαφή με κρούσμα αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο και σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι επαγγελματίες υγείας, τα μέλη της ίδιας οικογένειας και οι σεξουαλικοί σύντροφοι.
Πώς εκδηλώνεται η ιογενής λοίμωξη και ποια συμπτώματα πρέπει να μας προβληματίσουν;
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων προκαλεί τα συνηθισμένα συμπτώματα των ιώσεων δηλαδή πυρετό, πόνους στο σώμα, πρησμένους λεμφαδένες και φουσκάλες γεμάτες υγρό στο πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια. Η νόσος είναι κατά κανόνα ήπια κι αυτοπεριοριζόμενη, με τους περισσότερους ανθρώπους να αναρρώνουν χωρίς θεραπεία σε 14 έως 28 ημέρες.
Το εξάνθημα εξελίσσεται διαδοχικά σε κυστίδια (φουσκάλες γεμάτα με διαυγές υγρό), φλύκταινες (φουσκάλες γεμάτες με κιτρινωπό υγρό) και στο τέλος δημιουργούνται κρούστες που στεγνώνουν, ξεραίνονται και πέφτουν. Η διαδικασία δημιουργίας των φουσκαλών είναι επώδυνη και οι φουσκάλες εμφανίζονται περισσότερο στα άκρα παρά στον κορμό.
Τι ξέρουμε για το στέλεχος που προκάλεσε τα περισσότερα κρούσματα - Μπορεί να είναι πιο μεταδοτικό σε σχέση με τον κορονοϊό;
Έχουν εντοπιστεί δύο στελέχη του ιού της ευλογιάς των πιθήκων, με το ένα να προέρχεται από τη δυτική Αφρική και το άλλο από την κεντρική Αφρική και συγκεκριμένα το Κονγκό. Ο ιός που κυκλοφορεί σε όλες αυτές τις χώρες ανήκει στο ήπιο στέλεχος της Δυτικής Αφρικής (West African) και χαρακτηρίζεται από χαμηλό ποσοστό θνητότητας (1% - 6%), αν ο ασθενής αφεθεί χωρίς θεραπευτική παρέμβαση ή δεν εμβολιαστεί, έστω και αφού μολυνθεί, με το εμβόλιο κατά της ευλογιάς. Το στέλεχος του Κονγκό είναι πιο επιθετικό κι έχει θνητότητα που αγγίζει το 10%.
Πού οφείλεται η αυξημένη διασπορά του ιού και τα πρόσφατα απανωτά κρούσματα;
Εδώ και δεκαετίες ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων προκαλούσε σποραδικά κρούσματα, αλλά προ της πανδημίας δεν γίνονταν τόσος «ντόρος». Συνήθως κολλούσαν ταξιδιώτες που επισκέπτονταν τις περιοχές της Αφρικής όπου η νόσος είναι ενδημική. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Θεοκλής Ζαούτης, η ανοσοποίηση του πληθυσμού απέναντι στην ευλογιά είναι πολύ χαμηλή γιατί πρόκειται για το πρώτο λοιμώδες νόσημα που εξαλείφθηκε με τον μαζικό εμβολιασμό. Το εμβόλιο της ευλογιάς ήταν το πρώτο εμβόλιο που παρασκευάστηκε και χορηγήθηκε μαζικά και η εκρίζωση της νόσου προκάλεσε τη διακοπή των προγραμμάτων εμβολιασμού, με συνέπεια να μην είμαστε ανοσοποιημένοι κατά της ευλογιάς.
Συγκρίνεται η μεταδοτικότητα του ιού της ευλογιάς των πιθήκων με τον κορονοϊό;
Ξεκάθαρα «όχι». Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι πολύ λιγότερο μολυσματικός στο αρχικό - ασυμπτωματικό - στάδιο και γίνεται περισσότερο μολυσματικός όταν αρχίζουν τα συμπτώματα. Οι Βρετανικές Υγειονομικές Αρχές εκτιμούν ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα καταγραφούν περισσότερα από 100 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τη λοίμωξη;
Με τη βοήθεια του εμβολίου, ενάντια στην ευλογιά, το οποίο είναι περίπου 85% αποτελεσματικό στην πρόληψη της σοβαρής νόσου και μπορούν να το λάβουν και ανοσοκατεσταλμένοι.
Ο εμβολιασμός είναι αποτελεσματικός ακόμα και μετά την έκθεση στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Εάν το εμβόλιο χορηγηθεί μεταξύ 4-14 ημερών μετά την έκθεση, ο εμβολιασμός μειώνει τα συμπτώματα, αλλά δεν μπορεί να αποτρέψει τη νόσο. Τα υπάρχοντα φάρμακα στοχεύουν στο να ανακουφίσουν τα συμπτώματα, ενώ ένα νέο αντιικό έλαβε έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ), ωστόσο η παραγωγή και διάθεσή του είναι ακόμα πολύ περιορισμένη. Το μήνυμα από αυτή τη νέα υγειονομική απειλή συνοψίζεται στις φράσεις:
«Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος και εξίσου απαραίτητες είναι οι αναμνηστικές δόσεις που εξασφαλίζουν ανοσοποίηση μακράς διαρκείας. Ακόμα κι αν μια νόσος εξαλειφθεί, οι συνθήκες μπορεί να επιτρέψουν την αναζωπύρωσή της, ό,τι όμως κι αν συμβεί, η επιστήμη τελικά θα δώσει τη λύση. Η επιστήμη θα νικήσει».
