Για την πλειονότητα των Ευρωπαίων καταναλωτών το κόστος αγοράς ενός ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου ξεπερνά επί του παρόντος τις οικονομικές τους δυνατότητες.
Το πρόβλημα όμως δεν αφορά μόνο το παρόν. Τίποτα δεν παραπέμπει σε γενναία μείωση τιμών τα επόμενα χρόνια, πόσο μάλλον όταν η Ευρώπη θα παραμείνει εξαρτημένη από την Κίνα, η οποία είτε άμεσα, είτε έμμεσα, (αγοράζοντας ορυχεία σε χώρες- παραγωγούς, όπως στο Κογκό), έχει εξασφαλίσει προνομιακή πρόσβαση σε λίθιο, νικέλιο και κοβάλτιο, δηλαδή τις πρώτες ύλες για μπαταρίες. Έλεγχος των πρώτων υλών, σημαίνει έλεγχος των τιμών, όπως διδάσκει η τραυματική εμπειρία της Ευρώπης με το ρωσικό αέριο.
Η ανησυχία μεγαλώνει εξαιτίας της πρότασης της ΕΕ να έχουν αντικατασταθεί τα συμβατικά οχήματα με ηλεκτροκίνητα πριν το 2035. Η Ελλάδα μάλιστα έχει βάλει στόχο να το κάνει το 2030!
Υπ' αυτές τις συνθήκες, η απαγόρευση πώλησης νέων αυτοκινήτων που θα καίνε βενζίνη και ντίζελ ενέχει κοινωνικά ρίσκα, καθώς μεγάλα τμήματα του πληθυσμού μπορεί να μην έχουν πρόσβαση στην αγορά τους. Η διατήρηση των συμβατικών οχημάτων μοιάζει μονόδρομος και η ευρωπαϊκή, όπως και η ελληνική πετρελαϊκή βιομηχανία, ετοιμάζουν ήδη τα καύσιμα του μέλλοντος, από φυτικά έλαια, ανακύκλωση αποβλήτων και ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια μέχρι καθαρό υδρογόνο.
Καύσιμα τόσο πολύ προηγμένα που φτάνουν να δοκιμάζονται από αγωνιστικά οχήματα σε αγώνες ταχύτητας, όπως στο Πράσινο Γκραν Πρι του Πο. Περισσότερα από 100 αυτοκίνητα από τις μεγαλύτερες αγωνιστικές ομάδες διεθνώς, όπως Audi, Ford, Honda, Hyundai, Cupra, Renault και Peugeot, αγωνίστηκαν το Σαββατοκύριακο σε ένα από τα πιο ιστορικά ευρωπαϊκά ράλι αυτοκινήτων, χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά, αποκλειστικά ανανεώσιμα καύσιμα.
Από το τέλμα στην πρώτη γραμμή
Η επιλογή της πόλης δεν έγινε τυχαία. Το Πο στη νοτιοδυτική Γαλλία, μερικά χιλιόμετρα από τα Πυρηναία και τα ισπανικά σύνορα, το οποίο ζούσε επί δεκαετίες χάρη σε κοιτάσματα φυσικού αερίου, έχει κάνει τα τελευταία χρόνια τη δική του ενεργειακή επανάσταση. Παράγει πράσινο υδρογόνο και καλύπτει τις ανάγκες των αστικών του συγκοινωνιών, σύντομα θα παράγει μεθάνιο από λύματα, ενώ έχει μετατρέψει το εξαντλημένο πλέον κοίτασμα αερίου σε μια από τις πρώτες και μεγαλύτερες στην Ευρώπη εγκαταστάσεις δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 (Lacq - Rousse CCS project).
Από μια πόλη 70.000 κατοίκων που κινδύνευε να μαραζώσει οικονομικά, σήμερα έχει φτάσει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πρωτοπορίας. Εκεί έγινε προ ημερών η επίδειξη των νέων αυτών καυσίμων από προηγμένα τεχνολογικά αυτοκίνητα και σε πολύ απαιτητικές συνθήκες.
Στην πράξη η ευρωπαϊκή πετρελαϊκή βιομηχανία, από τη Total, τη Repsol μέχρι τη BP, χρησιμοποιεί τέτοιους αγώνες για να δοκιμάσει τα καύσιμα του μέλλοντος, τα οποία και σκοπεύει να ρίξει τα επόμενα χρόνια στην αγορά. Είναι ένα στοίχημα επιβίωσης για τον κλάδο, ο οποίος στοχεύει το αργότερο ως το 2050 κάθε λίτρο υγρού καυσίμου για τις μεταφορές να είναι κλιματικά ουδέτερο, επιτρέποντας τη μείωση των εκπομπών από τις οδικές μεταφορές κατά 100% και από την αεροπορία και τη ναυτιλία κατά 50%.
Στο ερώτημα πόσο πιθανό είναι αυτό να συμβεί, η απάντηση περνά από τις Βρυξέλλες και τα κίνητρα που θα δώσουν. Υπολογισμοί δείχνουν ότι με βάση τα σημερινά κόστη και τις διαθέσιμες τεχνολογίες, οι επενδύσεις για τη παραγωγή καυσίμων χαμηλού άνθρακα σε επαρκείς ποσότητες για τις μεταφορές εκτιμώνται στα 40 δισ ευρώ ως το 2035 και σε τουλάχιστον 400 δισ ως το 2050.
Το πολιτικό σήμα
Παρ' ότι η ΕΕ παραβλέπει την αξία των νέων αυτών καυσίμων, η ίδια η Γαλλία θέλει να τα εντάξει δυναμικά στο παιχνίδι της δικής της οικονομικής ανάπτυξης. Το δείχνει το γεγονός ότι το πρώτο πράσινο ράλι αυτοκινήτων διοργανώθηκε επί γαλλικού εδάφους, κυρίως όμως ότι αυτός που ανοίγει πολιτικά τη συζήτηση είναι ο δήμαρχος της πόλης, Φρανσουά Μπαιρού, έμπειρος πολιτικός και βασικό στέλεχος στο νέο κόμμα που ανακοίνωσε ο Μακρόν («Αναγέννηση») με τον ίδιο να προαλείφεται για να συμμετάσχει και στην νέα γαλλική κυβέρνηση. Κεντρικό μήνυμα του Μπαιρού κατά το φετινό ράλι του Πο, ήταν ότι τα καύσιμα θα είναι απαραίτητα ακόμη για καιρό, και ότι τα ανανεώσιμα πρέπει να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με την ηλεκτροκίνηση, δείχνοντας το δρόμο για το μέλλον και από αναπτυξιακή σκοπιά όσον αφορά πόλεις σε φάση ενεργειακής μετάβασης.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η βιομηχανία φυσικού αερίου του Πο απασχολούσε κάποτε περί τις 8.000 οικογένειες, οι οποίες αντί να βρεθούν στην ανεργία, όχι μόνο διατήρησαν τις θέσεις εργασίας τους αλλά και κατάφεραν να βρεθούν στην πρωτοπορία, αφού πλέον η πόλη φημίζεται ως ευρωπαϊκό κέντρο καινοτομίας για τις ενεργειακές τεχνολογίες. Επίτευγμα, που δεν θα συνέβαινε χωρίς την πρότερη εμπειρία του τοπικού εργατικού δυναμικού, μοντέλο προς μίμηση για πόλεις όπως η Κοζάνη, η οποία επίσης καλείται να πετύχει τη δική της ενεργειακή μετάβαση και απεξάρτηση από το λιγνίτη.
Ο μονόδρομος της συνύπαρξης
Τεχνολογίες πράσινων καυσίμων βρίσκονται και στο ραντάρ των ΕΛΠΕ, όπως περιγράφει το κείμενο του Vision 2025 που έχει ανακοινώσει ο ελληνικός όμιλος για την στρατηγική ενεργειακή του μετάβαση. Σε αυτό το πλαίσιο, η ευρωπαϊκή πετρελαϊκή βιομηχανία, μέσω του συνδέσμου της FuelsEurope προτείνει καθιέρωση κινήτρων για την μαζική παραγωγή ανανεώσιμων καυσίμων, ανάλογων με εκείνων που έχουν δοθεί για την ηλεκτροκίνηση, σύμφωνα με τον γενικό της διευθυντή, Τζον Κούπερ. «Βιώσιμα βιοκαύσιμα, υδρογόνωση φυτικών ελαίων, ανακύκλωση αποβλήτων, δέσμευση CO2. Οι τεχνολογίες για τη παραγωγή κλιματικά ουδέτερων καυσίμων είναι όλες εδώ, όπως και οι πρώτες ύλες που υπάρχουν παντού γύρω μας, από τα δάση έως τα γεωργικά απόβλητα. Η κατανάλωση υγρών καυσίμων θα μειωθεί ως το 2050, δεν μπορεί όμως να απαγορευτεί εντελώς», ήταν το μήνυμά του.
Η συζήτηση για την ανάγκη συνύπαρξης της ηλεκτροκίνησης με τα πράσινα καύσιμα, ανοίγει. Τα κοινωνικά οφέλη προφανή. Καθιστούν δυνατή την απαλλαγή από τον άνθρακα τομέων, για τους οποίους και η Κομισιόν αναγνωρίζει πως δεν υπάρχουν εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις, όπως η αεροπορία και η ναυτιλία. Ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια και μειώνουν την ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες. Δίνουν τη δυνατότητα επιλογής στους καταναλωτές μεταξύ των τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών CO2. Μειώνουν το κόστος ανάπτυξης νέων υποδομών διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και ταχείας φόρτισης και περιορίζουν τη πίεση που ενέχει ο πλήρης εξηλεκτρισμός του στόλου οχημάτων της ΕΕ. Κυρίως όμως είναι η κοινωνική διάσταση του ζητήματος, αφού τα πράσινα καύσιμα αποδεικνύεται ότι συμβάλλουν στην διατήρηση της βιομηχανικής παραγωγής και των θέσεων εργασίας σε ένα κόσμο που αλλάζει απότομα.
Όσοι δεν αντέχουν το κόστος
Σήμερα η ευρωπαϊκή νομοθεσία λειτουργεί απαγορευτικά απέναντί τους, επιμένοντας από το 2035 και μετά να καταργηθούν πλήρως τα συμβατικά οχήματα. Μελέτη όμως της Gear Up διαπιστώνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν μπορεί να αναλάβει το βάρος αγοράς ενός συμβατικού ή ενός μέσου ηλεκτρικού οχήματος, κόστους 30.000 ευρώ, ακόμα και με τα κίνητρα που έχουν θεσπισθεί. Αντιθέτως, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού εξαρτάται από την αγορά μεταχειρισμένων οχημάτων.
Ταυτόχρονα, ένα ηλεκτροκίνητο φαίνεται να είναι αποδοτικό από άποψη κόστους για κατοίκους εκτός του πυκνού αστικού ιστού με πρόσβαση σε ιδιωτικά σημεία φόρτισης στην κατοικία τους, όχι όμως για τους κατοίκους εντός πόλης που θα βασίζονται στη συχνά ακριβότερη, δημόσια φόρτιση. Εξαιτίας του μεγέθους της αγοράς μεταχειρισμένων οχημάτων και της μεγάλης ηλικίας του στόλου που κυκλοφορεί στην ΕΕ, τα ηλεκτροκίνητα δεν θα αρχίσουν να αντικαθιστούν συμβατικά οχήματα πριν το 2035. Αντίθετα έως τότε θα αποτελούν μάλλον προσθήκες στον υπάρχοντα στόλο της ΕΕ.
