Χάνουν διαρκώς έδαφος οι λαϊκιστικές πεποιθήσεις στην Ευρώπη, σύμφωνα με νέα έρευνα σε δέκα χώρες, περιλαμβανομένης της Ελλάδας, του YouGov που βλέπει το φως. Η τάση αποκτά τέτοιες διαστάσεις, ώστε οι αναλυτές κάνουν πλέον λόγο για κορύφωση της εκλογικής απήχησης των κομμάτων που εκφράζουν λαϊκισμό.
Η ετήσια έρευνα του YouGov-Cambridge σε συνεργασία με τον Guardian, έδειξε πάντως, πως παρά τη γενική τάση συρρίκνωσης της υποστήριξης στον λαϊκισμό, όσοι παραμένουν πιστοί σε αυτόν, ριζοσπαστικοποιούνται σε σχέση με τις τοποθετήσεις τους απέναντι σε σημαντικά ζητήματα, όπως η πανδημία.
Λαϊκή βούληση
Στη Γαλλία, προπύργιο του λαϊκισμού στην Ευρώπη, το ποσοστό των ενηλίκων που δηλώνουν ότι θεωρούν πως «η λαϊκή βούληση θα έπρεπε να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα στην κυβερνητική πολιτική», έπεσε από το 66% το 2019 στο 62% το 2020 και στο 55% το 2021, σύμφωνα με την έρευνα.
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες καταγράφεται αντίστοιχη πτωτική πορεία, όπως στη Γερμανία (66%, 63%, 61%), στη Δανία (61%, 56%, 50%), στην Ισπανία (75%, 68%, 65%), στην Ιταλία (72%, 71%, 64%) και στην Πολωνία (80%, 71%, 65%), καθώς και σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως στη Βρετανία (66%, 60%, 56%).
Διεφθαρμένες ελίτ κατά λαού
Ο λαϊκισμός, για τον οποίο η πολιτική αποτελεί τη διαμάχη ανάμεσα στην πλειοψηφία του κόσμου και διεφθαρμένες ελίτ, ενισχύθηκε σημαντικά, ως πολιτική δύναμη που εκφράστηκε και με εκλογική υποστήριξη λαϊκιστικών σχηματισμών, παρατάξεων και κομμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, από το 7% σε πάνω από 25% την τελευταία 20ετία.
Λαϊκιστές ηγέτες, κυρίως ακροδεξιοί, όπως ο Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία, η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, ο Βίκτορ Όρμπαν στηνν Ουγγαρία, ο Τζίμι Άκεσον στη Σουηδία, άκμασαν, ενώ λαϊκιστικά κόμματα βρέθηκαν στην εξουσία σε αρκετές χώρες της ΕΕ.
Η υποστήριξη της άποψης ότι «η χώρα μου είναι διαιρεμένη ανάμεσα σε κανονικούς ανθρώπους και σε διεφθαρμένες ελίτ που τους εκμεταλλεύονται» έπεσε από το 61% σε 49% στη Γαλλία και έχασε έδαφος και στη Γερμανία ((54%-46%), τη Σουηδία (42%-36%), τη Δανία (29%-15), την Ισπανία (70%-65%), την Ιταλία (65%-54%), την Πολωνία (73%-63%) και τη Βρετανία (58% to 54%).
Η δε υποστήριξη της εκτίμησης πως «πολύ σημαντικές πληροφορίες αποκρύπτονται από το κοινό για ιδιωτικά συμφέροντα» βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα τριετίας, καθώς έχει καταγράψει μείωση σε ποσοστό 6-17% στις ίδιες χώρες, παρόλο που έμεινε σε υψηλά επίπεδα σε κάποιες, όπως στην Ισπανία (79%).
Ριζοσπαστικοποίηση και κριτική
Οι πολιτικοί επιστήμονες, συντάκτες της έκθεσης, εκτιμούν πάντως, πως παρά το ότι ο λαϊκισμός χάνει έδαφος εν γένει, οι πρεσβευτές του ριζοσπαστικοποιούνται. Την ίδια ώρα, η χαλάρωση της κριτικής κατά των πολιτικών και των ειδικών και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην επιστήμη, κατά την πρώτη φάση της πανδημίας του κορονοϊού, παρά την υιοθέτηση ακραίων θέσεων από μειονοτικές ομάδες, φαίνεται ότι πλέον αποτελεί παρελθόν. «Αυτό ήδη αλλάζει», επισημαίνεται στην έκθεση.
Παρά τις ανησυχίες για την αυξανόμενη επικράτηση των θεωριών συνωμοσίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19, αρκετές χώρες στη μελέτη παρουσίασαν επίσης σταθερή πτώση συνολικά στο ποσοστό των ανθρώπων που ασπάζονται συνωμοσιολογικά αισθήματα.
Η υποστήριξη της πεποίθησης ότι «η δύναμη λίγων ειδικών συμφερόντων εμποδίζει τη χώρα μας να σημειώσει πρόοδο», για παράδειγμα, μειώθηκε από 72% σε 58% στη Γαλλία, ενώ έπεσε επίσης κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες στη Γερμανία, κατά εννέα στη Σουηδία, 15 στη Δανία, 10 στην Ισπανία, 12 στην Ιταλία και 11 στην Πολωνία και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Εδραιωμένη δυσαρέσκεια
Αρκετές χώρες εκτός ΕΕ, περιλαμβανομένης της Βραζιλίας και του Μεξικού, παρουσίασαν παρόμοια τάση, ωστόσο, άλλες, όπως η Ινδία, η Ταϊλάνδη και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, όχι. Οι συντάκτες της έρευνας, η οποία διεξήχθη τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, εκτιμούν ότι «ορισμένες μορφές δυσαρέσκειας κατά του κατεστημένου» ήταν πιο σταθερά εδραιωμένες στις συγκεκριμένες χώρες.
Σε κάθε περίπτωση, το ότι μεταξύ 2019 και 2021 δεν εμφανίστηκαν σημαντικές τάσεις που να δείχνουν πως το λαϊκιστικό αίσθημα ενισχύεται, ίσως υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ερευνητές, πως πιθανόν η απήχηση των λαϊκιστικών θέσεων έχει ήδη φτάσει στο όριό της, στην κορύφωσή της, έχει δηλαδή «πιάσει ταβάνι».
Το προπύργιο του αντιλαϊκισμού
Η Δανία αναδεικνύεται σταθερά, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, σε προπύργιο του αντιλαϊκισμού. Μόνο το 8% των ερωτηθέντων στη Δανία, για παράδειγμα, συμφώνησε με τη δήλωση «μπορείς να καταλάβεις αν ένα άτομο είναι καλό ή κακό από την πολιτική του», το 18% με την άποψη ότι ειδικά συμφέροντα εμπόδιζαν την πρόοδο και το 15% με το αίσθημα ότι η χώρα τους χωρίστηκε σε απλούς ανθρώπους και διεφθαρμένες ελίτ.
Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ 4 Αυγούστου και 21 Σεπτεμβρίου σε αντιπροσωπευτικό δείγμα πάνω από 1.000 ατόμων σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες: Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο και 17 άλλες χώρες, περιλαμβανομένης της Αυστραλίας, των ΗΠΑ, της Βραζιλίας, του Μεξικού, της Τουρκίας, της Ρωσίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Αφρικής.
