Τον δέκατο ένατο τόμο της σειράς “Ο Κύκλος των Μουσείων”, αφιερωμένο στο ανασκαφικό έργο και τον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας, παρουσίασαν σήμερα, σε διαδικτυακή εκδήλωση, η Lamda Development και το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, συνεχίζοντας την περιήγηση στα μουσεία της Ελλάδας και συνεισφέροντας ενεργά, για ακόμα μια χρονιά, στην ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο πολυτελής αφιερωματικός τόμος “Ελεύθερνα”, τον οποίο επιμελήθηκε ο Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, επιχειρεί να ταξιδέψει τους αναγνώστες σε μια πόλη της Κρήτης με σημαίνουσα θέση κατά την αρχαιότητα και διαχρονική συνέχεια από την αυγή του ελληνικού πολιτισμού έως τους βυζαντινούς χρόνους. Σκοπός της έκδοσης είναι η προσφορά υλικού συζήτησης και περαιτέρω μελέτης για τους ειδικούς, αλλά και η μεταλαμπάδευση στο ευρύ κοινό της πολιτιστικής γνώσης που προέκυψε από την ανασκαφική έρευνα. Πέρα από το σημαντικό ανασκαφικό έργο, ο τόμος αποτυπώνει τις ενέργειες για τη δημιουργία ενός μεγάλου αρχαιολογικού πάρκου καθώς και του πρώτου μουσείου εντός αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη.
Προλογίζοντας την έκδοση, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κα Λίνα Μενδώνη υπογραμμίζει: «Συνεχίζοντας τη μακρά και πολλαπλά πολύτιμη συνεισφορά τους στην πολιτιστική μας κληρονομιά, το Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και η εταιρεία Lamda Development εμπλουτίζουν με τον δέκατο ένατο τόμο την εμβληματική σειρά-βιβλιοθήκη “Ο Κύκλος των Μουσείων”. Ένα αποθησαύρισμα αυτής της γνώσης για ειδικούς επιστήμονες και ερευνητές και ταυτόχρονα έναν πολύτιμο οδηγό και συνοδοιπόρο για κάθε φιλομαθή και συνειδητοποιημένο επισκέπτη του αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου της Ελεύθερνας, αποτελεί η παρούσα πολυτελής και εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση. Θερμότατες ευχαριστίες οφείλονται στον συγγραφέα του τόμου και εκ των ανασκαφέων της Ελεύθερνας Καθηγητή κ. Νικόλαο Σταμπολίδη, έναν εξαιρετικά σημαντικό και χαρισματικό άνθρωπο της σύγχρονης αρχαιολογίας και του πολιτισμού στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, με βαθιά επιστημονική κατάρτιση, αστείρευτη ενέργεια, αλλά και σπάνια ευαισθησία και εκφραστικό λυρισμό. Στο ανά χείρας έργο, για μια ακόμα φορά, κατορθώνει με τον δικό του ιδιαίτερο και χαρακτηριστικό τρόπο, να μεταδώσει στον αναγνώστη, όχι μόνο τη βαθιά γνώση και τη συσσωρευμένη εμπειρία δεκαετιών από τις έρευνές του στην αρχαία Ελεύθερνα, αλλά και τη βαθιά αγάπη του για τον τόπο και τους ανθρώπους του στην ιστορική του διαχρονία».
Ο συγγραφέας τoυ τόμου, Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, τονίζει: «Όσο εύκολο είναι να λες “αγαπώ”, τόσο δύσκολο είναι να το κάνεις πράξη. Γιατί εκεί χρειάζεται επιμονή και υπομονή και αντοχή και μυαλό και καρδιά και σώμα και κάθε φορά το καθένα από αυτά να διαφεντεύει το άλλο. Για να μπορείς στο τέλος να πεις πως έχεις την απόδειξη της αγάπης σου. Όταν έχεις να κάνεις με όλες τις δυσκολίες: τον ήλιο, τον ιδρώτα, τη σκόνη, την ένταση, το κυνήγι της εξεύρεσης πόρων, το κυνήγι της γραφειοκρατίας… και μετά, την καταγραφή, την τεκμηρίωση, τη συντήρηση, την προστασία, την ανάδειξη… να βλέπεις έναν τόπο μυθικό και να του δίνεις υπόσταση με τα χέρια σου και τα χέρια των συνεργατών σου, των μαθητών σου, εν τέλει να κάνεις το όραμα πραγματικότητα, συνειδητοποιώντας ότι όλη αυτή η Πράξη, όλο αυτό που κάνεις δεν είναι δικό σου, δε σου ανήκει, δεν είναι για σένα, αλλά είναι ένα δώρο για τους άλλους. Αυτή είναι η απόδειξη της αγάπης μου για την αρχαία Ελεύθερνα, η δημιουργία ενός αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου της, δηλαδή ένα δημόσιο αγαθό. Μια μορφή επιτομής αυτής της πράξης περιέχεται μέσα στον 19ο τόμο της σειράς “Ο Κύκλος των Μουσείων” που ξεκίνησε το 1997 το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και συνεχίζει και σήμερα μαζί με τη Lamda Development, ένα βιβλίο “κτήμα εις το εσαεί”».
Ο κ. Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και αντιπροέδρος της Lamda Development, δήλωσε: «Η παρουσίαση του τόμου για την αρχαία Ελεύθερνα, στο πλαίσιο της εκδοτικής σειράς “Ο Κύκλος των Μουσείων”, αποτελεί ένα ιδιαίτερο γεγονός και αφορμή γνωριμίας με μία σημαίνουσα πόλη της Κρήτης και τα ευρήματα που προέκυψαν από τη συστηματική ανασκαφική έρευνα, διάρκειας 36 ετών, του Πανεπιστημίου Κρήτης. Μέσα από τον τόμο, συστήνουμε στο κοινό την Ελεύθερνα, αναδεικνύοντας το μεγάλο αρχαιολογικό πάρκο και το μουσείο εντός του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και επιμέρους εκθέματα, με επιστημονική πληρότητα και αισθητική αρτιότητα, καλώντας παράλληλα τον αναγνώστη να σκεφθεί και να προσεγγίσει διαχρονικώς καλλιτεχνικά ανθρώπινα θέματα. Ο εν λόγω αφιερωματικός τόμος αποτελεί την πιο πρόσφατη προσθήκη στην εκδοτική σειρά “Ο Κύκλος των Μουσείων”, ένα από τα μακροβιότερα εκδοτικά προγράμματα του Ιδρύματος Λάτση με στόχο την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, έχοντας αυτή τη χρονιά συνοδοιπόρο τη Lamda Development. Ας σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία των εκδόσεων ανήκει στον αείμνηστο Γιάννη Λάτση, οι οποίες ξεκίνησαν το 1994 με τους τίτλους “Ελληνική Θαλασσογραφία”, “Ταξίδι στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη” του Λουΐ Ντυπρέ, και “Νικόλαος Γύζης”».
Ο αφιερωματικός τόμος “Ελεύθερνα” θα διανεμηθεί δωρεάν σε αρχαιολογικά τμήματα πανεπιστημίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, στις διευθύνσεις και στα αρμόδια τμήματα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, σε ξένες αρχαιολογικές σχολές και ινστιτούτα, όπως, επίσης, και σε επιλεγμένες εγχώριες και διεθνείς βιβλιοθήκες και οργανισμούς. Η λίστα αποδεκτών περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, όπως την Οξφόρδη, τη Σορβόννη και το Princeton, σημαντικά μουσεία όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Λούβρο και το Ερμιτάζ, παγκόσμιους οργανισμούς όπως η UNESCO και εθνικές βιβλιοθήκες.
Η έκδοση είναι διαθέσιμη σε ψηφιακή μορφή, στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα, μέσα από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση www.latsis-foundation.org και την ιστοσελίδα της Lamda Development www.lamdadev.com.
Ο τόμος “Ελεύθερνα”, που αναπτύσσεται σε 328 σελίδες, δημιουργήθηκε υπό την εκδοτική επιμέλεια της κ. Ειρήνης Λούβρου των Εκδόσεων Ολκός, με φωτογράφιση από τον κορυφαίο αρχαιολογικό φωτογράφο κ. Σωκράτη Μαυρομμάτη, καλλιτεχνική επιμέλεια και επεξεργασία εικόνων της κ. Ελίζας Κοκκίνη και του κ. Νίκου Λαγού της εταιρείας Indigo Graphics. Η τυπογραφική διόρθωση έγινε από τον κ. Παντελή Μπουκάλα, η εκτύπωση από τον κ. Δημήτρη Καδιανάκη και την εταιρεία Fotolio, και η βιβλιοδεσία από τον κ. Γιώργο Ηλιόπουλο. Τη μετάφραση στα αγγλικά πραγματοποίησε η κ. Αλεξάνδρα Ντούμα.
«Με ένα μεγάλο πέτρινο καράβι, που έστριψε την πλώρη του βορειοδυτικά της Ίδης κι άραξε μέσα στο άφατο πράσινο από τις ελιές και τα αμπέλια, τα αστυράκια και τους πρίνους, τα κυπαρίσσια και τα πλατάνια, μοιάζει ο λόφος της αρχαίας Ελεύθερνας (πρώην Πρινές). δυο μικρές ρεματιές, δυο σφάκες, που μέσα τους ρέουν δυο χείμαρροι, περιβάλλουν τον λόφο-πλοίο, που πάνω του ταξίδεψαν χιλιάδες άνθρωποι στο διάβα της ιστορίας της Κρήτης».
Με αυτές τις λέξεις σκιαγραφεί ο καθηγητής Ν. Σταμπολίδης την πολιτεία της Ελεύθερνας. Αγαπημένος από τους μαθητές, τους συναδέλφους του αλλά και τον απλό κόσμο, ζει και εργάζεται πολλούς μήνες ετησίως στη μεγαλόνησο, που είναι και γενέτειρά του (γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά και διδάσκει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, στο Ρέθυμνο).
Στην Ελεύθερνα, ανακάλυψε ομηρικούς κόσμους, γεμάτους νεκρούς πολεμιστές, σεβαστές χρυσοντυμένες ιέρειες και περήφανες πριγκίπισσες. Μετά το μουσείο της Ελεύθερνας, στην ίδρυση του οποίου πρωτοστάτησε, ο Νίκος Σταμπολίδης είδε άλλο ένα όνειρο ζωής να γίνεται πράξη, την έκδοση ενός πολυτελούς τόμου αφιερωμένου στην Αρχαία πόλη.
Όπως είπε ο ίδιος, «ο τόμος αυτό είναι ένα έργο αγάπης. Γεννήθηκε ανάμεσα σε δύο απαγορεύσεις . Την καραντίνα της Άνοιξης και αυτόν τον νέο εγκλεισμό». Η μητέρα του, του είχε πει … «Το χάρισμα είναι για να χαρίζεται!» Εκείνος, επιστρέφει τη δουλειά και τη γνώση τόσων χρόνων στις ανασκαφές της Ελεύθερνας, σημειώνοντας πως η εμπειρία της ανασκαφής , της συντήρησης, της τεκμηρίωσης, το Μουσείο και η έκδοση αυτού του τόμου , «ανήκουν σε όλους».
Σημείο αναφοράς και έναν παγκόσμιο προορισμό για την Αθήνα θα αποτελέσει η ανάπλαση του Ελληνικού, σύμφωνα με τον κ. Βαγγέλη Χρόνη, μέλος του εκτελεστικού συμβούλιου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και αντιπρόεδρο της Lamda Development.
Κατά την διαδικτυακή συνέντευξη ο κ. Χρόνης ανέδειξε με λίγα λόγια και την σημασία της μεγάλης επένδυσης στο Ελληνικό. «Το οραματικό έργο της ανάπλασης του Ελληνικού συνολικής έκτασης 6.200.000 τ.μ. θα αποτελέσει παγκόσμιο σημείο αναφοράς και έναν παγκόσμιο προορισμό για την πόλη της Αθήνας θέτοντας το πρότυπο για αντίστοιχες αναπλάσεις στο μέλλον», όπως είπε.
Πρόσθεσε πως το Ελληνικό «θα εξελιχθεί σε μία νέα πόλη με ανοικτό μέτωπο 3,5 χιλιομέτρων στη θάλασσα όπου κυρίαρχο στοιχείο θα είναι η δημιουργία ενός μητροπολιτικού πάρκου διεθνούς εμβέλειας και συνολικής έκτασης 2 εκατομμυρίων τ.μ. Μία πόλη που θα συνδυάζει την ανεπανάληπτη ομορφιά του μεσογειακού τοπίου, τα μοναδικά κλιματολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, την ιστορικότητα και το πλούσιο πολιτιστικό φορτίο του χώρου».
Η έκδοση αποτελεί κόσμημα, καθώς, εκτός από τα υπέροχα κείμενα του χαρισματικού Νίκου Σταμπολίδη, που, μάλιστα, περιλαμβάνουν και μικρές ιστορίες, γεμάτες γοητεία, σφραγίζεται και από τις έξοχες φωτογραφίες του Σωκράτη Μαυρομμάτη, ο οποίος έχει αφιερώσει τη ζωή και την τέχνη του στα αρχαία μνημεία της χώρας μας, ανάμεσα στα οποία προεξάρχει για εκείνον η Ακρόπολη, αφού εκεί εργάστηκε επί δεκαετίες.
