Οι οριζόντιες κυρώσεις στην προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά συγχρόνως και πετρελαίου, μετά την οριστικοποίηση του 6ου πακέτου κυρώσεων, η συζήτηση του οποίου μετατέθηκε για τη συνάντηση των ΥΠΕΞ της ΕΕ τη 16η Μαΐου, είναι ικανές να δημιουργήσουν προκλήσεις ενεργειακής επάρκειας και ανάγκη ταχείας, υποκατάστασης των ρωσικών ενεργειακών πηγών, από εναλλακτικές, κάτω από πιεστικές ημερομηνίες - στόχους.
Αυτές τέθηκαν από τη Δύση γενικότερα, τις ΗΠΑ και την ΕΕ ειδικότερα, αλλά δεν φαίνονται προς το παρόν ιδιαιτέρως αποτελεσματικές. Πρόκειται για την κλασική διάκριση στο management μεταξύ του ικανού (effective) και του αποτελεσματικού (efficient). Χαρακτηριστικά, η Ρωσία δαπανά περίπου 900 εκατ. USD ημερησίως, για τις ανάγκες χρηματοδότησης της εισβολής στην Ουκρανία αλλά εισπράττει περίπου 38 εκατ. USD την ημέρα, πωλώντας ωστόσο μικρότερες ποσότητες αερίου και πετρελαίου σε μεγαλύτερες τιμές.
Η ΕΕ πληρώνει στη Ρωσία, (μέχρις ότου απεξαρτηθεί) το φυσικό αέριο σε υπερδιπλάσιες τιμές, για μικρότερες ποσότητες, συμβάλλοντας στην αύξηση του ενεργειακού κόστους και συνακόλουθα μείωση της ανταγωνιστικότητάς της έναντι των ΗΠΑ που παράγουν οι ίδιες σχιστολιθικό πετρέλαιο και LNG, αλλά και της Κίνας που προμηθεύεται φυσικό αέριο και από τη Ρωσία, σε αισθητά χαμηλότερες τιμές.
Επομένως, αν συνυπολογιστούν οι διαφοροποιημένες ανάγκες, αλλά και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της ΕΕ οι στόχοι των κυρώσεων δημιουργούν σκεπτικισμό αναφορικά με τα προβλήματα που συνεπάγονται. Για παράδειγμα η Γερμανία σχεδιάζει την εγκατάσταση 4 πλωτών μονάδων FSRU και ήδη διαπραγματεύεται με το Κατάρ μακροχρόνια σύμβαση προμήθειας LNG, όπου φέρεται να αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω απαίτησης του πωλητή η σύμβαση να έχει 20ετή διάρκεια και να μην επιτρέπεται μεταπώληση σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, γεγονός που αντίκειται στις αρχές της κοινοτικής αλληλεγγύης. Η Γερμανία εκτιμά ότι τυχόν διακοπή της τροφοδοσίας της με Ρωσικό φυσικό αέριο θα της δημιουργήσει οικονομική ύφεση, πληθωρισμό και απώλεια 500.000 θέσεων απασχόλησης.
Η στρατηγική υποκατάστασης αναχαίτισε βραχυπρόθεσμα την πράσινη μετάβαση, αν και θα έπρεπε να επιταχυνθούν ιδιαιτέρως οι ΑΠΕ και τα φωτοβολταϊκά μπρος στην απειλή ελλείψεων στην ενέργεια. Η διαφοροποίηση των κρατών - μελών της ΕΕ αφορά αφενός το ποσοστό κάλυψης των ενεργειακών τους αναγκών, ιδιαιτέρως εκείνων της ανατολικής Ευρώπης, που έχουν και παραδοσιακά τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τις Ρωσικές ενεργειακές πηγές και αφετέρου, ότι μερικές από αυτές είναι περίκλειστες χώρες (Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Αυστρία) κάτι που συνεπάγεται αδυναμία χρησιμοποίησης σύγχρονων ευέλικτων εργαλείων, όπως είναι οι πλωτές δεξαμενές αποθήκευσης (FSU) και επαναεριοποίησης (FSRU) υγροποιημένου φυσικού αερίου, LNG.
Σε κάθε περίπτωση προκύπτει ότι η πολυπαραμετρική εξίσωση με μεταβλητές την ενεργειακή επάρκεια, την υποκατάσταση των πηγών, τον χρόνο και το κόστος, δεν βγαίνει εύκολα.
Η κατάσταση θα επιδεινωθεί, μετά την ανακοίνωση του ουκρανικού διαχειριστή του συστήματος (Ukrgasvydobuvannya) των ρωσικών αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία κοντά στο Χάρκοβο, ότι διακόπτει τη ροή ρωσικού αερίου, επικαλούμενος λόγους «ανωτέρας βίας» (που δεν προσδιορίζονται πειστικά). Το γεγονός συνδέεται με την ανακατάληψη περιοχών του Χαρκόβου, από τις Ουκρανικές δυνάμεις, που ελέγχουν τις εγκαταστάσεις των συμπιεστών, του αεριαγωγού. Επομένως η διακοπή της ροής που τροφοδοτεί το 27% της Ευρώπης, αντικειμενικά δεν θα πρέπει να χρεωθεί στην Gazprom.
Όλα αυτά οδήγησαν την έγκυρη Ισπανική EL PAIS σε μια εικαζόμενη στρατηγική διαρροή πιθανόν από το περιβάλλον του Ισπανού Ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική, το οποίο προκάλεσε αίσθηση και αναμεταδόθηκε ευρύτατα στην ΕΕ. Πιθανός στόχος της διαρροής, είναι η εξοικείωση και συνειδητοποίηση της κοινής γνώμης των 27 της ΕΕ, στην πιθανότητα να επιβληθούν ενεργειακοί περιορισμοί στα κράτη - μέλη, όπως προβλέπουν από το 2017 τα επί μέρους εθνικά σχέδια. Ήδη μερικά σκανδιναβικά κράτη και η Ολλανδία εφαρμόζουν από τώρα επί μέρους περιορισμούς με πλαφόν στη θέρμανση και ψύξη.
Είναι εξ άλλου γνωστό το μανιχαϊστικό ρητορικό του Mario Draggi που διατύπωσε αρχές Απριλίου 2022: «Ειρήνη, ή αναμμένο κλιματιστικό». Μερικοί ευφάνταστοι Ιταλοί, με φιλοπαίγμονα διάθεση παράφρασαν το κλασσικό αριστούργημα του Λέοντος Τολστόι Πόλεμος και Ειρήνη σε Aria Condizionata e Pace.
* O Μ.Λ. Μυριάνθης, Ph.D. Ενεργειακός αναλυτής και Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ
