Έχουν ιδιωτικοποιηθεί το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορίου Ελλάδος, έχει ιδιωτικοποιηθεί η Εθνική Πινακοθήκη; Το Μουσείο της Ακρόπολης μήπως; Κανένας από όλους αυτούς τους οργανισμούς δεν έπαψε ποτέ να ανήκει στο ελληνικό δημόσιο, ούτε και απέκτησε σχέσεις εξάρτησης με τον ιδιωτικό τομέα. Τα δύο ΝΠΙΔ (Εθνικό, ΚΘΒΕ) και τα δύο ΝΠΔΔ (Πινακοθήκη, Μουσείο Ακρόπολης) δίνουν την αυτονόητη απάντηση στις αντιδράσεις συνδικαλιστικών φορέων για το νομοσχέδιο με το οποίο πρόκειται να μετατραπούν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου πέντε σπουδαία αρχαιολογικά μουσεία της χώρας μας.
Πρόκειται για ένα από τα πιο μεγάλα στοιχήματα της κυβέρνησης στον τομέα του πολιτισμού και αφορά τα: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου τα οποία θα γίνουν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Το σχετικό νομοσχέδιο παρουσιάστηκε προχθές στο υπουργικό συμβούλιο και θα κατατεθεί στη Βουλή, αφού πρώτα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Είναι ένα στοίχημα δύσκολο, το οποίο όμως η Ελλάδα πρέπει να κερδίσει πάση θυσία.
Τα μεγάλα αυτά μουσεία διοικήθηκαν και διοικούνται κατά το πλείστον από άξιους ανθρώπους που και γνώσεις είχαν, και αγάπη για αυτά, και όνειρα και φιλοδοξίες. Ταυτοχρόνως όμως, τα χέρια τους ήταν δεμένα. Όσο αισιόδοξοι, πεισματάρηδες και αποφασιστικοί και να ήταν ως τώρα οι περισσότεροι από τους διευθυντές των μουσείων, έκαναν βήματα προς την εξωστρέφεια και την απήχησή τους σε ευρύτερο κοινό, αλλά με πολλά βαρίδια, διοικητικά, οικονομικά, γραφειοκρατικά, να μην τους αφήνουν να απογειώσουν τη δουλειά τους και τη δουλειά των συνεργατών τους. Αυτά τα μουσεία, που σήμερα διοικούνται σαν μονάδες του υπουργείου Πολιτισμού, και υπό τον γραφειοκρατικό εναγκαλισμό του, κινδυνεύουν να πνιγούν από αυτόν. Πρόκειται για τον ανθό των μουσείων μας.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό είναι η ναυαρχίδα των ελληνικών μουσείων. Ταυτοχρόνως, έχει τους σημαντικότερους θησαυρούς από την αρχαία Ελλάδα (και όχι μόνο) από κάθε άλλο μουσείο στον κόσμο. Δεν υπάρχει άλλο που να μπορεί να συγκριθεί μαζί του.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, πρόσφατα ανακαινισμένο- όπως και το ΕΑΜ- φυλάσσει επάξια τα κατάλοιπα του μοναδικού όσο και σπουδαίου μινωικού πολιτισμού αλλά και νεώτερων χρόνων. Πρόκειται επίσης για ένα τεράστιο από πλευράς αρχαιολογικής σημασίας μουσείο.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, που ανακαινίστηκε κι αυτό πριν από μερικά χρόνια, διαθέτει πλούσιες συλλογές, αλλά από επισκεψιμότητα δεν τα πηγαίνει άριστα. Οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει με εκδηλώσεις, όπως και κάποια άλλα μουσεία, είναι ενδιαφέρουσες, αλλά όπως όλα δείχνουν, δεν είναι αρκετές.
Τα δύο βυζαντινά μουσεία, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Αθηνών και το Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, (το τελευταίο είναι και πολυβραβευμένο) αν και διαθέτουν μερικά από τα ωραιότερα κειμήλια της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής, καθώς και παρουσιάσεις πρωτοπόρες και θαυμαστές, δεν έχουν την επισκεψιμότητα που τους αξίζει. Ούτε και τη δυνατότητα να βγουν προς το ευρύ κοινό έχουν, καθώς ο δημόσιος χαρακτήρας τους δεν επιτρέπει ανάλογες κινήσεις.
Μουσειακά ωράρια, μουσειακές παρουσιάσεις, στολές φυλάκων στις ελληνικές καλένδες, ενημερώσεις και επιμορφώσεις μηδέν, νέα στοιχεία στις εκθέσεις με τίποτα. Αυτό είναι σήμερα το τοπίο. Γιατί τα μουσεία να ανοίγουν στις 8πμ ενώ ο περισσότερος κόσμος δεν τα επισκέπτεται πριν από τις 9.30- 10; Είναι ζήτημα ωραρίου των φυλάκων, θα σας απαντήσουν. Γιατί οι φύλακες δεν φοράνε στολές; Γιατί το υπουργείο Πολιτισμού δεν τους προμήθευσε ποτέ, είναι και εδώ η προβληματική απάντηση. Την ίδια ώρα, στο Μουσείο Ακρόπολης οι στολές είναι καθεστώς από την πρώτη μέρα λειτουργίας του. Και οι ενημερωτικές επιμορφώσεις των φυλάκων. Πάνω από 60 έχουν γίνει κατά τα δέκα χρόνια του.
Στο Μουσείο Ακρόπολης όλο και κάτι νέο έχει να δει ο επισκέπτης. Γιατί; Επειδή διατίθενται χρήματα για να «τρέχουν» προγράμματα. Ενώ στα υπόλοιπα, ακόμα και οι εξαιρετικές πρωτοβουλίες «έκθεμα του μήνα» δεν είναι πάντοτε μόνιμες. Λόγω χρημάτων, προφανώς και πάλι. Τα οποία, για το Μουσείο Ακρόπολης, αντλούνται και από τα μονίμως ανοιχτά καφέ και εστιατόριο. Δεν υπάρχει περίπτωση να μη λειτουργούν εφόσον λειτουργεί το μουσείο. Ο Δημήτρης Παντερμαλής και οι συνεργάτες του, αυτοί που κάνουν τόσο σπουδαίο έργο, νιώθουν τη δαμόκλειο σπάθη των οικονομικών να επικρέμαται. Αν θέλουν να υλοποιούν τις ιδέες τους, θα πρέπει να φροντίσουν και για τα έσοδά τους. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ούτε εισδοχή της αγοράς στα μουσεία ούτε, πολύ περισσότερο, ιδιωτικοποίησή τους.
Και αν δεν έχουν έσοδα; Και πάλι θα λάβουν χρήματα από τον προϋπολογισμό, όπως συμβαίνει με το Εθνικό, το ΚΘΒΕ και την Εθνική Πινακοθήκη. Ο πολιτισμός πρέπει να επιχορηγείται. Αν όμως μπορεί να εξασφαλίσει ο ίδιος κάποια έσοδα, προς όφελός του είναι. Αν τα χρήματα που μπαίνουν στα κρατικά ταμεία δεν είναι σε ποσοστό πάνω από 90% μονάχα από τις εισπράξεις λόγω εισιτηρίων, δεν ξέρω ποιος θα δηλώσει πως δεν του αρέσει. Αν υπάρξουν καλύτερα πωλητήρια. Καλύτερες υπηρεσίες. Καλύτερη προσέλκυση επισκεπτών. Κάνουν όλα αυτά ένα μουσείο ιδιωτικό; Δεν νομίζω. Αλλωστε, ο δημόσιος χαρακτήρας των αρχαιοτήτων προστατεύεται από το ίδιο το Σύνταγμα της Ελλάδας.
Τι εννοούν λοιπόν με την ιδιωτικοποίηση όσοι την εκτοξεύουν με πάθος και αρνητισμό προς ένα κοινό που δεν γνωρίζει καν πώς λειτουργούν τα μουσεία; Θα πρέπει να το καταδείξουν. Αλλά δεν θα το κάνουν. Κάποιοι συνδικαλιστές έχουν μάθει να πιπιλάνε συγκεκριμένες καραμέλες και να φωνάζουν διαρκώς «λύκος στα πρόβατα». Απλώς για τη φασαρία, τη στείρα αντιπολίτευση, και, τελικά, την καρέκλα.
Αυτά και άλλα πολλά μπαίνουν στη ζυγαριά τις επόμενες εβδομάδες. Το βήμα που ξεκίνησε πριν από χρόνια πρέπει να γίνει πλέον και να συνεχιστεί σταθερά. Αν μείνει μετέωρο, θα είναι κακό για όλους.
