Η αναβολή των εκλογών της 24 Δεκεμβρίου στη Λιβύη δεν αποτέλεσε έκπληξη. Εδώ και μήνες στη σχετική αρθρογραφία μας εδώ στο Liberal, είχαμε εκτιμήσει την εξέλιξη αυτή ως το πιθανότερο σενάριο καθόσον οι δυσχέρειες και τα διάφορα εμπόδια δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν, απλά και μόνο με ευχολόγια και μεγαλοστομίες ένθεν κακείθεν. Ακόμα και αν είχαμε κάθε μήνα και μία διεθνή διάσκεψη σαν αυτές τις… λυπάμαι για τον χαρακτηρισμό «κούφιες» του Βερολίνου και του Παρισιού!
Οι εκλογές της 24 Δεκεμβρίου εκλήφθηκαν λανθασμένα από τη Διεθνή Κοινότητα ως πανάκεια για την ειρήνευση και την ενοποίηση της χώρας και στην Ελλάδα επιπλέον ως …ο από μηχανής Θεός που θα καταργήσει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο που κάποιοι βιαστικά υποστήριζαν ότι είχε πλέον «πεταχτεί στο καλάθι των αχρήστων». Εύλογη λοιπόν η ανησυχία για το τι γίνεται από εδώ και πέρα και φυσικά για το αν η αβεβαιότητα για το αύριο προκαλέσει μεγαλύτερη αστάθεια που θα πυροδοτήσει νέο κύκλο ενόπλων συγκρούσεων.
Η Ανωτάτη Εθνική Επιτροπή Εκλογών μιλάει για αναβολή ενός μηνός, δηλαδή να διεξαχθούν οι εκλογές της 24 Ιανουαρίου 2022 με τις πινακίδες που καλούν τους Λίβυους να ψηφίσουν να παραμένουν (Φώτο 1) πάνω από τα κεφάλια τους. Εκτιμάται όμως ότι είναι εξαιρετικά δυσχερές αν όχι αδύνατον να γίνουν όλα αυτά που δεν έγιναν σε 10 μήνες μέχρι τότε, όπως τα είχαμε αναφέρει στο τελευταίο από μία σειρά πολλών άρθρων μας εδώ στο Liberal, στις 16 Δεκεμβρίου.
Άκρως συνοπτικά αναφέρουμε την ανυπαρξία κοινά αποδεκτού εκλογικού νόμου, την ασάφεια ως προς την εκλογιμότητα των υποψηφίων, την μη ύπαρξη ενιαίου δικαστικού συστήματος αλλά και ενιαίου φορέα που θα διασφαλίσει την ασφαλή και αδιάβλητη λειτουργία των εκλογικών κέντρων, τη μηδενική πρόοδο στη διοικητική ενοποίηση, τη συνέχιση «λειτουργίας» Στρατών και… Παραστρατών. Και αφήνουμε τελευταίο το ζήτημα του Συντάγματος. Δηλαδή οι Λίβυοι θα ψήφιζαν ή θα ψηφίζουν για Πρόεδρο και Κοινοβούλιο χωρίς να έχουν καθοριστεί θεσμικά οι αρμοδιότητες των εξουσιών. Υπάρχει βέβαια το προσχέδιο του 2017 το οποίο υποτίθετο θα έπρεπε να υπερψηφιστεί και στις 3 γεωγραφικές περιοχές της χώρας πριν από τις εκλογές.
Πολλοί λοιπόν φοβούνται για ένα νέος …χάος αλλά το χάος υπάρχει, απλά δεν φαίνεται ή αποκρύβεται και κάποια στιγμή θα βγει στην επιφάνεια όπως το τσουνάμι. Αναμφίλεκτα το … «νέο χάος» θα ευνοήσει πρωτίστως την Τουρκία. Είναι σημαντική ευθύνη του διεθνούς παράγοντα που επέτρεψε με μία αμφιλεγόμενη διαδικασία και κατηγορίες χρηματισμού να εκλεχθεί από το Λιβυκό Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου (LPDF) τον Φεβρουάριο ο εκλεκτός της Άγκυρας και «συνέταιρος» στις μπίζνες της Οικογένειας Ερντογάν, Αμπντουλχαμίντ Νταμπέιμπα! Και δεν ήταν μόνο αυτό, αλλά όταν παραβίασε τη βασική δέσμευση ότι ουδείς από τη Μεταβατική Διοίκηση θα είναι υποψήφιος Πρόεδρος όλοι αυτοί που μιλούσαν για δίκαιες εκλογές (ΟΗΕ, ΗΠΑ, ΕΕ κλπ) σιώπησαν.
Ο Νταμπέιμπα επιδιώκει να συνεχίσει να είναι …Πρωθυπουργός απολαμβάνοντας τη διεθνή αναγνώριση προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία του και μετά να μετακινηθεί στην Προεδρία. Στο πλάι του φυσικά μέχρι στιγμής έχει πρωτίστως την Άγκυρα που η Λιβύη είναι κομβική για τις ηγεμονικές φιλοδοξίες στη ΝΑ Μεσόγειο και την «Γαλάζια Πατρίδα» αλλά και τη Ρώμη. Ναι καλά διαβάσατε τη Ρώμη, η οποία θεωρεί τη Λιβύη ως περιοχή που ανήκει στη δική της «σφαίρα επιρροής» και ενδιαφέρεται εξαιρετικά για τα τεράστια ενεργειακά αποθέματα της και μέσω αυτής, μεταφορά τους στην Ευρώπη. Αυτή είναι η επιστροφή στην ομαλότητα; Και πως θα αντιδράσουν οι λοιποί ανταγωνιστές στην διεκδίκηση της εξουσίας με τη μεγάλη ή μικρή εμπλοκή των εξωτερικών δρώντων;
Δύο ημέρες πριν την προγραμματισμένη διεξαγωγή των εκλογών, στις 22 Δεκεμβρίου και ενώ φαινόταν ότι αυτές θα αναβάλλονταν επ’ αόριστον, είχαμε στη Βεγγάζη το κέντρο της de facto Διοίκησης της Κυρηναϊκής όπου ο Χαλίφα Χάφταρ είναι ουσιαστικά κυρίαρχος, μία εξέλιξη με εξαιρετική σημασία. Μία συνάντηση τριών μέχρι τότε θανάσιμων εχθρών (Φώτο 2) για την οποία ο Νίκος Καζαντζάκης θα μπορούσε να αναφωνήσει «τα ύστερα του κόσμου»! Ο «Στρατάρχης» Χαλίφα Χάφταρ για τον οποίο ο «Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας» κ. Ντόκος είχε πει πριν από 1,5 χρόνο ότι ήταν λάθος επένδυση η στήριξη του και ότι είναι μετρημένες οι μέρες του, συναντήθηκε και φωτογραφήθηκε με τον τουρκικής καταγωγής πάμπλουτο Αχμέντ Ομάρ Μαιτίκ (στη φωτογραφία στα δεξιά του) από την πόλη - κράτος Μισράτα. Ο Μαιτίκ πρώην Πρωθυπουργός στην Τρίπολη, πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης με ισχυρή Πολιτοφυλακή. Στη συνάντηση αυτή ήταν όπως βλέπετε και ο περισσότερο γνωστός κ. Φατχί Αλί Αμπντούλ Μπασάγκα, επίσης από τη Μισράτα επονομαζόμενος και Φατχί Αλί Πασά, πανίσχυρος Υπουργός Εσωτερικών του Σάρατζ, φιλότουρκος και αυτός με σχέσεις στο παρελθόν με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Πληροφορίες μέσα από τη Λιβύη εξηγούν ότι όταν συναντώνται αυτοί οι θανάσιμοι εχθροί και μάλιστα στο προπύργιο του Χάφταρ σημαίνει ότι κάποιον άλλον επιδιώκουν να «κοντύνουν» που θεωρούν πλέον κοινό αντίπαλο και μάλλον αυτός είναι ο Νταμπέιμπα. Έχει μάλιστα ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι Μπασάγκα και Μαιτίκ μετέβησαν στη Βεγγάζη από το Κάιρο όπου φέρονται να είχαν συναντηθεί με τον πανίσχυρο Αρχηγό της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αιγύπτου Αμπάς Καμέλ.
Βέβαια, σε μία χώρα πολυφυλετική και πολυφατριαστική όπως στη Λιβύη δεν είναι παράδοξο οι χθεσινοί εχθροί να γίνονται σύμμαχοι σήμερα και πάλι εχθροί αύριο ή μεθαυρίο. Μπορεί ο Νταμπέιμπα να επιδιώκει να εδραιωθεί και να είναι ο αυριανός Πρόεδρος της χώρας αλλά φαίνεται ότι στο εσωτερικό της χώρας όλο και περισσότεροι ισχυροί παράγοντες δεν συμφωνούν με αυτήν την προοπτική. Άλλωστε βλέπουν την Διεθνή Κοινότητα να έχει αρχίσει να προβληματίζεται για το αν τελικά αυτός θα μπορούσε να αναδειχθεί ως ο ισχυρός παράγοντας ομαλοποίησης και ενοποίησης της Λιβύης. Παράλληλα υπάρχουν ενδείξεις ότι αυξάνεται η δυσαρέσκεια σε όσες περιοχές ελέγχει λόγω σοβαρών προβλημάτων στην καθημερινότητα των πολιτών (ηλεκτρικό ρεύμα, υδροδότηση, εκπαίδευση, σκάνδαλα).
Τολμώ να πω ότι αν παραταθεί και πέραν του Ιανουαρίου η αβεβαιότητα δεν θα είναι έκπληξη να δούμε ένα νέο γύρο ένοπλης βίας και μία άλλη …Κυβέρνηση στη Σύρτη, απέναντι σε αυτήν της Τριπόλεως αντί της Βεγγάζης που είναι το κέντρο της Κυρηναϊκής που θα στηριχθεί από νέες «Συμμαχίες» φυλών, φατριών και πολεμάρχων και θα ανατρέψει το υπάρχον status quo. Οι πάντα διορατικοί Βρετανοί που ευνοούν για δικούς τους λόγους την παραμονή Νταμπέιμπα στην εξουσία, ίσως αυτό διαβλέπουν και για αυτό την Παραμονή των Χριστουγέννων έσπευσαν μέσω της Πρεσβείας τους στην Τρίπολη να ανακοινώσουν ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσουν καμία άλλη Κυβέρνηση στη Λιβύη πλην αυτής της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Μία δήλωση για την οποία ο Μπασάγκα ζήτησε…εξηγήσεις.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα πρέπει η Διεθνής Κοινότητα να παραιτηθεί από την προσπάθεια της να στηρίξει την ομαλοποίηση της χώρας, ιδιαίτερα ή πάντα αργή, διστακτική και πλαδαρής ΕΕ. Οι αδιάβλητες εκλογές είναι το βασικό μέσο επίλυσης της Λιβυκής κρίσης έστω και με κάποιες προϋποθέσεις. Η Ελλάδα θα πρέπει αναντίρρητα να είναι παρούσα και είναι προς το συμφέρον της η σταθερότητα στην περιοχή. Στη χώρα μας θα πρέπει να κατανοήσουμε πέρα από ευσεβοποθισμούς ότι όποια και αν είναι η διάδοχη κατάσταση το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι μάλλον απίθανο να «εξαλειφθεί». Όπως μάλιστα τόνισα σε προηγούμενο άρθρο ίσως, να έχει έλθει η ώρα να εξετάσουμε το κατά πόσο μας συμφέρει άραγε μία ενοποιημένη Λιβύη κάτω από την επιρροή της Τουρκίας ή ύπαρξη μίας αυτόνομης οντότητας και γιατί όχι ανεξάρτητης στα ανατολικά στην Κυρηναϊκή που είναι και απέναντι μας.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
