Τριάμισι χρόνια έχουν περάσει από τον σεισμό στην Κω, ωστόσο τα μνημεία του νησιού παραμένουν λαβωμένα. «Έχουμε τεράστια υποχρέωση να αποκαταστήσουμε τα μνημεία που επλήγησαν από το σεισμό» είπε η Λίνα Μενδώνη κατά την αυτοψία που πραγματοποίησε το Σαββατοκύριακο.
«Τριάμισι χρόνια μετά, θλίβομαι για την κατάσταση της απόλυτης απραξίας που αντικρύζουμε. Από τον Ιούλιο του 2017 που συνέβη ο σεισμός έως τον Ιούλιο 2019 δεν είχε δοθεί καμία κατεύθυνση στις αρμόδιες υπηρεσίες για συγκεκριμένες μελέτες αποκατάστασης.
Ουσιαστικά, όλα ξεκίνησαν το Μάρτιο 2020, όταν με εντολή μου ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ ήρθαν στη Κω και αποτίμησαν την κατάσταση. Δρομολογήθηκαν οι μελέτες, οι οποίες τώρα ωριμάζουν. Είμαστε εδώ για να επιταχύνουμε τις διαδικασίες, να βάλουμε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, προκειμένου το καλοκαίρι ´21 να αρχίσει η αποκατάσταση των πληγέντων μνημείων».
Το πλέον σκανδαλώδες παράδειγμα είναι αυτό των τριών αγαλμάτων που έπεσαν στο μουσείο, έχουν θραύσεις, αλλά ακόμα δεν έχουν αποκατασταθεί. Δεν είναι τυχαίο πως το υπουργείο Πολιτισμού, το 2017, προσπάθησε να αποκρύψει αυτό το γεγονός. Δεν έγινε ποτέ ούτε κάποια έρευνα, ώστε να διαπιστωθεί σε ποιον οφείλεται η καταστροφή, ποιος δεν έλαβε δηλαδή τα σωστά μέτρα στήριξης για τα αγάλματα.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που τότε είχε δημοσιεύσει κατ’ αποκλειστικότητα το Liberal.gr, αιτία για τις εκτεταμένες ζημιές μεταξύ των εκθεμάτων ήταν πως τα αγάλματα δεν είχαν στερεωθεί σωστά, καθώς επίσης και πως ορισμένες από τις βάσεις όπου ήταν τοποθετημένα είχαν κολληθεί με ακατάλληλο υλικό. Πιο συγκεκριμένα, οι βάσεις δεν είχαν πακτωθεί, όπως συνήθως γίνεται, ούτε ήταν στέρεα κολλημένες στο έδαφος, όπως συμβαίνει με τις βάσεις που δεν πακτώνονται.
Το αρχαιολογικό μουσείο της Κω έχει επισκευαστεί τα τελευταία χρόνια, με ποσά από κοινοτικά κονδύλια. Η επισκευή, στήριξη και ανακαίνιση του κτιρίου, που είχε ανεγερθεί από τους Ιταλούς, κόστισε 2 εκατ ευρώ και η επανέκθεση 1,5 εκ. Το μουσείο εγκαινιάστηκε και πάλι, με καθυστέρηση, (αφού έπρεπε να έχει τελειώσει το 2015), μέσα στο 2016. Καταφανώς, κάποιες «λεπτομέρειες» δεν ελέγθηκαν.
Επιπλέον, αυτές δεν ήταν οι μόνες καταστροφές σε γλυπτά, αφού έχουν σπάσει γλυπτά από τον βωμό του Διονύσου που φυλάσσονταν στο αίθριο του μουσείου αρχιτεκτονικών μελών στο Κάστρο Νερατζιάς. Η στέγη είχε μεγάλα προβλήματα και ήδη από το 2013 είχε υποδειχθεί πως πρέπει να αλλάξει (και μάλιστα από την υπουργό, που τότε ήταν Γενική Γραμματέας στο υπουργείο). Τελικά, με τον σεισμό έπεσε τμήμα της, προκαλώντας ζημιές σε εκθέματα.
«Σήμερα τα φθαρμένα ξύλα των υποστηλωμάτων και τα σκουριασμένα σίδερα της στήριξής τους λειτουργούν εις βάρος τους» είπε η Λίνα Μενδώνη. «Προχωρήσαμε σε κατανομή εργασιών ανάμεσα στις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ιδιαίτερα τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, ως προς τις συμπληρωματικές μελέτες που πρέπει άμεσα να γίνουν. Οι πόροι χρηματοδότησής τους είναι απολύτως εξασφαλισμένοι. Επομένως, είναι θέμα διαδικασιών και αποφασιστικὠν ενεργειών. Στόχος και επιθυμία μας είναι το καλοκαίρι να έχουμε εργοτάξια στα περισσότερα από τα πληγέντα μνημεία».
Οι επαγγελματίες της περιοχής έθεσαν στην Υπουργό τον προβληματισμό τους για την ύπαρξη εργοταξίων κατά τη θερινή περίοδο. «Το θέμα αυτό θα το αντιμετωπίσουμε με τον προσφορότερο τρόπο. Μας ενδιαφέρει μέχρι τον Ιούνιο του 2021 να έχουμε ανάδοχο για την Πύλη του Φόρου. Την έναρξη των εργασιών θα την δρομολογήσομε έτσι, ώστε να μην δημιουργείται πρόβλημα στην λειτουργία των επιχειρήσεων» απάντησε η κ. Μενδώνη.
Στις 14 Οκτωβρίου αναδεικνύεται ο ανάδοχος της μελέτης αποκατάστασης των ετοιμορροπιών στο Κάστρο Νερατζιάς. Το Κάστρο κτίστηκε από τους ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ μεταξύ του 14ου και του 16ου αιώνα. Το εμβληματικό τοπόσημο της Κω, το οποίο αποτελεί προορισμό για χιλιάδες επισκέπτες, παραμένει κλειστό από το καλοκαίρι του 2017. Η Λίνα Μενδώνη ζήτησε, την 1η Απριλίου 2021, να ανοίξει το Κάστρο στο κοινό. Η Εφορεία ανέλαβε να ορίσει τις ασφαλείς διαδρομές για τους επισκέπτες. Παράλληλα έλαβε οδηγία να εκπονήσει τις αναγκαίες μελέτες, ώστε οι αποθήκες μαζί με τους ημιυπαίθριους χώρους, όπου βρίσκονται γλυπτά, βωμοί και επιγραφές να είναι επισκέψιμα για το κοινό. Η αποκατάσταση του κτηρίου των αποθηκών ξεκινά τις επόμενες εβδομάδες. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων ανέλαβε την εκπόνηση των αναστηλωτικών επεμβάσεων στο Κάστρο Νερατζιάς.
Για την αποκατάσταση του ανατολικού προμαχώνα των μεσαιωνικών οχυρώσεων η μελέτη ολοκληρώνεται. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου έλαβε οδηγία να αναθέσει άμεσα τη στατική και την αρχιτεκτονική μελέτη και για το υπόλοιπο τμήμα των οχυρώσεων το οποίο δεν έχει συμπεριληφθεί στην υπό εκπόνηση μελέτη.
Η Λίνα Μενδώνη ζήτησε να γίνει άμεσα η επικαιροποίηση της υφιστάμενης μελέτης για το Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Την επικαιροποίηση ανέλαβε η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων. Συγχρόνως, η Εφορεία ανέλαβε την επικαιροποίηση της μελέτης συντήρησης. Κρίσιμη θεωρείται η τεκμηρίωση του μοναδικού αυτού μνημείου του 5ου-6ου αιώνα.
Στη σύσκεψη της Τετάρτης θα συζητηθεί και η μελέτη αποκατάστασης του Νοτίου τμήματος της Αρχαίας Αγοράς Κω, ενώ για το Δυτικό Αρχαιολογικό Χώρο απαιτείται στρατηγικό σχέδιο. Αποφασίστηκε η σύσταση επιστημονικής ομάδας εργασίας με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου του Μπάρι, το οποίο ενεργοποιείται επιστημονικά στο χώρο καθώς και μελετητών που ειδικεύονται σε αναστηλώσεις μνημείων. Να θυμίσουμε ότι έχουν πέσει από το σεισμό τρία από τα τέσσερα συνολικά τμήματα κιονοστοιχιών, ενώ ο χώρος παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα αναγνωρισιμότητας.
Το Τέμενος Χασάν Πασσά στο Πλατάνι, προϋπολογισμού 275.000 ευρώ, δημοπρατείται από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας ως το τέλος Οκτωβρίου με ορίζοντα ολοκλήρωσης το φθινόπωρο του 2021. Η αποκατάσταση του Τεμένους Γαζή Χασάν στην Λότζια, είναι ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν την σύσκεψη της Τετάρτης στην Αθήνα.
Θα συμμετάσχει και ο μελετητής του έργου προκειμένου να αποσαφηνιστούν τεχνικά θέματα. Δεδομένου ότι το συγκεκριμένο τέμενος μετά την αποκατάστασή του θα λειτουργήσει ως επισκέψιμο μνημείο, ενώ οι ισόγειοι χώροι του, που μέχρι τον σεισμό στέγαζαν εμπορικές χρήσεις, προβλέπεται να φιλοξενήσουν αρχαιολογικές εκθέσεις, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου ανέλαβε να εκπονήσει τη μελέτη συντήρησης του διακόσμου του τεμένους, και τις αναγκαίες μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες.
Να ζητούσαμε και μια έρευνα για τα σπασμένα αγάλματα στο αρχαιολογικό μουσείο όπως και για την αποθήκη στο κάστρο Νερατζιάς ή δεν πρόκειται να γίνει τίποτα;
