Ένα σημαντικό έργο, το έργο κατασκευής του μετρό Θεσσαλονίκης, ξεμπλοκάρει, κατ' ουσίαν, από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την τύχη των αρχαιοτήτων τον σταθμό Βενιζέλου. Η απόφαση απορρίπτει τις αιτήσεις φορέων και προσωπικοτήτων περί ακύρωσης της υπουργικής απόφασης για απόσπαση, μεταφορά και επανατοποθέτηση των αρχαίων στον χώρο του σταθμού. Αυτό σημαίνει πως τα έργα μπορούν να ξεκινήσουν σύντομα. Εφόσον, όπως λένε στο Liberal.gr καλά γνωρίζοντες, δημοσιευθεί η απόφαση του ΣτΕ και υπογραφεί η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για τη μελέτη Δ. Κορρέ, επί της απόσπασης και μεταφοράς όλα είναι έτοιμα να συνεχιστεί η κατασκευή του σταθμού.
Η απόφαση αναμενόταν εδώ και καιρό, όμως η Ολομέλεια του ΣτΕ δεν ήταν εύκολο να συνεδριάσει λόγω της πανδημίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, ελήφθη τη Μ. Τρίτη κατά πλειοψηφία (13 ψήφοι υπέρ της απόρριψης και 12 υπέρ). Η ακρόαση είχε γίνει τον περασμένο Νοέμβριο. Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δια στόματος Λίνας Μενδώνη και η Αττικό Μετρό δια του Νίκου Ταχιάου είχαν δηλώσει τότε πως οι εργασίες θα συνεχιστούν μετά την απόφαση του ανωτάτου ακυρωτικού δικαστηρίου. Πλέον, μόλις αυτή δημοσιευθεί, το μεγαλύτερο βήμα για την προστασία των αρχαιοτήτων όπως και των επιβατών θα είναι δυνατόν να ξεκινήσει.
Θα πρέπει να υπογραφεί και η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Γνωμοδότηση θετική για τη μελέτη του Δημήτρη Κορρέ, με έξοχες δουλειές ως προς τη μεταφορά αρχαιοτήτων και μεγάλη πείρα. Μάλιστα, ο κ. Κορρές είναι ο μοναδικός την Ελλάδα με εξαιρετική ειδίκευση σε αυτό τον τομέα.
Με την απόφαση του ΣτΕ, οι πολέμιοι του έργου, δηλαδή η αξιωματική αντιπολίτευση και οι συν αυτή, παίρνουν δεύτερη, και ας ελπίσουμε οριστική, απάντηση. Είναι η δεύτερη απόφαση του εκδίδει το Δικαστήριο κατά των προσφυγών και υπέρ της προσωρινής μεταφοράς των αρχαιοτήτων στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Αν ο Αριστείδης Μπαλτάς ως υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε αναπέμψει το θέμα στο τότε ΚΑΣ μετά την πρώτη απόφαση ΣτΕ και αν η Λυδία Κονιόρδου δεν υπέγραφε τη σχετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου, το θέμα δεν θα είχε ανοίξει ξανά. Όμως, για λόγους κάθε άλλο παρά επιστημονικούς, υπήρξαν η νέα γνωμοδότηση και η νέα υπουργική απόφαση και έτσι άρχισε το… κατενάτσιο, με προφανή σκοπό να καθυστερήσει το έργο.
Μόλις το 2018, κατάφεραν κάποιοι να καταθέσουν μελέτη για την ασφάλεια των αρχαιοτήτων και του κοινού εφόσον παραμείνουν κατά χώραν. Αλλά, ήταν μια μελέτη παντελώς ανυπόγραφη. Γιατί; Διότι κανείς μηχανικός δεν ήθελε να πάρει την ευθύνη, όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό κ. Νίκος Ταχιάος. Επειδή, όπως αποκαλύφθηκε σε νέα συνεδρίαση του ΚΑΣ, τον Δεκέμβριο του ΄19, η εφαρμογή της μελέτης ήταν αδύνατη! Νέα γνωμοδότηση, νέα υπουργική απόφαση της Λίνας Μενδώνη υπέρ μεταφοράς των αρχαιοτήτων και- απολύτως αναμενόμενο- προσφυγές ξανά από την αντίθετη πλευρά.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Ας ξεκινήσουμε από το ότι οι αρμόδιοι από τις εφορείες αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης επ’ ουδενί ήθελαν να γίνει ανασκαφή στα κάτω από τα βυζαντινά στρώματα στον σταθμό Βενιζέλου. Και εδώ προκύπτει η ερώτηση: γιατί; Ποιος αρχαιολόγος δεν θέλει να φτάσει στο «παρθένο», στο φυσικό έδαφος;
Έπαιξε άραγε ρόλο σε αυτή τη στάση εκφρασθείσα αντίληψη πως η ελληνιστική Θεσσαλονίκη δεν έφτανε ως εκεί; Αρα, μήπως τα ελληνιστικά στρώματα έπρεπε, πάση θυσία… να μη φτάνουν; Εν ολίγοις, μήπως σε αυτό το ζήτημα εδράστηκε η διαμαρτυρία περί της μη προσωρινής μετακίνησης του βυζαντινού σταυροδρομιού στον σταθμό Βενιζέλου; Σε αυτό απέβλεπε ο αγώνας για την παραμονή;
Ο ΣΥΡΙΖΑ βάφτισε αυτό το παιχνιδάκι, που στοίχισε πολλά εκατομμύρια πανωπροίκι για την κατασκευή του σταθμού, «και αρχαία και μετρό». Ως εάν, με το να μετακινηθεί προσωρινά το αρχαίο, δεν θα συνέβαινε αυτό. Ακούστηκαν μέχρι και γελοιότητες στα Κεντρικά Αρχαιολογικά Συμβούλια, του τύπου «μα εκεί περπάτησαν βυζαντινοί αυτοκράτορες και ο Άγιος Δημήτριος». Εξακολουθεί να αναρωτιέται κάποιος: μήπως όλο αυτό έγινε για να μην ανασκαφούν τα πιο κάτω στρώματα και φανεί ότι η ελληνιστική Θεσσαλονίκη έφτανε μέχρις εκεί; Άλλωστε, πώς οι βυζαντινοί αυτοκράτορες και ο Άγιος Δημήτριος δεν έτυχε να περπατήσουν στην περιοχή της Αγίας Σοφίας, όπου, επί ΣΥΡΙΖΑ «ξυρίστηκαν» σχεδόν όλες οι ισάξιες αρχαιότητες;
Μήπως τελικά η διαμάχη κρύβει και προσωπικά κίνητρα; Και ποιος θα το διερευνήσει; Αλλά και κατά πόσον η αξιωματική αντιπολίτευση (που έχει κάτι γκρουπούσκουλα να την συμβουλεύουν επ’ αυτού) θα αναρωτηθεί τι πραγματικά συνέβη και έγινε το βυζαντινό σταυροδρόμι η αιχμή του αντιπολιτευτικού της δόρατος; Να τώρα που αυτό το δόρυ το «έκαψε». Πώς θα συνεχίσει; Με προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όπως ήδη άρχισε να διαδίδεται από τους «συνεργαζόμενους»; Είναι στάση αυτή για ένα πολιτικό κόμμα;
Οι αρχαιότητες στον Σταθμό Βενιζέλου ήρθαν στο φως το 2008 και από τότε μέχρι σήμερα έχουν μεσολαβήσει πολλές συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, αλλά και αντιδράσεις και δικαστικές αποφάσεις που πάντοτε δικαιώνουν το ΥΠΠΟΑ. Η Αττικό Μετρό έχει κρούσει τον κώδωνα κινδύνου να χάσει το Ελληνικό Δημόσιο τα κοινοτικά κονδύλια ύψους 700 εκατ. ευρώ λόγω της λήξη της προθεσμίας παράδοσης. Το χρονικό περιθώριο που έχει εταιρεία για την ολοκλήρωση του έργου είναι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, στόχος ο οποίος κρίνεται εφικτός.
Τα αρχαία που βρέθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου αφορούν ένα κομμάτι της βυζαντινής κοσμικής Θεσσαλονίκης που βρέθηκε διατηρημένο σε εξαιρετική κατάσταση. Τα υποκείμενα στρώματα, που πλέον θα ανασκαφούν, εικάζεται πως φτάνουν μέχρι τα ρωμαϊκά ή και τα ελληνιστικά στρώματα της πόλης. Όπως συμβαίνει στον σταθμό Αγίας Σοφίας, όπου ήρθαν στο φως ελληνιστικά και ρωμαϊκά οικιστικά και οικοδομικά κατάλοιπα, όπως αποχετευτικοί αγωγοί, απορριμματικοί λάκκοι, κατάλοιπα τοίχων και κτιστές κατασκευές που μαρτυρούν την αδιάλειπτη χρήση του χώρου, ήδη από τους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους.
Τα υφιστάμενα αρχαιολογικά ευρήματα θα επανατοποθετηθούν στον σταθμό Βενιζέλου σχεδόν στο σύνολό τους δηλαδή σε ποσοστό περίπου 92%, οριζοντιογραφικά και υψομετρικά στην ίδια ακριβώς θέση που βρέθηκαν. Για να επιτευχθεί αυτό, η πλάκα του επιπέδου -1 τοποθετείται σε υψόμετρο χαμηλότερο από την συμβατικά προβλεπόμενη εμφάνιση της.
Σύμφωνα με την Αττικό Μετρό ο Σταθμός «Βενιζέλου» είναι ο τρίτος από τα βορειοδυτικά σταθμός του Μετρό Θεσσαλονίκης και αναμένεται να εξυπηρετεί 65.000 επιβάτες ημερησίως.
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η Περιφερειακή Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Κεντρικής Μακεδονίας, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης με παρέμβασή τους τον Δεκέμβριο του 19, έχουν δηλώσει ότι στηρίζουν την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού της ‘‘Βενιζέλου’’ με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων.
«Λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλουν την ολοκλήρωση του Σταθμού Βενιζέλου με τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και μετρό, με τον βέλτιστο, οικονομικότερο, ασφαλέστερο και συντομότερο τρόπο για το έργο και τη ζωή της πόλης. Αυτός δεν είναι άλλος από την απόσπαση, εκσκαφή, επανατοποθέτηση και ανάδειξή τους στην ίδια ακριβώς θέση, όπου αρχικά είχαν κατασκευασθεί, μέθοδος δηλαδή που ορθώς εφαρμόστηκε λίγες εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, στο Σταθμό Αγίας Σοφίας, χωρίς να διαμαρτυρηθεί οποιοσδήποτε, και μάλιστα – κατά γενική ομολογία – για αρχαιότητες ίδιας ή και μεγαλύτερης αξίας, που ήδη έχουν αποσπασθεί» αναφέρουν.
