Το στέλεχος «Ο» εξαπλώνεται με γρήγορους ρυθμούς και έχει κάνει ήδη αισθητή την παρουσία του σε 57 χώρες δικαιώνοντας την αρχική επιστημονική υπόθεση πως είναι πιο μεταδοτικό από το στέλεχος Δέλτα. Ωστόσο, παρότι μεταδίδεται με μεγάλη ευκολία εξακολουθεί να μην σχετίζεται με σοβαρή νόσηση ενώ οι επιστήμονες περιμένουν ακόμα προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή κλινικά ευρήματα. Οι έως τώρα εργαστηριακές ενδείξεις δείχνουν πως μάλλον ο μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων έχει οδηγήσει τον ιό σε αποδιοργάνωση και σε μια λιγότερο επιθετική μορφή.
Η εμπειρία φανερώνει πως στις πανδημίες συμβαίνει ακριβώς αυτό, δηλαδή από τις συνεχείς μεταλλάξεις προκύπτει ένα στέλεχος που είναι πολύ μεταδοτικό αλλά όχι ιδιαίτερα απειλητικό για την υγεία οπότε ένας μεγάλος αριθμός ατόμων μολύνεται, αποκτά ανοσία και κάπως έτσι καταλαγιάζουν τα πανδημικά κύματα.
Δίνοντας το στίγμα των ημερών, ο Διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, Άντονι Φάουτσι επισήμανε ότι το νέο στέλεχος είναι σαφώς πολύ μεταδοτικό και δίνει πιο συχνά επαναμολύνσεις (ατόμων που έχουν εμβολιαστεί ή αποκτήσει φυσική ανοσία από προγενέστερη νόσηση) αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν προκαλεί περισσότερο σοβαρή λοίμωξη από τη Δέλτα.
Τα σημάδια είναι ενθαρρυντικά και ανάλογες εκτιμήσεις κάνουν και οι Έλληνες επιστήμονες, με τον καθηγητή Πολιτικής Υγείας του London School of Economics Ηλία Μόσιαλο να εξηγεί ότι θα πρέπει να περιμένουμε δύο εβδομάδες προκειμένου να έχουμε περισσότερα κλινικά δεδομένα (από ασθενείς και όχι μόνο εργαστηριακά ευρήματα) αλλά φαίνεται πως η «Ο» προκαλεί ηπιότερη νόσηση, με πολλούς ασθενείς να είναι ασυμπτωματικοί.
Κανείς δεν βιάζεται να δηλώσει βέβαιος ότι η εμφάνιση του νέου στελέχους είναι μια στροφή πως την καλύτερη δυνατή εξέλιξη, γιατί ο κορονοϊός μάς έχει εκπλήξει στο παρελθόν περισσότερες από μία φορές. Άλλωστε στο νέο «κύμα» αισιοδοξίας που αρχίζει συγκρατημένα να εμφανίζεται σε όλες τις ηπείρους, υπάρχει ένας αστερίσκος που αφορά τη νέα αόρατη παραλλαγή της «Ο», την οποία οι Βρετανοί ονόμασαν παραλλαγή stealth, από την ιδιότητα των στρατιωτικών αεροπλάνων να πετούν χωρίς να τα «πιάνουν» τα ραντάρ.
Η αόρατη παραλλαγή που στο γονιδιακό δέντρο του κορονοϊού προέρχεται από το ίδιο κλαδί από το οποίο προήλθε και η «Ο» διαθέτει σχεδόν το 1/3 των μεταλλάξεων στην πρωτεϊνη ακίδα, δηλαδή έχει 13 μεταλλάξεις αντί για τις 36 που καταμετρήθηκαν στο στέλεχος «Ο» και εντοπίστηκε με γονιδιωματική ανάλυση στο Πανεπιστήμιο UCL του Λονδίνου. Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη «κρυφή» παραλλαγή είναι ότι δεν ανιχνεύεται με τον μοριακό έλεγχο PCR και χρειάζεται άλλη πολύ πιο εξειδικευμένη εξέταση η οποία εν προκειμένω περιλαμβάνει γονιδιωματική ανάλυση.
Η αόρατη παραλλαγή εντοπίστηκε και στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας όπου της δόθηκε αρχικά η ονομασία Omicron-like. Θυμίζουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ένας τέτοιος όρος στην πανδημία, καθώς από το 2ο πανδημικό κύμα οπότε είχαν καταγραφεί κρούσματα σε παιδιά - τα οποία μετά είχαν παρουσιάσει εκτεταμένη αγγειίτιδα - είχε αρχικά βαφτιστεί Kawasaki -like, εξαιτίας της ομοιότητάς της με την παιδιατρική νόσο Kawasaki.
Η δυνατότητα ενός στελέχους του ιού να περνά κάτω από το ραντάρ των μοριακών τεστ δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, καθώς έτσι δυσκολεύει ο εντοπισμός των θετικών ατόμων και η ιχνηλάτηση, ενώ η ανάγκη πιο εξειδικευμένης ανάλυσης του γονιδιώματος που γίνεται σε ειδικό εργαστήριο, με ειδικά αντιδραστήρια, ειδικές υποδομές και μεγαλύτερο κόστος, φέρνει πρόσθετα εμπόδια στην όλη διαδικασία.
Στον αντίποδα, αν τα περισσότερα κρούσματα είναι ασυμπτωματικά όπως τείνουν να δείξουν τα ευρήματα των λυμάτων της Νοτίου Αφρικής, τότε οι αλυσίδες μετάδοσης δεν κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε βαριές νοσήσεις, μακράς διαρκείας νοσηλείες και διασωληνώσεις ασθενών. Στα ενθαρρυντικά ευρήματα της επιστημονικής κοινότητας και της φαρμακοβιομηχανίας, ξεχωρίζει η ανακοίνωση των Pfizer και BionTech σύμφωνα με την οποία η 3η δόση του εμβολίου mRNA αδρανοποιεί τον ιό, οπότε μας προσφέρει το παράθυρο ευκαιρίας που χρειαζόμαστε μέχρι τον Μάρτιο για να αναπτυχθούν τα τροποποιημένα εμβόλιο ειδικά για την «Ο». Ο Ηλίας Μόσιαλος εκτιμά ότι ανάλογα δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της 3ης δόσης θα δώσει και η Moderrna, με τη χορήγηση της 3ης δόσης στην Ελλάδα να κυλά με πολύ ικανοποιητικούς ρυθμούς έχοντας βοηθήσει το εμβολιαστικό πρόγραμμα να πατήσει θεαματικά γκάζι.
Ο αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής είχε περιγράψει το νέο χαρακτηριστικό της αόρατης «Ο» (της διαφυγής από τα διαγνωστικά τεστ) ως μια από τις ιδιότητες που κρίνουν πόσο επικίνδυνο μπορεί να θεωρηθεί ένα στέλεχος και πώς θα ταξινομηθεί βάσει του ECDC. Η κατάταξη στα στελέχη, με την κλιμάκωση να αφορά τα στελέχη ανησυχίας (variants of concern), καθορίζεται από τον βαθμό μεταδοτικότητας, τον βαθμό ανοσιακής διαφυγής, την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και την ικανότητα διαφυγής από την ανίχνευση με τις υπάρχουσες διαγνωστικές μεθόδους.
