Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει από σήμερα στο παράρτημα της οδού Πειραιώς τα Βραβεία Αρχιτεκτονικής Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής 2017 και τα Βραβεία Σπουδαστικής Αρχιτεκτονικής Φωτογραφίας.
Στην πρώτη φάση του διαγωνισμού, η επιτροπή επιλογής των έργων αποτελείτο από τους: Σταύρο Γυφτόπουλο, Αλέξανδρο Ζώμα και Αναστάσιο Κωτσιόπουλο, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ε.Ι.Α. και τους εκπροσώπους των βραβευμένων ομάδων του προηγούμενου διαγωνισμού των βραβείων 2013: Αλέξανδρο Βαΐτσο (decaARCHITECTURE), Stephan Burger (buerger katsota architects), Ηρώ Μπερτάκη (blp architects | Bertaki Loukopoulou Paniyiris) και Σοφία Τσιράκη.
Η επιτροπή συνεδρίασε στα γραφεία του ΕΙΑ στο Μουσείο Μπενάκη, στις 23 Ιουνίου, στις 29 Ιουνίου και στις 5 Ιουλίου 2017 και συζήτησε διεξοδικά τα αρχιτεκτονικά έργα που υποβλήθηκαν και τα οποία μελετήθηκαν και ολοκληρώθηκαν κατά την πενταετία 2013-2017. Οι 92 συμμετοχές ήταν κατανεμημένες ως εξής:
Κατοικία: 30 συμμετοχές
Κτίρια Κοινόχρηστης Λειτουργίας: 18 συμμετοχές
Ανακαινίσεις: 44 συμμετοχές
Στην συνεδρίαση στις 23 Ιουνίου 2017, η επιτροπή εξέτασε τα έργα ανά κατηγορία, έθεσε τα κριτήρια επιλογής των έργων και προχώρησε σε μία πρώτη κατάταξη. Ως κυριότερα κριτήρια επιλογής θεωρήθηκαν, κυρίως, η δύναμη της ιδέας τους, η συνθετική και μορφολογική τους αρτιότητα, η πρωτοτυπία της χωρικής τους συγκρότησης και επίλυσης και το υψηλό επίπεδο της κατασκευαστικής τους επεξεργασίας.
Κατά τις δύο επόμενες συνεδριάσεις στις 29 Ιουνίου και 5 Ιουλίου 2017, η επιτροπή κατέληξε σταδιακά στην τελική επιλογή και στη σύνταξη των σχετικών καταλόγων για τα έργα που θα επισκεφθεί και θα αξιολογήσει η επιτροπή επιλογής της δεύτερης φάσης. Τα 20 έργα από όλες τις κατηγορίες, που προκρίθηκαν στη φάση αυτή, ξεχώρισαν από ένα μεγαλύτερο αριθμό άλλων, που δεν στερούνται ενδιαφέροντος και ποιότητας. Επιπλέον, διαφάνηκε πως τα συγκεκριμένα αυτά έργα αποτελούν κατ'αρχήν επαρκώς συγκροτημένες προτάσεις, ως πρός όλα τα κριτήρια, και η επιλογή της επίσκεψης σε αυτά αποτελεί ήδη μία πρώτη σημαντική διάκριση.
Η επιτροπή αποφάσισε επίσης, εξαιτίας του γεγονότος οτι οι συμμετοχές στην κατηγορία «Κατοικία», όπως και στην κατηγορία «Ανακαινίσεις», παρουσίασαν στο σύνολο τους υψηλού επιπέδου ποιοτικά χαρακτηριστικά, να προχωρήσει στην επιλογή επτά έργων αντί του συνήθους για τους προηγούμενους διαγωνισμούς αριθμού των πέντε. Ας σημειωθεί εδώ ότι τα έργα σε αυτές τις κατηγορίες ξεχώρισαν, έναντι των έργων κοινόχρηστης λειτουργίας που, παρά τις προσπάθειες των μελετητών, εμφανίστηκαν να μην απαντούν με τον ίδιο βαθμό επάρκειας στα κριτήρια που είχαν τεθεί από την επιτροπή.
Κατά τη δεύτερη φάση της επιλογής των προς βράβευση έργων, όπως προέβλεπε η προκήρυξη του Διαγωνισμού, η Επιτροπή αποτελείτο από τα εξής έξι μέλη: Ηλία Κωνσταντόπουλο (πρόεδρο του ΕΙΑ και συντονιστή της επιτροπής), Αναστάσιο Κωτσιόπουλο (μέλος του ΔΣ του ΕΙΑ), Αλέξανδρο Βαΐτσο, Stephan Burger, Ηρώ Μπερτάκη και Σοφία Τσιράκη (εκπρόσωποι των βραβευμένων ομάδων του προηγούμενου διαγωνισμού).
Η Επιτροπή συζήτησε και πάλι για τα κριτήρια αξιολόγησης των έργων, όπως η δύναμη της ιδέας τους, η συνθετική και μορφολογική τους αρτιότητα, η πρωτοτυπία της χωρικής τους συγκρότησης και επίλυσης και το υψηλό επίπεδο της κατασκευαστικής τους επεξεργασίας. Εν συνεχεία, η Επιτροπή επισκέφθηκε τα έργα που διακρίθηκαν στην πρώτη φάση και αποφάσισε τα εξής κατά κατηγορία:
ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Όπως και στις προηγούμενες διοργανώσεις, παρατηρήθηκε υψηλό επίπεδο των υποβληθεισών προτάσεων στην κατηγορία της κατοικίας. Τα διακριθέντα, από την προηγούμενη φάση της κρίσης, επτά έργα είναι δυνατόν να καταταγούν σε δύο ενότητες: κτίρια συλλογικής κατοικίας (πολυκατοικίες, όλες όμως οικογενειακές) και μονοκατοικίες (κυρίως εξοχικές, με μία εξαίρεση). Από τα διακριθέντα επτά έργα, η επιτροπή προέκρινε ως υποψήφια για ενδεχόμενη βράβευση τα παρακάτω πέντε, που αναφέρονται εν συνεχεία μαζί με τους λόγους που οδήγησαν στην πρόκρισή τους:
Φωτ.: Βασίλης Μακρής
Κτίριο κατοικιών στην οδό Χάνσεν στην Αθήνα
(ΑREA | Στέλλα Δαούτη, Γιώργος Μητρούλιας, Μιχάλης Ραυτόπουλος)
Απλότητα και σαφήνεια της οργάνωσης με πλήρη αξιοποίηση του ακάλυπτου χώρου. Ανανέωση του τύπου της πολυκατοικίας με ενδιαφέρουσα διάταξη των εξωστών και ημιυπαιθρίων χώρων. Αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και της διαμπερούς οργάνωσης στους επί μέρους χώρους της κατοικίας. Απλότητα αλλά και ποιότητα των επί μέρους κατασκευαστικών επιλύσεων.
Φωτ.: Βασίλης Μακρής
Μονόχορδο: κατοικία στην Αγριά Μαγνησίας
(Ζήσης Κοτιώνης)
Αυστηρότητα και καθαρότητα της οργανωτικής αρχής σε ό,τι αφορά τη διάταξη κυρίων και βοηθητικών χώρων αλλά και την εναλλαγή πλήρους και κενού. Υψηλή «δεκτικότητα» της οργανωτικής αρχής και ισχυρή αντιστικτική λειτουργία της, σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση των προσωπικών, εν πολλοίς ποικίλων και διαφορετικών μεταξύ τους, επιλογών του ιδιοκτήτη-μελετητή στο αυστηρό οργανωτικό σύστημα της κατοικίας. Ευρηματική «απάντηση» στις ειδικές μορφολογικές απαιτήσεις του τοπικού οικοδομικού κανονισμού.
Φωτ.: Πέτρος Περάκης
Κατοικία στα Μέγαρα
(Tense Architecture Network | Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Κώστας Μαύρος)
Ισχυρός γεωμετρικός προκαθορισμός του σύνθετου στερεού που ορίζει την κατοικία ο οποίος την αντιπαραβάλλει με το τοπίο ενώ τοπικώς της επιτρέπει να ανοίγεται προς αυτό, επιδιώκοντας ταυτόχρονα την προστασία αλλά και την επικοινωνία με αυτό. Ευρηματικές, πειραματικού χαρακτήρα και εν πολλοίς ανορθόδοξες επιλύσεις σε επί μέρους ζητήματα κατοίκησης που, πάντως, φαίνεται να γίνονται ένθερμα αποδεκτές από τους ενοίκους της κατοικίας.
Φωτ.: Εριέτα Αττάλη
Πολυκατοικία Inside Out στο Νέο Ψυχικό
(Νίκος Κτενάς)
Σαφήνεια, πρωτοτυπία και ευανάγνωστο της βασικής οργανωτικής αρχής, η οποία μεταφράζεται και στον τρόπο στήριξης του κτιρίου. Ευρηματική αξιοποίηση του ακάλυπτου χώρου και μετατροπή του σε κεντρικής σημασίας χώρου εισόδου του κτιρίου. Ανανέωση του τύπου της συλλογικής κατοικίας με την οργάνωση της όψης σε ό,τι αφορά τις ζώνες των κλειστών και ανοικτών στοιχείων αλλά και την επιλογή των υλικών. Πολύ υψηλό επίπεδο και πρωτοτυπία των κατασκευαστικών και τεχνικών επιλύσεων.
Φωτ.: Εριέτα Αττάλη
H_Orizon: Εξοχική κατοικία στην Αντίπαρο
(Vois architects | Φάνια Σινανιώτη, Κατερίνα Βορδώνη, Μάρθα Γεωργίου)
Σαφήνεια και ευανάγνωστο της οργανωτικής αρχής με ανάδειξη ενός βασικού άξονα προσέγγισης και κίνησης και συμμετρικής περί αυτόν διάταξης των χώρων με τοπικές παραλλαγές. Εξαιρετική ένταξη στο τοπίο της Αντιπάρου και στα ειδικά χαρακτηριστικά του οικοπέδου. Αλληλοδιείσδυση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου με εναλλαγές θέας και φωτισμού αλλά και ευρηματικές επιλύσεις σε επί μέρους μικροπεριβάλλοντα της κατοικίας.
Μετά από εκτεταμένη συζήτηση η Επιτροπή αποφάσισε να απονείμει Βραβείο στο έργο Πολυκατοικία Inside Out στο Νέο Ψυχικό (αρχιτέκτων Νίκος Κτενάς) επειδή θεωρεί ότι το έργο αυτό ικανοποιεί σε ευδιάκριτα υψηλότερο επίπεδο τα κριτήρια τόσο της συνθετικής ποιότητας όσο και των κατασκευαστικών επιλύσεων.
Η Επτροπή απένειμε επίσης ισότιμους Επαίνους στα υπόλοιπα τέσσερα έργα, επιβραβεύοντας το υψηλό επίπεδο της σύνθεσης και υλοποίησης των έργων αυτών.
ΚΤΙΡΙΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Η Επιτροπή βρέθηκε στη δυσάρεστη θέση να μην προκρίνει κανένα από τα διακριθέντα 6 έργα ως υποψήφιο για ενδεχόμενη βράβευση. Η στάση αυτή δεν κρίνει ούτε τις προθέσεις ούτε βεβαίως την ποιότητα των μελετητών. Αντανακλά κυρίως τα εγγενή προβλήματα των διαδικασιών μελέτης, επίβλεψης και κατασκευής των κτιρίων κοινόχρηστης λειτουργίας στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις άλλες δύο κατηγορίες. Αντανακλά επίσης και τις δυσκολίες υλοποίησης έργων αυτής της κατηγορίας, σε καθεστώς κρίσης με περιορισμένους προϋπολογισμούς και αδυναμία παρακολούθησης της κατασκευής των έργων από πλευράς των αρχιτεκτόνων.
Σημειώνεται ότι η Επιτροπή δεν κατέστη δυνατόν να επισκεφθεί το εκτός Ελλάδος ευρισκόμενο έργο Anhhinga Beach Club στη Mugla, Τουρκία (Κ-Studio) και, κατά συνέπεια το έργο αυτό δεν αξιολογήθηκε παρά μόνον με βάση το φωτογραφικό και άλλο υλικό που κατέθεσαν οι μελετητές.
ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΙΣ
Στην κατηγορία αυτή, όπως και στην κατοικία, παρατηρήθηκε επίσης υψηλό επίπεδο, όπως ήταν σε ένα βαθμό αναμενόμενο, δεδομένης της ανάπτυξης αυτής της κατηγορίας τα τελευταία χρόνια. Τα διακριθέντα, από την προηγούμενη φάση της κρίσης, επτά έργα είναι δυνατόν να καταταγούν σε δύο ενότητες κυρίως από πλευράς μεγέθους: (α) διατηρητέα κτίρια μεγάλης κλίμακας και σημαντικής αστικής παρουσίας και (β) μικρότερης κλίμακας επεμβάσεις εντός υπαρχόντων κτιρίων (πολυκατοικιών, κτιρίων γραφείων κ.α.). Στην Επιτροπή συζητήθηκε εκτεταμένα το κατά πόσον αυτές οι δύο ενότητες είναι συγκρίσιμες, όπως και το γεγονός ότι η κατηγορία αυτή εμπλέκεται με τις δύο άλλες (κατοικία και κτίρια κοινόχρηστης λειτουργίας). Η Επιτροπή σημείωσε, εν προκειμένω, ότι οι υποψήφιοι είχαν την ευχέρεια να επιλέξουν οι ίδιοι την κατηγορία στην οποία τα έργα τους θα κριθούν και επίσης ότι το μέγεθος και η πολυπλοκότητα του εγχειρήματος συνεκτιμάται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των έργων. Από τα διακριθέντα στην πρώτη φάση επτά έργα, η επιτροπή προέκρινε ως υποψήφια για ενδεχόμενη βράβευση τα παρακάτω τρία, που αναφέρονται εν συνεχεία με τους λόγους που οδήγησαν στην πρόκρισή τους:
Φωτ.: Παναγιώτης Βουμβάκης, Στάθης Μαμαλάκης
Διαμόρφωση γραφείων Ναυτιλιακής Εταιρίας Element Shipmanagement S.A. στον Πειραιά
(Γιώργος Αγγελής και Κατερίνα–Ολυμπία Δασκαλάκη)
Αποκάλυψη του ενδιαφέροντος φέροντος οργανισμού του υπάρχοντος κτιρίου γραφείων με αποτέλεσμα την αύξηση του ύψους του εσωτερικού χώρου και τη δυνατότητα ανασχεδιασμού του κλιματισμού και του φωτισμού του. Ευρηματική αναδιάταξη των επί μέρους χώρων με χρήση ενός ενιαίου και ευδιάκριτου στοιχείου που περιλαμβάνει τους κλειστούς χώρους αλλά και λιτών διάφανων διαχωριστικών που επιτρέπουν την πλήρη εποπτεία του συνολικού χώρου εργασίας και την επαφή όλων με την εξαιρετική θέα του λιμένος του Πειραιά.
Διαμόρφωση διαμερίσματος από χώρο γραφείων σε κατοικία στην Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση
(Φώτης Ζαπαντιώτης)
Σαφήνεια και ευρηματικότητα της οργάνωσης ενός μικρού τριγωνικού μονοχώρου με πλήρη αποκάλυψη της θέας προς την πλατεία Κλαυθμώνος. Προγραμματικά ενδιαφέρουσα πρόταση αντιμετώπισης νέου τύπου εφήμερης αστικής κατοίκησης. Λιτότητα αλλά και τόλμη στην επιλογή των υλικών (εμφανές σκυρόδεμα, μέταλλο, ξύλο) όπως και υψηλή ποιότητα κατασκευαστικών επιλύσεων στο πρώτο έργο ενός νέου αρχιτέκτονα.
Φωτ.: Φώτης Φωτιάδης
Hydrama Grand Hotel Μετατροπή διατηρητέας πρώην Καπναποθήκης σε παραδοσιακό ξενοδοχείο πολυτελείας στη Δράμα
(3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες)
Υποδειγματική αναστήλωση, με προηγμένες τεχνικές, της μεγάλης και εμβληματικού χαρακτήρα καπναποθήκης Σπήρερ, της οποίας ήταν διατηρητέο τόσο το εξωτερικό περίβλημα όσο και η εσωτερική ξύλινη φέρουσα κατασκευή. Επιτυχής απόκριση στις σύνθετες απαιτήσεις του προγράμματος για ένα ξενοδοχείο πολυτελείας αλλά και αποκάλυψη της προϋπάρχουσας συνολικής δομής του κτιρίου στους χώρους υποδοχής με αφαίρεση τμήματος των δαπέδων και εκτεταμένη χρήση υάλινων διαχωριστικών. Αναβάθμιση του τοπικού αστικού περιβάλλοντος και παραδειγματικός χαρακτήρας του όλου εγχειρήματος.
Μετά από εκτεταμένη συζήτηση η Επιτροπή απένειμε ισότιμους Επαίνους και στα τρία παραπάνω έργα, επιβραβεύοντας το υψηλό επίπεδο της σύνθεσης και υλοποίησης των έργων αυτών σε διαφορετικές κλίμακες.