© Getty Images
Στην ομιλία που είχε δώσει ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron κατά την επίσκεψή του στο Πανεπιστήμιο της Ουαγκαντουγκού στην Μπουρκίνα Φάσο στις 28 Νοεμβρίου του περασμένου χρόνου, είχε πει, μεταξύ άλλων, ότι κατά τη διάρκεια της πενταετούς προεδρίας του, θα διαμορφωθούν «οι συνθήκες για την περιοδική ή μόνιμη επιστροφή της αφρικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς στη Αφρική», προσθέτοντας ότι «είναι απαράδεκτο το ότι ένα μεγάλο μέρος αυτής της κληρονομιάς βρίσκεται στη Γαλλία ή σε ιδιωτικές ευρωπαϊκές συλλογές και μουσεία».
Επεσήμανε, βέβαια, ότι στο παρελθόν, υπήρχαν και Αφρικανοί που έκαναν λαθρεμπόριο πολιτιστικών αγαθών από διάφορες χώρες της ηπείρου και ότι αυτά πολλές φορές διασώθηκαν από τα χέρια των λαθρεμπόρων χάρη σε Ευρωπαίους επιμελητές και συλλέκτες. Έκανε, ακόμη, έκκληση για «ένα νέο κοινό όραμα» που θα δώσει ένα τέλος σε «παλιές διαμάχες». Όπως είπε ο Γάλλος πρόεδρος, για να γίνει αυτό, «θα χρειαστούν επιστημονικές και μουσειογραφικές συνεργασίες».
Θερμή ανταπόκριση σε αυτή την προτροπή του βρήκε από τον πρόεδρο του εθνογραφικού Μουσείου Quai Branly-Jacques Chirac στο Παρίσι, Stephane Martin, ο οποίος αποκάλεσε την έκκληση μια «φανταστική πρόκληση» και είναι έτοιμος να κινήσει άμεσα τις διαδικασίες. «Σκεφτείτε το Μουσείο Αφρικανικών Πολιτισμών στο Ντακάρ, το οποίο έχτισαν οι Κινέζοι και στέκει άδειο εδώ και τρία χρόνια. Γιατί να μη σκεφτούμε μια συνεργασία εκεί; Μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά θα άξιζε να το προσπαθήσουμε.»
Το Μουσείο Quai Branly του οποίου προεδρεύει έχει μια συλλογή με περισσότερα από 70.000 τέχνεργα από την Υποσαχάρια Αφρική, από τα οποία εκθέτει 1.000 στις αίθουσες που διατηρεί στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Ο Martin λέει ότι υπάρχει πραγματικά πρόβλημα με την Αφρική, διότι η πολιτιστική κληρονομιά των λαών της έχει εξαφανιστεί από την ήπειρο. «Στις εκθέσεις αφρικανικής τέχνης που έχουμε παρουσιάσει από τότε που ανοίξαμε το 2006, δεν είχαμε δανειστεί ούτε ένα έργο από αφρικανικό μουσείο. Οφείλουμε να κάνουμε κάτι να επανορθώσουμε για αυτό». Από την άλλη, βλέπει την επιστροφή έργων στην Αφρική να γίνεται εφικτή περισσότερο μέσα σε ένα πλαίσιο πολιτιστικών ανταλλαγών, εκθέσεων και πρότζεκτς.
Το άνοιγμα Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι σηματοδοτεί για τον Martin μια μεγάλη αλλαγή στον παγκόσμιο χάρτη των μουσείων. «Έδειξε ότι μια τέτοια συνεργασία είναι δυνατή και αυτό μπορεί να αλλάξει το πολιτιστικό μας όραμα. Εάν με διεθνή συνεργασία, πιθανώς και με άλλους εταίρους στη Δύση, μπορούμε να χτίσουμε ένα, δύο ή τρία ασφαλή μουσεία στην Αφρική, δε θα σκεφτόμουν καν ως ταμπού τη μεταφορά ιδιοκτησίας.»
Η στάση του Martin είναι αξιέπαινη, διότι ο κόσμος των μουσείων στη Γαλλία (αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη) είναι γενικά αρνητικός με τη διάσπαση των εθνικών συλλογών. Για την ακρίβεια, το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας φημίζεται για την εχθρική στάση που τηρεί σε ζητήματα επαναπατρισμού αντικειμένων στις χώρες προέλευσής τους: όταν το 2010 το γαλλικό κοινοβούλιο ψήφισε να συσταθεί μια επιστημονική επιτροπή για τη μελέτη προτάσεων επαναπατρισμού αντικειμένων, το υπουργείο δεν έκανε ενέργειες για την εφαρμογή του ψηφίσματος. Και σύμφωνα με επίσημες πηγές, η υπουργός πολιτισμού της Γαλλίας, Francoise Nyssen, δεν ήταν ενήμερη για τις προθέσεις του προέδρου και δεν έχει σχολιάσει ακόμη, δύο μήνες μετά, τη δήλωσή του.
Πηγή: The Art Newspaper
