Η γερμανική ομάδα εργασίας που της ανατέθηκε να ερευνήσει την προέλευση των 1.500 σχεδόν έργων που βρέθηκαν στο διαμέρισμα του Κορνίλιους Γκούρλιτ στο Μόναχο και στο σπίτι του στο Σάλτσμπουργκ, λέει ότι η έρευνα που έγινε σε 162 έργα από την συλλογή μας δείχνει ότι είχαν λεηλατηθεί από Ναζί, αν και πέντε από αυτούς έχουν αναγνωριστεί σίγουρα ως κλεμμένοι από εβραϊκές οικογένειες και συνιστούνταιγιααποκατάσταση.
Στο τελευταίο της δελτίο αναφοράς το οποίο εκδόθηκε στις 15 Ιανουαρίου, η ομάδα εργασίας της οποίας η ηγεσία ανήκει στον Ίνγερμποργκ Μπέργκριν-Μαρκέλ, είπε ότι μόνο σε 13 πίνακες έχουν βρει με σιγουριά την προέλευση τους. Ο Ρόναλντ Λόντερ, πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου, είπε ότι η πρόοδος που έχει γίνει είναι ανεπαρκής και καθόλου ικανοποιητική». Παράλληλα με τους πέντε πίνακες που αποδείχτηκε ότι ήταν λεηλατημένοι, άλλα δύο έργα είναι πολύ πιθανόν να είναι κλεμμένα και αυτά, σε αντίθεση με άλλα έξι, τα οποία σύμφωνα με την ομάδα εργασίας δεν είναι σίγουρα.
Την έρευνα στο θησαυροφυλάκιο του Γκουρλίτ θα την αναλάβει ο νέος οργανισμός «Stiftung Deutsches Zentrum Kulturgutverluste» (Γερμανικό Ίδρυμα Χαμένης Τέχνης). Ολοκληρώνονταςτις εργασίες της μετά από δύο χρόνια, η ομάδα εργασίας αναγνώρισε σαν προτεραιότητα για μελλοντικές εργασίες τα 162 έργα τέχνης που υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι είναι λεηλατημένα. Σε αυτά περιλαμβάνεται ένα αντίτυπο έργου του Ρέμπραντ και σκίτσα από τον Ζωρζ Σερά και τον Ντελακρουά.
Ο Λόντερ είπε ότι «περίμενε καλύτερα αποτελέσματα από την Γερμανία, λόγω του ότι ο χρόνος τελειώνει». Έκανε κριτική στην διαχείριση της ομάδας εργασίας και είπε: «Η τόσο μεγάλη αναμονή δεν είναι μιααξιόπιστη επιλογή αλλά ένα χαστούκι προς τους ενάγοντες.»
Η ομάδα εργασίας απέκλισε ήδη 507 έργα από την λίστα των λεηλατημένων είτε επειδή άνηκαν στην ορογένεια Γκουρλίτ, είτε επειδή ήταν δώρα προς μέλη της οικογένειας Γκουρλίτ από καλλιτέχνες, είτε επειδή λεηλατήθηκαν από γερμανικά μουσεία στα πλαίσια της βιαιοπραγίας που έκανε ο Γιόζεφ Γκαίμπελς ενάντια στην «εκφυλισμένης τέχνη». Οι ερευνητές δεν έχουν μέχρι τώρα ξεκαθαρίσει αν τα υπόλοιπα έργα ήταν λεηλατημένα από εβραίους συλλέκτες.
Ο Μπέργκριν-Μαρκέλ διορίστηκε τον Νοέμβριο του 2013 με σκοπό να διαχειριστεί μια ομάδα εργασίας για την διερεύνηση της συλλογής, η οποία κατασχέθηκε το 2012 στο διαμέρισμα του Γκουρλίτ στο Μόναχο στα πλαίσια μιας ύποπτης φοροδιαφυγής. Με τον θάνατό του τον Μάιο του 2014, ο Γκουρλίτ κληροδότησε ολόκληρη την συλλογή του στο Kunstmuseum στη Βέρνη. Η ξαδέλφη του Ούτα Γουέρνερ αμφισβητεί το εν λόγω κληροδότημα και ένα δικαστήριο του Μονάχου αναμένεται να αποφασίσει για το αν η απόφασή του είναι έγκυρη τους επόμενους μήνες.
Η συλλογή του Γκουρλίτ είχεσυγκεντρωθεί από τον πατέρα του, Χίλντεμπραντ Γκουρλίτ, έναν έμπορο τέχνης που δούλεψε για τους Ναζί και είχε πρόσβαση στην αγορά στην κατεχόμενη Γαλλία και Ολλανδία εξαιτίας του ρόλου του ως αγοραστή για το μουσείο Fuhrermuseum που σχεδίαζε ο Χίτλερ στο Λιντς της Αυστρίας.
Η ομάδα εργασίας περιέγραψε τις αγοροπωλησίες του Χίλντεμπραντ Γκουρλίτ ως «διακριτικές, κρυφές και δόλιες». Αρκετά από τα τεκμήρια του εμπόρου που βρέθηκαν στην κατοικία του Κορνίλιους Γκούρλιτ πρέπει να αντιμετωπιστούν με σκεπτικισμό επειδή έδινε συχνά λάθος πληροφορίες για την προέλευση των έργων για να ξεγελάσει τις αρχές και να παρακάμψει τους κανόνες σχετικά με το νόμισμα, τις εξαγωγές και τους φόρους, ή για να αποκρύψει τους πραγματικούς εμπόρους, λέει η αναφορά. Το γεγονός ότι η συλλογή του αποτελείται κυρίως από έργα σε χαρτί, κάνει τον προσδιορισμό της προέλευσης πιο πολύπλοκο. Αντίθετα με τους πίνακες, τα αντίγραφα δεν είναι μοναδικά, οπότε είναι δυσκολότερο να εντοπιστούν.
Ο ίδιος ο Χίλντεμπραντ Γκουρλίτ ενδέχεται να έπεσε θύμα απάτης τουλάχιστον μια φορά, όπως ανακάλυψε η ομάδα εργασίας. Ένας πίνακες στην συλλογή, ο οποίος έχει την υπογραφή του Μαρκ Σαγκάλ, ανακηρύχθηκε πλαστογραφημένος από το Comite Marc Chagall πέρσι στο Παρίσι.
Επιμέλεια: Χρόνης Μούγιος
