Από την Αγγελική Κώττη
Οι (πολύ αρχαίοι) κάτοικοι της Ελλάδας έπιναν κρασί, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε από τη μελέτη αρχαιοβοτανικών δεδομένων από τις ανασκαφές. Έπιναν, όμως, και μπύρα, λέει η Σουλτάνα-Μαρία Βαλαμώτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Τα νέα ερευνητικά δεδομένα της στηρίζονται σε αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα φυτρωμένων σπόρων δημητριακών και θραύσματα αλεσμένων δημητριακών από δύο οικισμούς της Εποχής του Χαλκού: το Αρχοντικό, στη Μακεδονία, και την Άργισσα, στη Θεσσαλία.
Μιλάμε για το τέλος της 3ης-αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. Στην περίπτωση του Αρχοντικού, μαζί με πλούσια κατάλοιπα δημητριακών, εντοπίστηκε μία συγκέντρωση φυτρωμένων σπόρων δημητριακών, συγκεντρώσεις από μάζες αλεσμένων δημητριακών και θραύσματα αλεσμένων δημητριακών μαζί με μικρές μάζες, τα οποία προέρχονται από το εσωτερικό δύο σπιτιών.
Βύνη και κριθάρι
Σύμφωνα με την επιστήμονα, τα φυτρωμένα δημητριακά φαίνονται εύθραυστα και χαρακτηρίζονται από κακή κατάσταση διατήρησης, πιθανότατα λόγω της βυνοποίησης και των συνθηκών απανθράκωσης. Τα θραύσματα και οι μάζες δημητριακών, που έχουν βρεθεί και σε άλλα κτίρια του οικισμού, είχαν ερμηνευθεί ως πιθανά κατάλοιπα επεξεργασμένων τροφών, όπως ο τραχανάς, που είναι ευρέως διαδεδομένα στην περιοχή της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Τα νέα αυτά ευρήματα καθιστούν πιθανή την ερμηνεία των επεξεργασμένων δημητριακών ως καταλοίπων ζυθοποίησης. Δηλαδή, παρασκευής ενός είδους μπύρας!
Τα ευρήματα από την Άργισσα αντιστοιχούν σε μια πλούσια συγκέντρωση φυτρωμένων σπόρων σιταριού κυρίως, και κριθαριού. Αντίθετα από το Αρχοντικό, οι σπόροι από την Άργισσα είναι διατηρημένοι σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Οι φυτρωμένοι σπόροι από το Αρχοντικό και την Άργισσα θα μπορούσαν να αντιστοιχούν σε προετοιμασία βύνης, όπως έχει προταθεί για παρόμοια ευρήματα από τη Σερβία της Μέσης Εποχής Χαλκού.
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια, οι μάζες και τα θραύσματα δημητριακών από το Αρχοντικό πιθανότατα αντιπροσωπεύουν πιο προχωρημένα στάδια από τη διαδικασία της ζυθοποίησης: «Θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν αλεσμένη βύνη πριν ή μετά από την ανάμειξη με νερό, ενώ τα αλεσμένα δημητριακά θα προστίθεντο πριν από τη διαδικασία της ζύμωσης, ως επιπλέον πηγή αμύλου, αντίστοιχα με τη διαδικασία που ακολουθούσαν στην Εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο κατά την αρχαιότητα.»
Ανατολική Μεσόγειος
Η πρακτική της ζυθοποίησης θα μπορούσε να έχει φτάσει στην περιοχή του Αιγαίου μέσω των επαφών με την ανατολική Μεσόγειο, όπου ήταν ευρέως διαδεδομένη. Η διαδικασία υιοθέτησης της ζυθοποίησης και το πολιτισμικό πλαίσιο παρασκευής και κατανάλωσης της μπίρας από τους κατοίκους του προϊστορικού Αιγαίου είναι ένα θέμα που πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω.
Ακριβώς το πότε ανακαλύφθηκε η μπύρα δεν είναι γνωστό. Τα παλιότερα αποδεικτικά στοιχεία αξιολογούνται ότι είναι 6000 ετών και αναφέρονται στους Σουμέριους, οι οποίοι ανακάλυψαν τη ζύμωση κατά τύχη. Πιθανότατα ένα κομμάτι ψωμιού βράχηκε και ξεχάστηκε. Μετά από λίγο καιρό άρχισε να «ζυμώνεται». Οι Σουμέριοι ήταν ικανοί να επαναλάβουν τη διαδικασία και έτσι θεωρούνται ο πρώτος πολιτισμός που παρήγαγε μπύρα, την οποία πρόσφεραν στους θεούς τους. Μετά την καταστροφή της αυτοκρατορίας τους κατά τη 2η χιλετία π.Χ. οι Βαβυλώνιοι που τους διαδέχτηκαν, παρήγαγαν 20 διαφορετικά είδη μπύρας από τα οποία 8 παραγόταν από το φυτό έμμερ, 8 από κριθάρι και 4 από μίγμα σπόρων. Όμως η μπύρα τους ήταν θολή, δηλαδή δε φιλτραριζόταν. Παρόλα αυτά εξαγόταν ακόμη και στην Αίγυπτο 1000 χιλιόμετρα μακριά. Επίσης, ο φημισμένος βασιλιάς τους Χαμουραμπί, στους γνωστούς νόμους που έγραψε, περιελάμβανε και έναν για την μπύρα. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι για του Βαβυλώνιους η παραγωγή της μπύρας κατατάσσονταν στα οικιακά και έτσι ήταν αποκλειστικά γυναικεία δουλειά
Ιερογλυφικό για τον ζυθοποιό
Ακολούθησαν οι Αιγύπτιοι, με τη μπύρα να είναι υπό στην αιγίδα του Φαραώ. Ο Ηρόδοτος και άλλοι πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται σε συνταγές και μεθόδους παρασκευής του εν λόγω «οίνου από κριθάρι», όπως ονόμαζαν τον ζύθο, στην Αίγυπτο. Οι Αιγύπτιοι ήταν πρώτοι που την εξήγαγαν στα γειτονικά κράτη και στην Ευρώπη, γύρω στο 2000 π.Χ. Το πόσο σημαντική γι'' αυτούς ήταν φαίνεται από το γεγονός ότι έφτιαξαν ένα ιερογλυφικό αποκλειστικά για τον παραγωγό μπύρας. Αρκετοί ιθαγενείς που ζουν σήμερα στον Νείλο παράγουν μπύρα με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο.
Η κύρια πρώτη ύλη που χρησιμοποιούσαν ήταν το ακατέργαστο κριθάρι και ένα είδος σιταριού, με σκούρο χρώμα. Αυτός ο σπόρος υπήρχε από το 3000 π.Χ. Πρόσθεταν αλάτι και μανδραγόρα, για να εξισορροπήσουν την γλυκύτητα της βύνης. Επίσης χουρμάδες. Οι πρώτοι που επιχείρησαν να το φτιάξουν δεν γνώριζαν τίποτα γύρω από την ζύμωση, παρά μόνο από εμπειρία ήξεραν ότι τα υπολείμματα από προηγούμενες ζυθοποιήσεις, που παρέμεναν στο εσωτερικό των δοχείων που χρησιμοποιούσαν για αυτή την δουλειά, ήταν ικανά να χαλάσουν την νέα ζύμωση και το προϊόν. Γαλακτικά όξινα βακτηρίδια έδιναν έναν ελαφρύ ξινό χαρακτήρα στο ποτό. Ο λυκίσκος, χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1097 μ.Χ. και από τότε είναι ένα από τα βασικά συστατικά της μπίρας, δίνοντάς της την χαρακτηριστική αυτή γεύση και οσμή.
Μετά τους Αιγύπτιους άρχισαν να παράγουν μπύρα και οι Έλληνες και μετά από αυτούς οι Ρωμαίοι. Όμως, στην αρχαία Ρώμη το κρασί ήταν το ποτό των θεών και έτσι θεωρούσαν την μπύρα ποτό των βαρβάρων. Η παραγωγή της γινόταν μόνο στις επαρχίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όπου ήταν δύσκολη η καλλιέργεια ή η προμήθεια σταφυλιών.
Τέλος και οι αρχαίοι Γερμανοί (Τεύτονες), ενδιαφερόντουσαν για τη μπύρα. Συνήθως την πρόσφεραν στους θεούς τους κατά τις θυσίες τους, αλλά παράλληλα την χρησιμοποιούσαν και για προσωπική τους ευχαρίστηση (800 π.Χ.).
Αναδημοσίευση από Liberal.gr
