Έργο ύποπτο ως απομίμηση, το οποίο κατατέθηκε στο IFAR το 2013 και είναι ζωγραφισμένο με ακρυλικό σε χαρτόνι, με την υπογραφή "Jackson Pollock" © IFAR
Των Laura Gilbert & Bill Glass
Μια απάτη πλαστογράφησης που αποτελεί «σημαντική απειλή» για ανυποψίαστους αγοραστές τέχνης έχει αποκαλυφθεί από το International Foundation for Art Research (IFAR), το οποίο έχει εντοπίσει τέσσερα πλαστά έργα υποτίθεται από τον Jackson Pollock, τα οποία είχαν δοθεί για πιστοποίηση από τρεις διαφορετικούς ιδιοκτήτες. Όλα τα έργα εμφανίστηκαν το 2013 και λέγεται ότι προέρχονται από τη συλλογή του James Brennerman, ο οποίος, απ'' όσα μπορεί να επιβεβαιώσει το IFAR, είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας.
Ο οργανισμός, ο οποίος βοηθά στην πιστοποίηση έργων του καλλιτέχνη από τότε που διαλύθηκε η επιτροπή πιστοποίησης Pollock-Krasner το 1995, περιέγραψε την έρευνά του σχετικά με τα πλαστά έργα στο πιο πρόσφατο τεύχος του IFAR Journal. Έχει δει φωτογραφίες από δέκα ακόμη ψεύτικα έργα του Pollock και έχει εντοπίσει άλλο ένα στο διαδίκτυο, όλα προφανώς από την ίδια κρυφή πηγή. Μέχρι σήμερα, η IFAR είναι ενήμερη για περίπου είκοσι πιθανές απομιμήσεις, αλλά φοβάται ότι μπορεί να υπάρχουν πολλές περισσότερες, καθώς οι πίνακες που υποβλήθηκαν σε αυτό συνοδεύονταν από ένα βαρύ φάκελο εγγράφων σχετικά με τη συλλογή περισσότερων από 700 έργων του Pollock του Brennerman. Αυτά τα έγγραφα αναφέρονται επίσης σε πίνακες από καλλιτέχνες όπως οι Kline, De Kooning, Renoir, Monet, Hassam, Rothko, Manet, Hopper, Motherwell και Gorky, οι οποίοι ο Brennerman οραματιζόταν ότι «θα αποτελέσουν τελικά τον πυρήνα του δικού του μουσείου τέχνης», αναφέρει το περιοδικό του IFAR.
Σε αντίθεση με το υψηλού επιπέδου σκάνδαλο για πλαστά έργα Μεγάλων Δασκάλων στην Ευρώπη και τα πλαστά που πουλούσε ο Knoedler, αυτή η απάτη δε στοχεύει σε υπερ-πλούσιους σε μεγάλα κέντρα τέχνης. Στοχεύει σε μεσαίους συλλέκτες και μέχρι στιγμής ξετυλίγεται στις ορεινές πολιτείες και κατά μήκος της Ανατολικής Ακτής, με «ένα ολόκληρο δίκτυο ανθρώπων που δεν είναι επαγγελματίες έμποροι, ένας διαφορετικός κόσμος από αυτόν που έχουμε συνηθίσει», λέει η Sharon Flescher, εκτελεστική διευθύντρια της IFAR. Ενώ εκατομμύρια ξοδεύτηκαν για ένα μόνο πλαστό πίνακα που πουλήθηκε μέσω του Knoedler, σε αυτήν την περίπτωση προσφέρονται πολύ περισσότερα πλαστά σε πολύ χαμηλότερες τιμές σε μια κοινότητα λιγότερο πεπειραμένων συλλεκτών, με πωλήσεις σε πενταψήφιους αριθμούς. Ως αποτέλεσμα, «κυκλοφορούν πιο εύκολα», λέει η Flescher, προσθέτοντας ότι αυτά τα ποσά μπορεί να αυξηθούν λόγω του δυνητικά μεγάλου αριθμού θυμάτων.
Οι λεπτομέρειες που περιέχονται στο φάκελο σχετικά με τη συλλογή είναι μερικές φορές περίεργες. Στους αγοραστές είχαν πει ότι ο Brennerman ήταν Γερμανός μετανάστης, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο Σικάγο τη δεκαετία του 1940. Περίπου το 1968, εκείνος και ένας φίλος του συλλέκτης έργων τέχνης, με το όνομα Charles Farmer, πλήρωσαν μετρητά για 748 έργα του Pollock, «δύο φορτηγά» με τέχνη. Ο πωλητής λέγεται ότι ήταν η χήρα του Pollock, Lee Krasner. Το 1970, ο Brennerman αγόρασε το μερίδιο του Farmer. Όπως περιγράφεται σε δεκαετίες αλληλογραφίας, -η οποία όλως περιέργως είναι όλη γραμμένη από τον Brennerman, «συχνά σε κακά γερμανικά» όπως σημειώνει το περιοδικό του IFAR, ενώ δεν υπάρχει κανένα γράμμα προς εκείνον-, ο συλλέκτης τελικά τρελαίνεται, λέγοντας ότι «θα μεταφερθώ σε έναν άλλο πλανήτη, στον οποίο θα κυβερνήσω. Είμαι προορισμένος να γίνω θεός.»
Το IFAR υπαινίσσεται ότι ο Brennerman χαρακτηρίστηκε ως τρελός ερημίτης για να εξηγηθεί το γιατί τα έργα δεν είχαν ποτέ εκτεθεί και γιατί άφησε όλη την τέχνη του στους υπηρέτες του, τον Bert και την Ethel Ramsey, όταν πέθανε το 1974. Στην προέλευση της συλλογής αναγράφεται ως πιο πρόσφατος ιδιοκτήτης ένας ιδιοκτήτης στριπ κλαμπ στο Roanoke της Βιρτζίνια, ο οποίος ισχυρίζεται ότι αγόρασε τα έργα από τους Ramseys.
Άλλο ένα έργο ύποπτο ως απομίμηση που δόθηκε στο IFAR το 2013, ζωγραφισμένο με ακρυλικό σε χαρτόνι, με την υπογραφή "Jackson Pollock" © IFAR
Όπως συνέβη και με τον Brennerman, το IFAR δεν μπόρεσε να βρει αξιόπιστα επίσημα στοιχεία για τον Farmer ή τους Ramseys. Ο φάκελος περιελάμβανε επίσης φωτογραφίες που υποτίθεται ότι έδειψναν την περιουσία του Brennerman, αλλά είναι στην πραγματικότητα το Κάστρο Sforza στο Μιλάνο, το άγαλμα του Ποσειδώνα στη Μαδρίτη και μια βαυαρική εκκλησία του 18ου αιώνα.
Κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, το IFAR δεν πείστηκε για τους πίνακες και βρήκε την προέλευση κάποιες φορές γελοία, αλλά τους εξέτασε ούτως ή άλλως «για να οριστικοποιηθεί», λέει η Flescher. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία των έργων ήταν μη συμβατά με την εποχή, συμπεριλαμβανομένης της ακρυλικής μπογιάς, την οποία ο Pollock ποτέ δε χρησιμοποίησε σε κανένα από τα έργα του που έχουν γίνει αποδεκτά ως αυθεντικά και η οποία δεν ήταν ευρέως διαθέσιμη μέχρι τη δεκαετία του 1980.
Εάν τα έργα είχαν προωθηθεί σε αξιοσέβαστες γκαλερί σε μεγάλα κέντρα τέχνης, τα πλαστά θα είχαν πιθανότατα αναγνωριστεί αμέσως ως κακές προσπάθειες απομίμησης, λέει η Flescher, ιδίως επειδή οι έμποροι θα ήταν σκεπτικοί με τις παράλογα χαμηλές τιμές. Το ότι αυτά τα έργα προσφέρονται εκτός του καθιερωμένου συστήματος σε λιγότερο έμπειρους αγοραστές αυξάνει περαιτέρω τις αμφιβολίες της Flescher. Τουλάχιστον ένας πίνακας που απέρριψε το IFAR μεταπωλήθηκε, και ο νέος ιδιοκτήτης του επικοινώνησε με την οργάνωση για την πιστοποίηση της αυθεντικότητας του. Και το άτομο πίσω από την απάτη φαίνεται να μαθαίνει από τα λάθη του ή της. Όταν το IFAR έλαβε τον τέταρτο πλαστό πίνακα από τη συλλογή του Brennerman το 2015, ο φάκελος δεν περιείχε πλέον φωτογραφίες και έγγραφα που είχαν σημειωθεί ως ύποπτα σε προηγούμενες αναφορές.
«Δε γνωρίζουμε σε αυτό το στάδιο ποιος δημιούργησε τα έργα ή ποιος είναι ο εγκέφαλος πίσω από την προφανή απάτη. Ίσως να έχει ξεκινήσει μια έρευνα από την κυβέρνηση», αναφέρει η έκθεση του IFAR. Ερωτηθείσα για το αν ο οργανισμός έχει ενημερώσει το νόμο, η Flescher δήλωσε: «Δεν έχω τη δυνατότητα να σχολιάσω.»
