Της Αγγελικής Κώττη
Δύο αρχαίες λήκυθοι περιμένουν το υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας να τις διεκδικήσει από τους Ελβετούς, στων οποίων τα χέρια έχουν παραμείνει μαζί με άλλες 1.200 αρχαιότητες.
Αν και οι σημερινοί κάτοχοι, η ελβετική πολιτεία δηλαδή, τα πήρε μετά από έφοδο ιταλών καραμπινιέρων στην αποθήκη ενός γνωστού και καταδικασμένου αρχαιοκάπηλου, του Τζανφράνκο Μπεκίνα, η Ελλάδα μάλλον δεν έκανε τον κόπο να ελέγξει αν υπάρχουν ανάμεσα σε αυτά ελληνικές αρχαιότητες.
Η Ιταλία πήρε 800 δικά της, από τα 2.000 και τα υπόλοιπα τα επέστρεψε, καθώς δεν είχε αποδεικτικά στοιχεία. Εμείς, κάναμε άραγε κάτι;
Οι δύο μαρμάρινες λήκυθοι της κλασικής αρχαιότητας (4ος αι. π.Χ.), πωλούνταν σε μια από τις μεγαλύτερες φουάρ του κόσμου, τη φουάρ τέχνης Frieze Masters στο Λονδίνο (5-8 Οκτωβρίου). Ο δρ. Χρήστος Τσιρογιάννης, ερευνητής στο Κέιμπριτζ, έκανε για μια ακόμα φορά την ταύτιση με φωτογραφίες από το κατασχεμένο αρχαίο Μπεκίνα. Ο αρχαιολόγος που το υπουργείο Πολιτισμού αγνοεί συστηματικά χωρίς αιτία και λογική.
Τα αρχαία, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα Guardian, ήταν στο περίπτερο της γκαλερί αρχαιοτήτων Jean-David Cahn AG, η οποία έχει έδρα τη Βασιλεία. Ο ενδιαφερόμενος μπορούσε να μάθει την τιμή "κατόπιν αιτήματος", αλλά σίγουρα ήταν πάνω από 100.000 λίρες Αγγλίας για το καθένα. Δεν πωλήθηκαν, όμως ο κάτοχός τους δεν προτίθεται να τα επιστρέψει στην Ελλάδα.
Τίποτα στη συνοδευτική τεκμηρίωση δεν ανέφερε το όνομα του Μπεκίνα, αλλά ο Χρήστος Τσιρογιάννης ταυτοποίησε τα μαρμάρινα αγγεία από το φωτογραφικό αρχείο που έχει κατασχεθεί και τα συσχέτισε με αυτόν. «Είναι, χωρίς αμφιβολία, οι ίδιες λήκυθοι, το ίδιο σχήμα με τα ίδια κομμάτια που λείπουν, τα ίδια σημάδια βλάβης στην επιφάνεια, η ίδια παράσταση, και η ίδια επιγραφή, η οποία μεταγράφεται επίσης από το μεσάζοντα σε φωτογραφίες Polaroid», αναφέρει. Αμέτρητες παράνομα αποκτηθείσες αρχαιότητες από τη δράση του Μπεκίνα πιστεύεται ότι βρίσκονται ακόμα στις διεθνείς αγορές.
Μεταξύ αυτών ήταν τα δυο αγγεία που βρίσκονταν στην κατοχή του και τέθηκαν προς πώληση από στη φουάρ τέχνης Frieze Masters στο Regent's Park του Λονδίνου, η οποία πραγματοποιήθηκε από 5 ως 8 Οκτωβρίου προς 100.000 λίρες Αγγλίας το καθένα. Ο Guardian αναφέρει ότι ο Χρ. Τσιρογιάννης έχει στοιχεία πως τουλάχιστον μια από τις δυο ληκύθους είναι «λάφυρο» από την Αθήνα και διακινήθηκε στο συγκεκριμένο έμπορο στη δεκαετία του '70. «Εκείνοι που εμπλέκονται στη συναλλαγή είναι γνωστό ότι έχουν εμπλακεί στο παρελθόν και σε άλλες υποθέσεις κλεμμένων αρχαιοτήτων», αναφέρει ο Χρήστος Τσιρογιάννης. «Είναι η γνωστή “πατέντα” που έχω αναγνωρίσει στην παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων πολλές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας μου».
Ο έλληνας ερευνητής με τις μεγάλες διεθνείς επιτυχίες, δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι τα αρχαία είχαν αποκτηθεί παράνομα από τον ιταλό αρχαιοκάπηλο. «Το γεγονός ότι αυτά τα αντικείμενα προσφέρθηκαν με τόσο γενικούς όρους και με ατελή προϊστορία αποδεικνύει ότι είναι “μολυσμένα” και ως εκ τούτου “τοξικά” για οποιονδήποτε τα πλησιάζει», αναφέρει.
Τα αγγεία δεν πωλήθηκαν αλλά ο κάτοχός τους δεν φαίνεται να έχει διάθεση να τα επιστρέψει στην Ελλάδα. Όπως φαίνεται, πρόκειται για ένα ελβετικό καντόνι, που είναι ο εκκαθαριστής περιουσιακών στοιχείων του αρχαιοκάπηλου, ο οποίος κάποτε έμενε σε αυτό. Οι υπεύθυνοι του Καντονίου αναφέρουν ότι έχουν πάρει άδεια να πουλήσουν τις αρχαιότητες από την ιταλική αστυνομία που τους επέστρεψε τις 1.200 αρχαιότητες. Το βάρος τώρα έγκειται στην Ελλάδα για να υποβάλλει αίτημα «κατοχής», αναφέρει ο Guardian.
Τυπικά, οι πωλητές μπορεί και να δικαιωθούν αν η χώρα μας δεν τα διεκδικήσει, καθώς νομικά υπάρχει μια γκρίζα ζώνη στην οποία οι σημερινοί κάτοχοι κινούνται. Όσο για τη χώρα μας; Όσο δραστήρια ήταν στη διεκδίκηση αρχαιοτήτων κατά το παρελθόν, τόσο με την παρούσα κυβέρνηση δε φαίνεται να κάνει κάτι.
