Πώς σχηματίζονται τα πλανητικά συστήματα στο ηλιακό σύστημα; Για να μάθουν περισσότερα, επιστήμονες του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), που συμμετείχαν σε μια διεθνή ερευνητική ομάδα, μελέτησαν ένα «φυτώριο» αστέρων, το Νεφέλωμα του Ωρίωνα, χρησιμοποιώντας το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ. Παρατηρώντας έναν πρωτοπλανητικό δίσκο, τον d203-506, ανακάλυψαν τον κεντρικό ρόλο που παίζουν τα μεγάλα αστέρια στη γέννηση αυτών των συστημάτων.
Τα τεράστια αστέρια, με μάζα 10 φορές μεγαλύτερη και 100.000 πιο φωτεινά από τον Ήλιο, εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία που, ανάλογα με τη μάζα του αστεριού στο κέντρο του πλανητικού συστήματος, μπορεί είτε να βοηθήσει είτε να εμποδίσει τον σχηματισμό των πλανητών. Στο Νεφέλωμα του Ωρίωνα οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι, λόγω της έντονης ακτινοβολίας, είναι αδύνατον να σχηματιστούν γίγαντες αερίων, όπως ο Δίας, στο σύστημα d203-506.
Τα αστέρια αυτά μπορούν να «εξατμίσουν» την ύλη που απαιτείται για τον σχηματισμό γιγαντιαίων πλανητών, όπως αναφέρεται σε άρθρο της επιστημονικής επιθεώρησης Science.
Το μικρό, εκκολαπτόμενο σύστημα d203-506 βρίσκεται στην άκρη του νεφελώματος του Ωρίωνα. Είναι πολύ «νέο» και, θεωρητικά, διαθέτει ό,τι θα χρειαζόταν για να σχηματιστεί τουλάχιστον ένας γίγαντας αερίων, όπως ο Δίας ή ο Κρόνος, δηλαδή ένας πλανήτης που αποτελείται ουσιαστικά από υδρογόνο και ήλιο. Το μικρό αστέρι στο κέντρο του περιβάλλεται από έναν πρωτοπλανητικό δίσκο, δηλαδή ένα νέφος αερίων που χρησιμεύουν ως πρώτη ύλη για τον σχηματισμό αέριων πλανητών.
Όμως, για κακή του τύχη, το σύστημα αυτό δέχεται πολύ ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία από τα τεράστια, κοντινά αστέρια του ανοικτού σμήνους Τραπέζιο, στο νεφέλωμα του Ωρίωνα. Τα αστέρια αυτά είναι σχεδόν 100.000 φορές πιο φωτεινά από τον Ήλιο. Η ακτινοβολία τους θερμαίνει το νέφος αερίων και δημιουργεί το φαινόμενο της «φωτοεξάτμισης». Τα μόρια του υδρογόνου του νέφους φτάνουν σε θερμοκρασία τόσο υψηλή που αρχίζουν να κινούνται με τέτοια ταχύτητα που επαρκεί για να ξεφύγουν από την έλξη του αστεριού. Και στη συνέχεια διασκορπίζονται στο διαστρικό διάστημα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι συνέπειες της ακτινοβολίας είναι τέτοιες που τα αέρια ξεφεύγουν από τον πρωτοπλανητικό δίσκο σε διάστημα μικρότερο του ενός εκατομμυρίου ετών, δηλαδή αρκετά γρήγορα για να επηρεαστεί ο σχηματισμός γιγαντιαίων, αέριων πλανητών.
Η παρατήρηση του φαινομένου κατέστη δυνατή συνδυάζοντας τα δεδομένα που συνέλεξε το Τζέιμς Γουέμπ με εκείνα του ραδιοτηλεοσκοπίου ALMA.
