Πριν από λίγες εβδομάδες, οι Ηνωμένες Πολιτείες μεγάλωσαν κατά 1 εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα - μια έκταση όσο σχεδόν δύο φορές η Ισπανία. Η απροσδόκητη αυτή επέκταση των γεωγραφικών συντεταγμένων των ΗΠΑ δεν υπήρξε το αποτέλεσμα παράξενων γεωλογικών δυνάμεων, ούτε η εισβολή σε μια ξένη χώρα, αναφέρει το IFLScience, αλλά η προσπάθεια των ΗΠΑ να διεκδικήσουν την περιβάλλουσα περιοχή του ωκεάνιου πυθμένα, γνωστή ως εκτεταμένη υφαλοκρηπίδα (ECS).
Οι ηπειρωτικές υφαλοκρηπίδες είναι μια περιοχή του βυθού που περιβάλλει μεγάλες χερσαίες μάζες, όπου η θάλασσα είναι σχετικά ρηχή σε σύγκριση με τον ανοιχτό ωκεανό. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι χώρες μπορούν να διεκδικήσουν αυτές τις υφαλοκρηπίδες, επιτρέποντάς τους να διαχειρίζονται και να εκμεταλλεύονται τους πόρους τους.
Πάνω από 75 χώρες έχουν καθορίσει τα όρια της εκτεταμένης υφαλοκρηπίδας τους, η οποία αναφέρεται στο τμήμα της υποθαλάσσιας περιοχής πέραν των 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή. Μέχρι τώρα, οι ΗΠΑ δεν είχαν προβεί σε κάποια αντίστοιχη ενέργεια.
Στις 19 Δεκεμβρίου 2023, ωστόσο, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε νέες γεωγραφικές συντεταγμένες ορίζοντας αυτό που ισχυρίζονται ότι αποτελεί δική τους περιοχή ECS.
Από το 2003, οι αρχές των ΗΠΑ συνεργάζονται με τη NOAA, τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ και 12 άλλες υπηρεσίες για τη συλλογή γεωλογικών δεδομένων ώστε να καθορίσουν τα εξωτερικά όρια της εκτεταμένης υφαλοκρηπίδας τους.
Δύο Καλιφόρνιες μεγαλύτερη
Υπό το πρίσμα αυτής της εργασίας, οι ΗΠΑ διεκδικούν τώρα ECS σε επτά υπεράκτιες περιοχές: Αρκτική, Ατλαντικός (ανατολική ακτή), Θάλασσα Μπέρινγκ, Ειρηνικός (δυτική ακτή), Νήσοι Μαριάνα και δύο περιοχές στον Κόλπο του Μεξικού. Συνολικά, αυτό καταλαμβάνει μια περιοχή που συνολικής έκτασης 1 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων.
«Η Αμερική είναι μεγαλύτερη από ό,τι ήταν χθες», δήλωσε στις 19 Δεκεμβρίου ο Μιντ Τρέντγουελ, πρώην υποδιοικητής της Αλάσκας και πρώην πρόεδρος της αμερικανικής Επιτροπής Αρκτικής Έρευνας, όπως μεταδίδει το δίκτυο Alaska Public Media.
«Μπορεί να μην αντιστοιχεί στο μέγεθος της έκτασης που είχε προσκτηθεί με την αγοραπωλησία της Λουιζιάνα, ούτε με την απόκτηση της Αλάσκας, αλλά η νέα έκταση γης και των υπόγειων πόρων κάτω από τη γη που ελέγχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι δύο Καλιφόρνιες μεγαλύτερη», πρόσθεσε.
Η νομιμότητα όλων αυτών κινείται σε ένα ασαφές πεδίο, εξηγεί ο Τρέντγουελ σε ανάρτηση για το Κέντρο Γουίλσον. Για να επισημοποιηθεί ο ορισμός της υφαλοκρηπίδας, οι ΗΠΑ οφείλουν να υποβάλουν στοιχεία και εκθέσεις στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει την UNCLOS λόγω περίπλοκων πολιτικών διαφωνιών. Η συμφωνία έχει επικυρωθεί από 168 κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό αφήνει κάποια αβεβαιότητα σχετικά με το πώς η πρόταση θα γίνει αποδεκτή από το διεθνές δίκαιο. «Αν κάποιος ερχόταν πίσω και έλεγε: Η επιστήμη σας είναι κακή, νομίζω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα άκουγαν», δήλωσε ο Τρέντγουελ στα μέσα ενημέρωσης. «Αλλά δεν πιστεύω ότι η επιστήμη είναι κακή. Νομίζω ότι είχαμε πολύ καλή επιστήμη».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η διεκδίκηση νέων θαλάσσιων συνόρων μπορεί να αποδειχθεί αμφιλεγόμενη στη διεθνή πολιτική σκηνή. Ορισμένες από τις πιο σημαντικές γεωπολιτικές διαμάχες τον τελευταίο καιρό αφορούσαν στην Κίνα και τους γείτονές της, όπως οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ, σχετικά με τις διεκδικήσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν να κερδίσουν πολλά από την πρόσφατη δήλωσή τους. Η επέκταση της επικράτειας στον πυθμένα του Αρκτικού Ωκεανού θα μπορούσε να ανοίξει την περιοχή για περαιτέρω εκμετάλλευση, στο πεδίο των εξορύξεων, της ναυτιλίας και της αλιείας - παρά τις πιθανές ζημιές που θα μπορούσε να προκαλέσει.
Έχει επίσης συνέπειες για την ασφάλεια του έθνους και την άσκηση της εξουσίας του στον κόσμο, σημειώνεται στο άρθρο. Όπως έγραψε ο Sir Walter Raleigh τον 17ο αιώνα: «Διότι όποιος διοικεί τη θάλασσα, διοικεί το εμπόριο- όποιος διοικεί το εμπόριο του κόσμου, διοικεί τα πλούτη του κόσμου, και κατά συνέπεια τον ίδιο τον κόσμο».
