Ας μιλήσουμε επιτέλους και για κάτι γλυκό, για το επίθετο ? ?δύς, ? ?δε?α, τ? ?δύ. Γλυκός, γλυκιά, γλυκό το επίθετο αυτό, που είναι πολύ παλιά λέξη, την βρίσκουμε στα ομηρικά κείμενα.
?δύς ή ?δύς ο λεκτικός μας τύπος και δήλωνε αυτόν που είναι ευχάριστος, κυρίως στην γεύση. ?δύ δε?πνον είχαν οι αρχαίοι μας αν έπιναν σε αυτό λίγο κρασάκι.
Η αίσθηση του γλυκού είναι συνδεδεμένη με την άντληση ικανοποίησης. Συνεπώς ό, τι έδινε χαρά ήταν κι αυτό ?δύ. ?δύς ο ύπνος, ?δε?α και η ελπίδα, αφού χάριζε μια χαρά, ηδονή θα λέγαμε σήμερα, λέξη εξάλλου ομόρριζη.
Μερικά άλλα ?δέα των παλιών μας ελληνικών και εδώ θα επισημάνουμε ότι όπου αναφερόμαστε στα κείμενα των πνευματικών μας παππούδων θα βάζουμε τόνους και πνεύματα.
Ο Νέστωρ, μυθικός βασιλιάς της Πύλου, ονομάζεται από τον Όμηρο ?δυεπής, μιλά όμορφα, καταλαγιάζει τα πάθη και συμφιλιώνει τους αντιπάλους. ?δυλισμός η κολακεία, ?δύοινος το αμπέλι που βγάζει γλυκό κρασί, ?δύρραβδον η κανέλλα που έχει γλυκά ξυλαράκια, ?δυσματοθήκη η αρωματοθήκη, ?δυσμα η σάλτσα για το φαγητό, που το νοστιμίζει. Αυτός που μιλούσε γλυκά ήταν ?δυφραδής ή ?δυλόγος. Κι αν συνεχίσουμε, θα βρούμε κι άλλες πολλές λέξεις, πολλές από τις οποίες επιβιώνουν στα νέα μας ελληνικά.
Ας δούμε, λοιπόν, μερικές που χρησιμοποιούμε εμείς και έχουν την ηδύτητα, την ηδονική γλύκα του λεκτικού μας τύπου:
Ο δυόσμος, που αρωματίζει το φαγητό είναι ο ηδύοσμος, γιατί έχει ωραία, γλυκιά μυρωδιά, ενώ το λικέρ πιο λόγια το λέμε ηδύποτο. Για ό, τι δεν μας αρέσει και το αποστρεφόμαστε νιώθουμε το αντίθετο της ηδονής, την αηδία. Όλα τα γλυκαντικά είναι ηδυντικά και προέρχονται ετυμολογικά από το ρήμα ηδύνω – ηδύνομαι (=γλυκαίνω – γλυκαίνομαι) που το συναντάμε σε πιο ηδύγλωσσα και απαιτητικά κείμενα. Ο ερωτικός είναι ηδυπαθής, αποπνέει ηδυπάθεια. Στην ηδεία οικογένεια ανήκει και η αδολεσχία, που είναι η φλυαρία και είναι σύνθετη λέξη με τρία συνθετικά: ?- (στερητικό), ?δύς (=γλυκός) και λέσχη (=συντροφιά, ομιλία). Ο αδολέσχης με την αδολεσχία του δεν είναι ευχάριστος στην συναναστροφή του με τους άλλους, είναι ενοχλητικός, βαρετός.
Ηδέως σας αναφέρουμε ότι στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα *swad που δίνει τον λεκτικό τύπο ανήκουν και το αγγλικό sweet (γλυκός), το γερμανικό suβ (γλυκός) κ.λ.π., αλλά και τα ελληνικά άσμενος (αυτός που γίνεται με χαρά) και το τραγούδι το άσμα.
Αυτά από εμάς, υπάρχουν και αρκετά ηδυλεξιλογικά -ολίγον ακατάλληλα- που σας αφήνουμε να τα ψάξετε μόνοι σας ως μεγάλα παιδιά που είσαστε
