Salvador Dali, Η εμμονή της μνήμης, 1931, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη (Τα ρολόγια που λιώνουν αντιπροσωπεύουν το ότι ο χρόνος χάνει την σημασία του, ενώ τα μυρμήγκια πάνω στο ρολόι την φθορά του χρόνου)
?ρα ή ?ρη η λέξη και παράγεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *yo-ra, που σημαίνει έτος, εποχή. Η ?ρα, λοιπόν, ήταν μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή του έτους, ένα μέρος της ημέρας, ο κατάλληλος χρόνος, αλλά και η ακμή της ζωής, η νεότητα και η ανδρική ηλικία. Η ινδοευρωπαϊκή *yo-ra δίνει το γερμανικό Jajr (έτος), το αγγλικό year, το ολλανδικό jaar. Και στα λατινικά η ώρα, με την έννοια της χρονικής στιγμής, είναι hora, τύπος λεκτικός που οι Λατίνοι δανείστηκαν από τους Έλληνες. To hora, με την σειρά του, μας δίνει το αγγλικό hour, το γαλλικό heur κ.ά.
Η ?ρα χρησιμοποιείται με όλες τις παραπάνω σημασίες περίπου τρεις χιλιάδες χρόνια. Έτσι, ο Όμηρος θα γράψει στην Οδύσσεια: ?λλ'' ?τε τέτρατον ?λθεν ?τος κα? ?πήλυθον ?ρες (β 107, αλλά όταν ήλθε ο τέταρτος χρόνος και πέρασαν οι εποχές) με τις ?ρες εννοεί τις εποχές του έτους. Εδώ ο ποιητής αναφέρεται στην Πηνελόπη, που, για να μην παντρευτεί τους μνηστήρες, το πρωί ύφαινε στον αργαλειό και το βράδυ ξήλωνε το πέπλο. Τον τέταρτο χρόνο, όμως, μια υπηρέτρια την είδε και αποκάλυψε την πράξη της.
Οι Ώρες στη μυθολογία ήταν θεότητες του χρόνου, συμβόλιζαν τις εποχές του έτους και -κατά μία εκδοχή- ήταν κόρες του Δία και της Θέμιδος. Παρακολουθούσαν τα έργα των ανθρώπων, ρύθμιζαν την έναρξη της βλάστησης ή της παρακμής της φύσης και ανοιγόκλειναν τις πύλες του Ολύμπου.
Στα ελληνιστικά χρόνια, ο αστρονόμος Ίππαρχος, το 2ο αιώνα π. Χ., ονόμασε ώρα την υποδιαίρεση του ημερονυχτίου. Στον πατέρα της αστρονομίας και θεμελιωτή της τριγωνομετρίας χρωστάμε την έννοια που αποδίδουμε σήμερα στην λέξη ώρα, ως χρονικό διάστημα μέσα στο εικοσιτετράωρο.
Η ώρα με όλες τις δυνατές σημασίες της υπάρχει στο νεοελληνικό μας λεξιλόγιο σε πολλές εκφράσεις και σε ένα πλήθος απλών και σύνθετων λέξεων.
Και μια που πλησιάζουμε προς το τέλος του διδακτικού έτους, μερικές σκέψεις θα επιβεβαιώσουν την πανταχού παρούσα ώρα.
Οι μαθητές που προετοιμάζονται για τις Πανελλαδικές εξετάσεις του Μαΐου διαβάζουν πολλές ώρες, μια που οι διδακτικές ώρες του σχολικού ωρολόγιου προγράμματος είναι πια μετρημένες στα δάκτυλα. Περνούν σχεδόν όλη την ώρα μπροστά σε σημειώσεις, βιβλία, χαρτιά. Νιώθουν ότι το κάθε λεπτό είναι πολύτιμο. Παλαιότερα, βέβαια, σκότωναν την ώρα τους, το απόγευμα, μπροστά στον υπολογιστή παίζοντας ή μιλώντας με τις ώρες με φίλους.
Αυτή η αδιαφορία για το διάβασμα έκανε τους γονείς τους να εξεγείρονται και να θυμώνουν που τα παιδιά τους έδειχναν τέτοια ανωριμότητα και έτρωγαν την ώρα τους, χωρίς να κάνουν κάτι δημιουργικό. Οι έφηβοι, όμως, δεν συγκινούνταν, γιατί ήξεραν ότι ο υπολογιστής τρώει μεν ώρες, αλλά ταυτόχρονα σε παρασύρει και σε καινούργιες ωραίες ανακαλύψεις.
Ώρες ολόκληρες αφιέρωναν στήνοντας σελίδες, φτιάχνοντας εφαρμογές, που ώρες-ώρες αφήνουν έκπληκτους και τους πιο ώριμους πληροφορικάριους.
Μερικές φορές, ενώ πληκτρολογούσαν αργά την νύχτα στο δωμάτιό τους, κοίταζαν την πόρτα μήπως φανεί από ώρα σε ώρα η μαμά, για να δει γιατί τέτοια ώρα δεν έχουν σβήσει ακόμη το φως.
«Είναι ώρα ύπνου», αναφωνούσε η πάντα άγρυπνη μαμά και μετά από έναν μικρό καβγά γινόταν μια προσωρινή ανακωχή.
Τώρα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Αγόρια (αυτά που είναι άωρα, δεν έχουν ωριμάσει, δεν έχουν ανδρωθεί) και κορίτσια έχουν βάλει έναν άλλο στόχο. Για την ώρα, διαβάζουν με πολλή ένταση. Δεν χρειάζονται, όμως, οι υπερβολές, για να μην κουραστούν πριν την ώρα τους.
Οι γονείς καλό είναι – από την πλευρά τους- να μην παίρνουν τοις μετρητοίς τις εκρήξεις των εφήβων, που, όπως και να το κάνουμε, είναι με τις ώρες τους, γιατί βιώνουν αρκετή ένταση. Ας συμβουλεύουν με διάκριση, αφού δεν είναι της ώρας οι πολλές υποδείξεις. Μπορούν να φροντίζουν τα παιδιά, φτιάχνοντας φαγητά της ώρας.
Εμείς σε όλους τους υποψήφιους τελειόφοιτους ευχόμαστε ώρα καλή σε κάθε προσπάθεια. Παρόλο που το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει πολλά τρωτά, δεν είναι και τόσο της κακιάς ώρας. Οι δάσκαλοι κοπιάζουν και οι μαθητές δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό έστω και την ύστατη ώρα.
Μαθητές, κάντε και κανένα διαλειμματάκι, φυλάτε δυνάμεις για ώρα ανάγκης.
Βρήκαμε την ώρα για συμβουλές, θα μας πείτε! Μας σπρώχνει η δαιμόνια κακιά ώρα, οι μεγαλύτεροι από ενδιαφέρον να κυνηγάμε τους νεότερους.
