Δεν γνωρίζω πόσα χρήματα έχει ξοδέψει το ελληνικό κράτος, ας πούμε τα τελευταία πενήντα χρόνια, για να έχουμε ένα κάποιο χωροταξικό σχέδιο. Όχι για χωροταξικό σχεδιασμό, αλλά απλώς για την καταγραφή των υπαρχόντων κτισμάτων, δρόμων, εκτάσεων, δασών και άλλων παρόμοιων. Σίγουρα είναι εξωφρενικά πολλά όταν μάλιστα τα συγκρίνεις με το αποτέλεσμα.
Μέχρι κάποια περίοδο τα βάζαμε από την τσέπη μας. Κι επειδή η κρατική «τσέπη» ήταν πάντοτε άδεια, όπως πάντα όταν πρόκειται για έργα μακράς πνοής και χωρίς αντίκρυσμα στην κάλπη, το Χωροταξικό δεν τελείωνε ποτέ.
Για να το θέσω με μεγαλύτερη ακρίβεια, ώσπου να τελειώσει το Σχέδιο, μιας περιοχής, έστω, τα δεδομένα είχαν ήδη αλλάξει. Για δύο λόγους. Ο ένας δικαιολογημένος, αφού η χωροταξική όψη της χώρας άλλαζε ταχύτατα. Κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης μέχρι και σήμερα ακόμη, αστικοποίησης. Αλλά, ειδικά μετά τη δεκαετία του ‘80, ξεκίνησε η «επιστροφή» σε μεγάλους αριθμούς των αστών είτε στους τόπους καταγωγής τους, είτε σε δημοφιλείς τόπους εξοχικής κατοικίας.
Ο άλλος λόγος, συναφής προς τους δύο προηγούμενους αλλά πρακτικά καθοριστικός σε ό,τι αφορά την αδυναμία του Κράτους να συντάξει και να διατηρεί Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο ήταν η αυθαίρετη δόμηση. Ώσπου να τελειώσει η καταγραφή, τα νέα αυθαίρετα είχαν ήδη αλλάξει τη χωροταξική όψη σε πάμπολλες μεριές της χώρας.
Κυρίως τα ιδιωτικά σπίτια, οι κήποι, οι διαμορφώσεις παραλιών. Αλλά και δημοτικά κτήρια ή κοινόχρηστα «έργα», κοινοτικές ή δημοτικές οδοί, «δασικοί» και αγροτικοί δρόμοι, ακόμη και εκκλησάκια ή κανονικότατες εκκλησίες σηκωνόντουσαν χωρίς προειδοποίηση. Το πιο σιχαμερό και «τριτοκοσμικό» δείγμα χωροταξικής αναρχίας ήταν οι αυθαίρετοι σκουπιδότοποι. Χρειάστηκε η αμετάκλητη καταδίκη της χώρας από τα ευρωπαϊκά όργανα, αφού μας είχαν πληρώσει γενναιόδωρα, για να τους «κλείσουμε», επί υπουργίας Προκόπη Παυλόπουλου πριν δέκα περίπου χρόνια. Τους επιχωματώσαμε άρον-άρον, αλλά παραμένουν σε πρώτη χρήση αφού ακόμη δεν έχουμε αποτελεσματικά οργανωμένη διευθέτηση των απορριμάτων.
Ο σημερινός υπουργός Χωροταξίας Σκυλακάκης θα πάρει 400 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για να φτιάξει ένα τέτοιο Σχέδιο. Το προλόγισε ο πρωθυπουργός στο χθεσινό υπουργικό του συμβούλιο και βρήκε την ευκαιρία να εξάρει τη συμβολή της τεχνολογίας τόσο στην κατάρτιση του Σχεδίου όσο και στην τήρηση των νομίμων.
Ωραία όλα τούτα, αλλά δεν αντιλαμβάνομαι πλήρως γιατί πρόκειται για κάτι νεωτεριστικό, αφού πρόκειται για στοιχειώδη κρατική υποχρέωση. Αντιλαμβάνομαι την πραγματική ανάγκη να απορροφηθούν ταχύτατα τα χρήματα που διατέθηκαν στην Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης γιατί αλλιώς θα τα χάσουμε οριστικά και αμετάκλητα.
Αυτό όμως για το οποίο πολύ δύσκολα θα μας πείσει το κράτος, χωρίς προφανώς να ευθύνεται προσωπικά ο Θόδωρος Σκυλακάκης, είναι ότι όλα αυτά, πρώτον, θα εφαρμοστούν πραγματικά όπως περιγράφονται και, δεύτερον, θα λειτουργήσουν σε όφελος του πολίτη, του περιβάλλοντος και της οικονομίας. Μη ξεχνάμε ότι ακόμη σήμερα το Κτηματολόγιο, που ξεκίνησε το 1998, δεν λειτουργεί πλήρως.
Γνωρίζοντας αυτό το έλλειμμα η κυβέρνηση σπεύδει να ικανοποιήσει το λαϊκό αίσθημα απέναντι στις νέες αυθαιρεσίες. Όμοιες με εκείνες που «κορόιδευαν» τις παλαιότερες χωροταξικές ρυθμίσεις και τους πολύ αυστηρούς πολεοδομικούς περιορισμούς. Καλή η προσπάθεια, αλλά μόνον η πρακτική εφαρμογή θα πείσει όσους από εμάς μάθαμε, εκ πείρας, να είμαστε εντελώς δύσπιστοι αφού καταντήσαμε να θεωρούμε την αυθαιρεσία αναμενόμενη, σχεδόν φυσιολογική.
Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη σήμερα η Πολιτεία δεν έχει δώσει λύση, δηλαδή δεν έχει ρυθμίσει και πρακτικά δεν έχει καταργήσει, την εκτός σχεδίου δόμηση, την οποία, ευτυχώς, μπλοκάρει, μέχρι στιγμής, το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας.
