Οι προοπτικές εξέλιξης του πληθωρισμού στους επόμενους μήνες του ‘24 είναι καλύτερες από εκείνες που βλέπαμε στην αρχή του ‘23. Αυτό είναι καλό νέο. Το επόμενο φθινόπωρο θα έχουμε κλείσει τρία χρόνια από τότε που ο τιμάριθμος ξεπέρασε το «όριο» του 2-3%.
Πέραν του οποίου βαράει το καμπανάκι για την αύξηση του βασικού επιτοκίου του ευρώ. Που ισοδυναμεί με συναγερμό για αύξηση του κόστους των επιχειρήσεων, περιστολή επενδύσεων και, τελικά, μείωση παραγωγής. Κάπου εκεί, τον προσεχή Οκτώβριο, περιμένουμε την πρώτη κίνηση αποκλιμάκωσης του κόστους χρήματος.
Προφανώς, όλα αυτά ισχύουν αν όλοι οι άλλοι παράγοντες και τα τυχαία γεγονότα, που φουντώνουν τις τιμές, εξελιχθούν όπως υπολογίζουμε σήμερα. Υπάρχουν πολλά αν…
Αν οι βόμβες των Χούθι βρίσκουν τους στόχους τους και η Κίνα δεν «πείσει» το Ιραν ότι δεν πρέπει να ερημώσει το λιμάνι της COSCO στον Πειραιά, να περιμένετε αυξήσεις.
Αν οι ευρωπαίοι αγρότες εξαναγκάσουν τις κυβερνήσεις να τους επιδοτήσουν τα χρηματικά βάρη που τους φορτώνει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Αν το κόστος αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης πέσει εξ ολοκλήρου στις πλάτες των μισθωτών φορολογουμένων ή διαμοιρασθεί και στις τσέπες των υπολοίπων ομάδων.
Υπάρχουν όμως και ελληνικά «αν»…
Στην τελευταία ειδική έκθεση του Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) για την Ελλάδα, αναλύεται η κατανομή των επιπτώσεων του πληθωρισμού στα καθ’ υμάς. Είναι, για παράδειγμα, εντυπωσιακή η σύγκριση της κρατικής παρέμβασης στην Ελλάδα και τη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) στη διετία 2022-23 του υψηλού πληθωρισμού. Τα ελληνικά νοικοκυριά όπως και οι ελληνικές επιχειρήσεις επιδοτήθηκαν τρεις φορές περισσότερο αναλογικά προς το μέγεθος του εθνικού προϊόντος. Δεν μπορεί να κάναμε εμείς το «σωστό» και όλοι οι άλλοι «λάθος». Αν οι επιδοτήσεις συνεχιστούν ο «ελληνικός» πληθωρισμός θα παραταθεί.
Σίγουρα τα εισοδηματικά περιθώρια των ευρωπαίων κατοίκων και επιχειρήσεων, σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση του επελαύνοντος πληθωρισμού είναι ευρύτερα από τα δικά μας, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά χρήσιμη κάθε είδους κρατική βοήθεια.
Εξίσου σίγουρο είναι όμως ότι οι συνεχείς ενέσεις ρευστότητας, ιδίως μεταξύ 2020-21 για την αντιμετώπιση της πανδημίας και 2022-23 για την άμβλυνση των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης και την ενίσχυση των εισοδημάτων, διευκόλυναν τον πληθωρισμό.
Ο κανόνας είναι απλός και αδιάψευστος: όσο περισσότερο χρήμα κυνηγά την ίδια ποσότητα προϊόντων/υπηρεσιών, τόσο ευκολότερο είναι για τους πωλητές να ζητήσουν και προφανώς να πάρουν μια καλύτερη, δηλαδή υψηλότερη, τιμή. Η απότομη επαναφορά των οικονομιών σε γοργούς ρυθμούς μετά την πανδημία ενίσχυσε αυτή την εξέλιξη. Το ίδιο και οι επιδοτήσεις. Κυρίως γιατί δεν πάνε εκεί που πρέπει και μόνον.
Ο πληθωρισμός χρήματος το επιβεβαιώνει. Μέχρι τα τέλη του 2020, η νομισματική επέκταση στην Ελλάδα ακολουθεί εκείνην της Ευρωζώνης. Από τις αρχές του 2021 όμως η «ελληνική συμβολή στα νομισματικά μεγέθη της ΖτΕ» διογκώνεται πολύ ταχύτερα. Θα μετριασθεί στη διάρκεια του 2022. Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και από την αύξηση των καταθέσεων στο ελληνικό σύστημα.
Στην ίδια έκθεση του ΔΝΤ σημειώνεται κάτι ακόμη ενδιαφέρον, που το διαπιστώνουμε βεβαίως στο περιβάλλον μας. Ο πραγματικός πληθωρισμός δεν είναι ίδιος σε κάθε οικογένεια. Εξαρτάται από το μέγεθος του εισοδήματος και την κατανομή των δαπανών. Αν χωρίσουμε σε 10 κατηγορίες τα εισοδήματα, από τα χαμηλότερα μέχρι τα υψηλότερα, διαπιστώνεται ότι τα τρία υψηλότερα κλιμάκια εισοδήματος έχουν μέχρι και 1,5 ποσοστιαία μονάδα μικρότερο πληθωρισμό, ενώ το δεύτερο κλιμάκιο από τα χαμηλά υφίσταται μια μονάδα υψηλότερο πληθωρισμό, τουλάχιστον. Ο κύριος λόγος είναι ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για τρόφιμα.
Σημειώνεται ακόμη ότι ο πραγματικός πληθωρισμός στα τρία χαμηλότερα δεκατημόρια (κλιμάκια) εισοδήματος μειώνεται λίγο μετά τις κυβερνητικές παρεμβάσεις, «καθώς ένα σημαντικό μερίδιο των παροχών (75% στις ενεργειακές επιδοτήσεις και 80% στις επιδοτήσεις τροφίμων) λαμβάνονται από νοικοκυριά υψηλότερου εισοδήματος».
Τίποτε ωστόσο από τα παραπάνω δεν αναιρεί την σκοπιμότητα των κρατικών παρεμβάσεων. Το σημειώνει και η συγκεκριμένη έκθεση: «Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για την εφαρμογή στοχευμένων προγραμμάτων μέσω της δημιουργίας κεντρικού μητρώου δικαιούχων, επαλήθευσης του εισοδήματος των δικαιούχων, και αντιμετώπισης των κενών στα επίπεδα κάλυψης και παροχών των υφιστάμενων προγραμμάτων, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα».
Με δύο λόγια, η κρατική παρέμβαση, προκειμένου να διατηρήσει το θετικό πρόσημο της εισοδηματικής αναδιανομής και να περιορίσει τις επιπτώσεις που έχει στο φούντωμα του πληθωρισμού, χρειάζεται πλήρη αναδιοργάνωση. Σίγουρα οι φορολογικές δηλώσεις, στη βάση των οποίων μοιράστηκαν σχεδόν όλα τα εκατοντάδες εκατομμύρια βοηθείας δεν είναι ασφαλής οδηγός.
