Η αναπάντεχη νομοθετική επιτυχία του Τζο Μπάιντεν, με τη σημαντικότατη βοήθεια του Μπιλ Γκέιτς, χαιρετίστηκε ως μεγάλο βήμα προς την πράσινη ενέργεια. Αυτό είναι μάλλον σωστό, αλλά κάποιες λεπτομέρειες του «Inflation Reduction Act» μας δείχνουν πως τελικά κάθε πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου έχει στο βάθος και μία τουλάχιστον πρόβλεψη εναντίον της Κίνας. Στην περίπτωσή μας, το μυστικό βρίσκεται στην προέλευση των υλικών που θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων προκειμένου οι αγοραστές τους να λάβουν την γενναία κρατική επιχορήγηση.
Εκεί που όλοι τον είχαν ξεγραμμένο, ο Τζο Μπάιντεν έχει ξεκινήσει μία δυναμική αντεπίθεση μέσα στο καλοκαίρι, ελπίζοντας πως οι κινήσεις του θα δώσουν την δυνατότητα στο Δημοκρατικό κόμμα να αντιμετωπίσει με επιτυχία την αναμενόμενη επέλαση των Ρεπουμπλικάνων στις εκλογές του Νοεμβρίου για την Γερουσία και την Βουλή των Αντιπροσώπων και θα δώσουν την ευκαιρία στον ίδιο να ανακοινώσει την απόφασή του να διεκδικήσει και δεύτερη θητεία στις προεδρικές εκλογές του 2024.
Βασικά στοιχεία αυτής της αντεπίθεσης είναι οι δύο νόμοι που εγκρίθηκαν από τα δύο νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες: ο CHIPS and Science Act, που προβλέπει ενισχύσεις ύψους 280 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην επιστημονική και βιομηχανική καινοτομία (σε αυτόν τον νόμο περιλαμβάνεται και η ενίσχυση ύψους 52 δισεκατομμυρίων προς την αμερικανική βιομηχανία μικροεπεξεργαστών) και ο ακόμα μεγαλύτερος (430 δις δολάρια) «Inflation Reduction Act», ο οποίος έχει γίνει περισσότερο γνωστός ως «νόμος κατά της κλιματικής αλλαγής» και περιλαμβάνει δαπάνες ύψους 374 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα στηρίξουν την πορεία προς την πράσινη οικονομία.
Οι δύο νόμοι δίνουν την δυνατότητα στον πρόεδρο να υποστηρίξει πειστικά πως η πολιτική του θα ενισχύσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να διατηρήσουν την θέση τους στην τεχνολογική πρωτοπορία και να μην μείνουν πίσω στον αγώνα για την πράσινη μετάβαση. Ειδικά για τον δεύτερο νόμο, ο Πρόεδρος χρειάστηκε την βοήθεια της τύχης και, κυρίως, του γνωστού σε όλους μας δισεκατομμυριούχου Μπιλ Γκέιτς, όπως αποκάλυψαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και διαβάσαμε σε εκτενέστατο σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg.
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, ο Γκέιτς αφιέρωσε πολύ χρόνο, από τα μέσα Ιουλίου και μετά, για να πείσει τον Δημοκρατικό Γερουσιαστή Τζο Μάντσιν και άλλους συναδέλφους του πως θα έπρεπε να στηρίξουν το νομοσχέδιο. Η παρέμβαση του Γκέιτς, μαζί με ορισμένες τροποποιήσεις στο αρχικό κείμενο του νομοσχεδίου, που άρεσαν πολύ στον Μάντσιν και τους άλλους διστακτικούς γερουσιαστές, ήταν καταλυτική και έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα αιφνιδιάζοντας πολύ κόσμο και κάνοντας πολύ χαρούμενο τον πρόεδρο Μπάιντεν.
Τις ημέρες μετά την ψήφιση του «Inflation Reduction Act», άναψαν οι συζητήσεις για το πώς ακριβώς θα επηρεαστεί η αμερικανική οικονομία, ποιες «πράσινες τεχνολογίες» θα ευνοηθούν περισσότερο, πού θα κατευθυνθούν τα περισσότερα χρήματα. Άλλοι, όπως ορισμένοι σχολιαστές του Reuters, ανησυχούν για την επίδρασή του στον παγκόσμιο αγώνα κατά των αερίων του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής, φοβούμενοι πως ο πακτωλός χρημάτων που θα ξοδευτεί τα επόμενα χρόνια με βάση τον «Inflation Reduction Act» θα μετατοπίσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον των «πράσινων επενδυτών» προς τις ΗΠΑ μειώνοντας το ύψος των επενδύσεων προς τις φτωχές χώρες του κόσμου και δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες. Εμείς όμως δεν θα σταθούμε εκεί αλλά σε μία πρόβλεψη του νόμου η οποία μας υπενθυμίζει την σταθερή προσήλωση της αμερικανικής πολιτικής στην αντιμετώπιση της κινεζικής απειλής, η οποία μπορεί να έχει και ορισμένες παράπλευρες απώλειες.
Σε διαδικτυακό ρεπορτάζ του καναδικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού σταθμού CBC, διαβάζουμε πως η προβλεπόμενη επιδότηση ύψους έως και 7.500 δολαρίων ΗΠΑ προς τους αγοραστές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα γίνεται κάτω από σταδιακά όλο και πιο αυστηρές προϋποθέσεις. Από το 2024 και μετά, το 50% των υλικών από τα οποία θα κατασκευάζονται οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα πρέπει να προέρχεται από την Βόρειο Αμερική. Το ποσοστό αυτό θα αυξάνεται σταδιακά και από το 2028 και μετά, το 100% των υλικών μέσα στις μπαταρίες θα απαιτείται να προέρχεται από την Βόρειο Αμερική, αλλιώς ο αγοραστής του ηλεκτρικού οχήματος δεν θα μπορεί να λάβει την κρατική επιχορήγηση.
Ο στόχος αυτής της πρόβλεψης φαίνεται προφανής: η ενίσχυση της βιομηχανίας μπαταριών και η ανάπτυξη των εφοδιαστικών αλυσίδων αυτής της βιομηχανίας μέσα στην Βόρεια Αμερική, δηλαδή τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Μεξικό. Είναι όμως εξίσου προφανές πως στόχος είναι και η μείωση της συμμετοχής της Κίνας στην παγκόσμια αγορά μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων και στις εφοδιαστικές αλυσίδες αυτής της αγοράς.
Όπως αναφέρει το καναδικό ρεπορτάζ, ο γερουσιαστής Μάντσιν, χωρίς την ψήφο του οποίου δεν υπήρχε περίπτωση να ψηφιστεί το νομοσχέδιο και να γίνει νόμος, είχε δηλώσει αρκετές φορές πως η στήριξη της βιομηχανίας ηλεκτρικών αυτοκινήτων δεν έχει κανένα νόημα για όσο διάστημα ο κύριος αντίπαλός της, δηλαδή η Κίνα, κατέχει τα πρωτεία στην παραγωγή και επεξεργασία μερικών από τα πολυτιμότερα υλικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μπαταριών. Αυτή η αντίληψη σίγουρα βρίσκει σύμφωνο τον Αμερικανό πρόεδρο, καθώς από αυτήν διακατέχεται και ο πρόσφατος νόμος για την ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας μικροεπεξεργαστών: ένας από τους βασικούς όρους για την επιδότηση της ανέγερσης νέων εργοστασίων ή της αναβάθμισης υφισταμένων, είναι η υποχρέωση της εταιρείας που θα επιδοτηθεί να μην επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Κίνα.
Η απαίτηση για την χρήση υλικών από την Βόρεια Αμερική ακούγεται πολύ λογική, είναι όμως πολύ πιθανόν να δημιουργήσει μπερδέματα. Το καναδικό CBC αναφέρει την άποψη ορισμένων ειδικών στον χώρο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, οι οποίοι εκτιμούν πως οι στόχοι που προαναφέραμε δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιτευχθούν, αφού δεν υπάρχει ακόμα η δυνατότητα, και δεν θα υπάρχει ούτε το 2024 για παραγωγή στην Βόρειο Αμερική αρκετών ποσοτήτων ώστε το 50% της μπαταρίας να είναι «βορειαμερικανικό».
Οι ειδικοί αυτοί υποστηρίζουν πως αν δεν γίνουν κάποιες τροποποιήσεις στον νόμο, είναι πολύ πιθανόν να μην υπάρχει ούτε ένα νέο ηλεκτρικό αυτοκίνητο για το οποίο ο υποψήφιος αγοραστής θα μπορεί να ελπίζει σε κρατική επιδότηση. Κάτι τέτοιο βέβαια θα ακυρώνει στην ουσία την πρόθεση των νομοθετών να προωθήσουν την χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Με το ζήτημα ασχολήθηκε και το Bloomberg, λίγο πιο εξειδικευμένα όμως.
Το ρεπορτάζ του πρακτορείου εστίασε στον γραφίτη, ο οποίος είναι απόλυτα απαραίτητος στην κατασκευή των ηλεκτροδίων της ανόδου των μπαταριών των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Όπως είχαμε δει τον Ιανουάριο που μας πέρασε (Ο πολύτιμος γραφίτης και το ταξίδι της Tesla στη Μοζαμβίκη | Liberal Markets), η Κίνα κυριαρχεί στην αγορά γραφίτη, και ορυκτού και συνθετικού, και θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να κατασκευαστούν μπαταρίες που να περιέχουν «βορειοαμερικανικό» γραφίτη σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%.
Ο αναλυτής της UBS Tim Bush ανέφερε στο Bloomberg πως παρά το γεγονός ότι γίνονται σοβαρές προσπάθειες αντικατάστασης του γραφίτη με λίθιο ή πυρίτιο (σιλικόνη), θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να επιτευχθεί αυτό, επιβεβαιώνοντας σε σημαντικό βαθμό τους προβληματισμούς των ειδικών που μίλησαν στο CBC.
Είναι λογικό να υποθέσουμε πως οι δημόσιοι προβληματισμοί στους οποίους αναφερθήκαμε παραπάνω είναι ήδη γνωστοί στην αμερικανική κυβέρνηση και τους νομοθέτες. Περιμένουμε λοιπόν να δούμε κάποιες τροποποιήσεις ή ορισμένες ερμηνευτικές διατάξεις, οι οποίες θα προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που είναι πιθανόν να εμφανιστούν στο μέλλον.
Δεν ξέρουμε βέβαια πόσο εύκολο θα είναι να ικανοποιηθούν και οι τρεις στόχοι των νομοθετών και του προέδρου, δηλαδή η ενθάρρυνση των καταναλωτών να αγοράσουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, η στήριξη της αμερικανικής βιομηχανίας ηλεκτρικών οχημάτων, μπαταριών και των εφοδιαστικών αλυσίδων τους και βέβαια η αντιμετώπιση της κινεζικής απειλής. Ανεξάρτητα όμως από το αν οι Αμερικανοί θα καταφέρουν να βρουν την «χρυσή τομή», είμαστε σίγουροι πως οι προσπάθειες της Κίνας και των ΗΠΑ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και άλλων κρατών να κρατήσουν την επαφή τους με την τεχνολογική πρωτοπορία σε ένα πλήθος τομέων θα μας απασχολήσουν πολλές φορές ακόμα και δεν θα μας αφήσουν καθόλου να πλήξουμε.
