Όσο και να αδιαφορούν οι επενδυτές για το οικονομικό γίγνεσθαι, είναι μέρες που οι ειδήσεις είναι αρκετά δύσπεπτες.
Χθες υπήρξε ένας βομβαρδισμός από πολλές κακές ειδήσεις όπως:
- Η συνεχής άνοδος των κρουσμάτων του κορονοϊού σε παγκόσμιο επίπεδο
- Η επιστροφή των αυστηρών μέτρων περιορισμού σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης, με την Γαλλία και την Ισπανία να ακολουθούν τη Μ. Βρετανία, συν το γεγονός ότι είναι θέμα χρόνου και άλλες χώρες να υιοθετήσουν επιπλέον μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.
- Η απογοήτευση από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κογκρέσο για ένα πακέτο μέτρων τόνωσης της αμερικανικής οικονομίας και στήριξης των εισοδημάτων, με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Στίβεν Μνούτσιν, να δηλώνει ότι είναι δύσκολη η ψήφιση του πριν τις προεδρικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου.
- Οι ανησυχίες από την απουσία ενός νέου πακέτου στήριξης του εισοδήματος αυξήθηκε εκθετικά μετά την ανακοίνωση των στοιχείων ανεργίας των ΗΠΑ. Η αιμορραγία από την αγορά εργασίας συνεχίζεται, με τις αρχικές αιτήσεις για επίδομα ανεργίας να παραμένουν πάνω από το επίπεδο των 800.000 για επτά διαδοχικές εβδομάδες.
Aύξηση πτωχεύσεων και ανεργίας προβλέπει η BIS
Η ανεργία ήταν το επίκεντρο και των δύο πρόσφατων μελετών που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών-BIS-οι προβλέψεις της οποίας είναι κάτι παραπάνω από ...αποκαρδιωτικές.
Αρχίζοντας από τα πιο ευχάριστα σημεία της, η BIS απέδωσε τα εύσημα στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την υποστήριξη που έδωσαν στην αγορά εργασίας.
Οι κυβερνήσεις έχουν λάβει σημαντικά μη δημοσιονομικά μέτρα για τη στήριξη του επιχειρηματικού τομέα μέσω εγγυήσεων δανείων και άμεσων εισροών ιδίων κεφαλαίων, επιπλέον των δημοσιονομικών κινήτρων.
Ταυτόχρονα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν επεκτείνει σημαντικά τους ισολογισμούς τους, και μεταξύ άλλων αγοράζουν περουσιακά στοιχεία και του ιδιωτικού τομέα.
Τι αποτέλεσμα είχαμε με την διευκόλυνση των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης;
Oι εταιρείες έχουν συγκεντρώσει μεγάλα ποσά ταμειακών αποθεμάτων, ειδικά εκείνες που αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους ρευστότητας.
Επιπρόσθετα όμως στην Ευρώπη, ένα ευρύ φάσμα προγραμμάτων υποστήριξε τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων και την διατήρηση των θέσεων εργασίας. Ως εκ τούτου, σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες, η απασχόληση διατηρήθηκε ακόμη και όταν ο αριθμός των ωρών εργασίας μειώθηκε απότομα.
Αντίθετα, η απουσία αντίστοιχου βεληνεκούς με τα ευρωπαϊκά, προγραμμάτων υποστήριξης των θέσεων εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στις αγορές εργασίας των αναδυομένων οικονομιών, άφησε ένα πιο εμφανές αποτύπωμα στην ανεργία, παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση υποστηρίχτηκε μέσω γενναίων επιδομάτων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι η αγορά εργασίας αντανακλά την εγγενή υστέρηση μεταξύ της μείωσης του ΑΕΠ και της αφερεγγυότητας.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, η BIS προβλέπει ότι οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων, παρά τις πρωτοφανείς παρεμβάσεις των κυβερνήσεων και των τραπεζών, θα αυξηθούν στα τέλη του 2020 και συνεχιστούν και το 2021.
Στις ανεπτυγμένες οικονομίες - Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία- οι πτωχεύσεις των επιχειρήσεων αναμένεται ν’ αυξηθούν κατά 19%-55% για το 2020.
Όσον αφορά τον αριθμό των πτωχεύσεων των επιχειρήσεων το έτος 2021, αναμένεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο περίπου 20%.
Προφανώς η BIS περιμένει να αυξηθεί κάθετα στο τέταρτο τρίμηνο του 2020 ο αριθμός των πτωχεύσεων, καθώς το πρώτο εξάμηνο του 2020, έχουν καταγραφεί πολύ λιγότερες πτωχεύσεις επιχειρήσεων. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα lockdowns ενδεχομένως να διέκοψαν τη διαδικασία πτώχευσης, καταστέλλοντας «τεχνητά» τα στοιχεία.
Άποψη που δυναμώνει αν σκεφτεί κανείς το παράδειγμα της Σουηδίας, η οποία δεν προχώρησε ποτέ σε lockdown. Στο σουηδικό κράτος οι πτωχεύσεις των επιχειρήσεων είναι ήδη αρκετά υψηλότερες σε σχέση με τα τελευταία χρόνια.
Δεδομένου ότι έκθεση της BIS έχει ένα πολύ λογικό υπόβαθρο, θα πρέπει να περιμένουμε ότι το πραγματικό κύμα πτωχεύσεων -συνεπακόλουθα και της ανεργίας -δεν έχει ακόμα εμφανιστεί στην οικονομία.
Όπως πολύ εύστοχα περιγράφει η ΒIS, η εκδήλωση της αφερεγγυότητας των επιχειρήσεων θέλει τον χρόνο της για να εκδηλωθεί, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να είναι αυτές που θα δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα, όπως και οι αποκαλούμενες επιχειρήσεις «ζόμπι», δηλαδή οι επιχειρήσεις που έχουν μέχρι σήμερα διατηρηθεί εν ζωή μόνο χάρη στην εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική και τις κρατικές παρεμβάσεις επιδοματικής στήριξης.
Οι πτωχεύσεις όμως νομοτελειακά θα αποδεκατίσουν ακόμα περισσότερο τις αγορές εργασίας, μιας και η ανεργία συνήθως αυξάνεται τρεις φορές περισσότερο εάν η πτώση του ΑΕΠ συνοδεύεται από παρόμοια αύξηση των πτωχεύσεων.
Όχι και τόσο καλά νέα για την ήδη ταλαιπωρημένη παγκόσμια οικονομία, η οποία έχει δρόμο μπροστά της. Βλέπετε, η φυσική διαδικασία ανανέωσης όπου οι νέες, δυναμικές εταιρείες γεμίζουν το κενό εκείνων που έχουν αποχωρήσει, διαρκεί δύο έως τρία χρόνια. Τι σημαίνει αυτό;
Ότι νομοτελειακά έχουμε μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλής οικονομικής δραστηριότητας τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η BIS καλεί κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες ν’ αλλάξουν το μείγμα της πολιτικής, υποστηρίζοντας τις οικονομικά βιώσιμες επιχειρήσεις και ταυτόχρονα τους τομείς με τις καλύτερες προοπτικές για την ενίσχυση της ανάπτυξης μετά την πανδημία παγκοσμίως.
Είναι αξιοσημείωτο πάντως πώς «ματσάρουν» αυτές τις ημέρες οι προβλέψεις για την χρονική διάρκεια της παγκόσμιας ύφεσης από διαφορετικά μέτωπα. Για παράδειγμα τόσο ο Gates πριν δύο ημέρες όσο και ο γνωστός επιδημιολόγος Φαούτσι, τοποθετούν μια ευρεία διανομή ενός αποτελεσματικού εμβολίου από το 2021 και μετά.
Στο σημείο αυτό να επισημάνουμε κάτι που πέρασε στα «ψιλά» γράμματα των ειδήσεων. Η FDA πρόσφατα ενημέρωσε τις φαρμακευτικές εταιρείες για ένα επιπρόσθετο πακέτο οδηγιών που καθιστά πρακτικά αδύνατες τις προβλέψεις για έγκριση εμβολίου ακόμα και στις αρχές Νοεμβρίου. Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, για να κάνει αίτηση έγκρισης μια εταιρεία θα πρέπει να έχει παρακολουθήσει επί δύο μήνες τουλάχιστον τους μισούς από τους εθελοντές στην έρευνα. Ο χρόνος μετρά από τη στιγμή που έλαβαν την τελευταία δόση.
Ακόμα και για τις εταιρείες λοιπόν που ξεκίνησαν γρήγορα τη διαδικασία, αυτός ο όρος ουσιαστικά διαγράφει το σενάριο μιας κυκλοφορίας εμβολίου εντός του Νοεμβρίου.
Τα σημεία απασφάλισης των αγορών
Ένα από τα συχνά ερωτήματα που δέχεται η στήλη όταν ο δείκτης φόβου ανηφορίζει, είναι μέχρι ποια επίπεδα παραμένει άρτια η τεχνική εικόνα των αγορών.
Όπως σημειώσαμε και στις προηγούμενες διορθώσεις της αγοράς, όσο η μεγαλύτερη αγορά της Ευρώπης κρατάει τη ζώνη των 12146-12346 μονάδων και η μητέρα των αγορών ο S&P 500 κρατάει τον 90αρη σε επίπεδο ημερήσιου διαγράμματος, όπερ τις 3295 μονάδες, η διόρθωση θα έχει απλά την υφή «θορύβου» στο μακροπρόθεσμο διάγραμμα. Τα σημεία απασφάλισης είναι οι 11740 μονάδες για τον Dax και η ζώνη των 3020-3060 μονάδων για τον S&P 500.
To τρίτο διάγραμμα το παραθέτουμε προς παρατήρηση του γεγονότος ότι οι αγορές εδώ και καιρό εμφανίζουν μια μόνιμη αύξηση της «πίεσης» τους, καθώς ο δείκτης φόβου παρά τα νέα υψηλά των ΗΠΑ, εντούτοις κινείται σε πολύ πιο υψηλά επίπεδα σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, ακόμα και τις πιο ηλιόλουστες μέρες των αγορών. Καλό είναι ως επενδυτές να το έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας.
