Mετά από 3,5 ώρες ο δεύτερος γύρος διαπραγματεύσεων μεταξύ των αντιπροσωπειών της Ρωσίας και της Ουκρανίας, κατέληξε σε συμφωνία στο ένα από τα τρία θέματα της ατζέντας και συγκεκριμένα στο άνοιγμα ανθρωπιστικών διόδων για τους αμάχους. Στα θέματα της ανακωχής και της κατάπαυσης του πυρός δυστυχώς δεν υπήρξε πρόοδος.
Η αλήθεια είναι ότι μετά τη διαδικτυακή συνέντευξη του Λαβρόφ σε διεθνή πρακτορεία και τις δηλώσεις του Μακρόν μετά την επικοινωνία του με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν δεν υπήρχαν πολλές ελπίδες ότι θα έβγαινε λευκός καπνός από τον δεύτερο γύρο συνομιλιών των αντιπροσωπειών των δύο χωρών.
Με τα στοιχεία που έχουμε λοιπόν μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι η Ρωσία είναι αποφασισμένη να φτάσει μέχρι τέλους και ότι το κακό σενάριο είναι δύσκολο να αποφευχθεί. Οι συνέπειες για την Ουκρανία είναι ανυπολόγιστες, ακολουθεί η Ρωσία καθώς οι κυρώσεις που έχουν κατατεθεί στο τραπέζι αλλά και οι επόμενες που πιθανότατα να ακολουθήσουν, θα είναι καταστροφικές για την οικονομία της χώρας.
Ακολουθούν οι συνέπειες για τα νοικοκυριά παγκοσμίως, καθώς ο πληθωρισμός κινδυνεύουμε να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και για τις επιχειρήσεις της Δύσης και κυρίως της Ευρώπης, πολλές από τις οποίες μάλιστα έχουν έκθεση στη Ρωσία. Κόστος θα έχει και ο επανεξοπλισμός της Ευρώπης αλλά και η γενικότερη επιστροφή στην κουλτούρα της αύξησης των αμυντικών δαπανών σε παγκόσμια βάση.
Αν και όλος ο κόσμος θα βρεθεί αντιμέτωπος με υψηλότερες τιμές ενέργειας, ελαφρύτερο θα είναι το ωστικό κύμα για τις ΗΠΑ καθώς όπως δείχνει η Wall Street και ειδικότερα οι αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί, οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή καλούνται να καλύψουν το ενεργειακό κενό της Ρωσίας, ενώ ήδη οι αγορές τιμολογούν μια πιθανή χαλαρότερη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από τη Fed.
Στα μαλακά φαίνεται ότι θα πέσει και η Κίνα, καθώς είναι ίσως η μόνη μεγάλη χώρα που θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Ο λόγος είναι ότι πιθανότατα θα μπορεί ν? απορροφήσει ολοένα και περισσότερες ποσότητες ρωσικού αερίου και δεν θα βρεθεί αντιμέτωπη με θέματα ενεργειακού εφοδιασμού, κάτι που ίσως να αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν οι ανταγωνίστριες ευρωπαϊκές βιομηχανίες.
Στο τέλος της ημέρας όμως, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο, είμαστε όλοι χαμένοι καθώς η ανθρωπότητα μέσα σε λίγες ημέρες «γύρισε» δεκαετίες πίσω, ενώ προσοχή χρειάζεται ότι αυτός ο σύντομος απολογισμός εκατοντάδων δις αλλά πάνω από όλα ανθρώπινων απωλειών που αφήνουν έκθετο τον πυρήνα της έννοιας του «Ανθρώπου», μπορεί να γίνει πολύ χειρότερος αν διευρυνθεί ο αριθμός των εμπλεκομένων χωρών.
Η Ρωσία δεν έχει σωστά «ζυγίσει» τι σημαίνει πλήρη απομόνωση από τη Δύση
Οι κυρώσεις που έχει μέχρι στιγμής επιβάλλει η Δύση θα μοιάζουν «βόλτα» στο πάρκο αν δεν έχουμε μια ευρεία αποκλιμάκωση των σχέσεων σύντομα.
Από τις πιο πρόσφατες ειδήσεις είναι η πρωτοβουλία της ΙΕΑ να καταρτίσει σχέδιο 10 σημείων με στόχο τη μείωση κατά 1/3 της εξάρτησης της Ευρώπης από τους ενεργειακούς πόρους της Ρωσίας μέσα σε έναν μόλις χρόνο!
Οι προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι περιλαμβάνουν:
- Εισαγωγές φυσικού αερίου από άλλες πηγές κατά τουλάχιστον 30 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο από άλλες χώρες όπως για παράδειγμα η Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν ή εισαγωγές LNG από το Κατάρ και τις ΗΠΑ.
-Θεσμοθέτηση της υποχρέωσης για την αποθήκευση μιας μίνιμουμ ποσότητας φυσικού αερίου από όλα τα κράτη μέλη.
- Επιτάχυνση της ανάπτυξης νέων project ηλιακής και αιολικής ενέργειας και η μεγιστοποίηση της χρήσης βιοενέργειας αλλά και της πυρηνικής ενέργειας προκειμένου να μειωθεί γρήγορα η χρήση φυσικού αερίου κατά 19 δισ. κυβικά μέτρα.
- Βελτίωση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό η ΙΕΑ καλεί την ΕΕ να μην ανανεώσει με τη ρωσική Gazprom τα ευρωπαϊκά συμβόλαια που καλύπτουν πάνω από 15 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου -ήτοι περίπου το 12% της ρωσικής ροής προς την Ευρώπη- και τα οποία λήγουν μέσα στο 2022.
Η ΕΕ όμως και πριν τις προτάσεις της ΙΕΑ είχε ήδη αναζητήσει εναλλακτικές προμήθειες από τις ΗΠΑ, το Κατάρ και την Ιαπωνία. Απόδειξη ότι οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου –εφεξής LNG- της Ευρώπης έφτασαν τον Ιανουάριο σε υψηλό ρεκόρ και διαμορφώθηκαν στα 11 δισ. κυβικά μέτρα.
Επιπλέον, η ΕΕ ετοιμάζεται να παράσχει μεγαλύτερη υποστήριξη σε έργα πράσινου υδρογόνου και συστήνει στις χώρες να χρησιμοποιήσουν τον μεγάλο προϋπολογισμό των γεωργικών επιδοτήσεων της ΕΕ για να χρηματοδοτήσουν την παραγωγή βιοαερίου από απόβλητα.
Τον Ιούνιο μάλιστα η ΕΕ θα κάνει συστάσεις για επιτάχυνση της αδειοδότησης νέων έργων αιολικής και ηλιακής ενέργειας και την επιτάχυνση έργων «φωτοβολταϊκών στη στέγη».
Θα προτείνει επίσης -και αυτό πρέπει να το προσέξουν οι επενδυτές -να φορολογηθούν τα κέρδη των εταιρειών ενέργειας από τις πρόσφατες αυξήσεις των τιμών φυσικού αερίου προκειμένου να γίνουν επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικά να στηριχτούν οι καταναλωτές και οι βιομηχανίες που πλήττονται από τις υψηλές τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα.
Ο παράγοντας του πετρελαίου
Σύμφωνα μάλιστα με το Reuters είναι θέμα χρόνου οι κυρώσεις της ΕΕ να πλήξουν τα έσοδα της Μόσχας και από το πετρέλαιο.
Μέχρι στιγμής οι κυρώσεις της ΕΕ δεν στοχεύουν άμεσα τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας. Όμως στην πράξη η εικόνα είναι τελείως διαφορετική.
Καταρχήν η απόφαση της ΕΕ να απαγορεύσει την εξαγωγή τεχνολογιών διύλισης προς τη Ρωσία, καθιστά δυσκολότερο και ακριβότερο τον εκσυγχρονισμό των διυλιστηρίων της τελευταίας. Αυτό μακροπρόθεσμα θα χτυπήσει τα έσοδα της Ρωσίας από τα προϊόντα διύλισης που πετρελαίου τα οποία ανέρχονται πάνω από 20 δις ευρώ το χρόνο.
Αλλά και από βραχυπρόθεσμη σκοπιά, η εικόνα έχει «σκουρύνει» για τις ρωσικές εξαγωγές. Ήδη ένα μεγάλο κομμάτι των εξαγωγών ρωσικού αργού και διυλισμένων προϊόντων δεν βρίσκει πλέον αγοραστές ακόμα και άνευ κυρώσεων.
Βλέπετε, παρά το γεγονός ότι ο κλάδος ενέργειας είναι εκτός κυρώσεων από τις δυτικές οικονομίες, οι συμμετέχοντες στην αγορά αρνούνται να συναλλάσσονται με ρωσικό πετρέλαιο. Εταιρείες και διαχειριστές δεξαμενόπλοιων, όπως η Maersk Tankers και η Torm, έχουν ανακοινώσει ήδη ότι προς το παρόν δεν αναλαμβάνουν νέα ρωσικά συμβόλαια μεταφοράς πετρελαίου δια θαλάσσιων μέσων. Οι λίγοι δε τολμηροί ιδιοκτήτες που διαθέτουν τα δεξαμενόπλοια τους, χρεώνουν έως και 300% περισσότερο, καθιστώντας τα ναύλα απαγορευτικά.
Πέρα από το ναυτιλιακό κλάδο όμως, πολλές τράπεζες αρνούνται επίσης να καλύπτουν συναλλαγές με ρωσικό πετρέλαιο, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έδωσαν εξαίρεση από τις κυρώσεις τους προκειμένου να επιτραπούν οι πληρωμές ενέργειας.
Ως εκ τούτου, είναι πολύ πιθανόν οι εξαγωγές πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων της Ρωσίας να υποστούν άμεσα αξιοσημείωτη πτώση, ενώ βάση των προσχεδίων που εξετάζονται από την ΕΕ, φαίνεται ότι σε μια πενταετία η Ρωσία θα έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς της Ευρώπης.
Αν ανοίξουμε το κάδρο πέραν των ενεργειακών πόρων, τότε ο τελικός απολογισμός περιλαμβάνει και τις πολυεθνικές εταιρείες που εγκαταλείπουν τη Ρωσία, τις πιθανές απαιτήσεις για αποζημιώσεις μετά το τέλος του πολέμου και την παρατεταμένη απομόνωση από ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.
Το τίμημα για την Ευρώπη
Η ενεργειακή μετατόπιση θα έχει ένα σοβαρό κόστος για την Ευρώπη. Ήδη σαν καταναλωτές βιώνουμε αυτό το κόστος, από τις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, της ηλεκτρικής ενέργειας και κατ?επέκταση όλων των προϊόντων.
Ας μην ξεχνάμε ότι το 40% των αναγκών σε φυσικό αέριο το εισάγουμε από τη Ρωσία και αν θέλουμε να είμαστε ακριβοδίκαιοι, τη δεδομένη στιγμή δεν υπάρχει καμία χώρα που να έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει τα νούμερα της Ρωσίας και σε προηγούμενα άρθρα μας έχουμε αναλύσει γιατί δεν υπάρχει περίπτωση αυτό να γίνει μέσω του LNG.
Το μεσοδιάστημα μέχρι να αλλάξει το ενεργειακό μίγμα της Ευρώπης θα είναι δύσκολο τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι οι ήδη υψηλές τιμές ενέργειας θα κινηθούν ακόμα υψηλότερα. Επιπλέον, μια πλήρης παρατεταμένη παύση των ρωσικών προμηθειών θα απαιτήσει έκτακτα μέτρα για να μειωθεί η ζήτηση, όπως για παράδειγμα το κλείσιμο εργοστασίων. Η ανησυχία αυτή είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη στους χρηματιστηριακούς ευρωπαϊκούς δείκτες, ειδικά του γερμανικού δείκτη DAX.
Ακόμα όμως και όταν λήξει ο πόλεμος, η αλλαγή της ευρωπαϊκής ατζέντας όσον αφορά την προμήθεια των ενεργειακών της πόρων και η ταχύτερη ενεργειακή της μετάβαση σε ανανεώσιμες-η οποία υπενθυμίζουμε έχει κόστος - δεν θα επιτρέψει στις τιμές να επιστρέψουν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Και αυτό είναι ένα τίμημα που θα πρέπει όλοι να το πληρώσουμε.
Όσον αφορά τη Ρωσία, προς το παρόν ίσως να θεωρεί ότι η Κίνα θα μπορέσει να υποκαταστήσει πλήρως την Ευρώπη ως εμπορικό εταίρο. Είναι δικαιολογημένη όμως η αισιοδοξία της; Θα το δούμε σε επόμενο άρθρο.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
