Τα τελευταία 2 χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας σχετικά αιφνίδιας και καταιγιστικής επικοινωνιακής επίθεσης εναντίον των πλαστικών γενικότερα και των Πλαστικών Μιας Χρήσης (ΠΜΧ) ειδικότερα. Η απερχόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάτω από την πίεση κυρίως Σκανδιναβικών συμφερόντων και των Οικολογικών ΜΚΟ, αλλά για λόγους δικής τους προβολής και υστεροφημίας, εξέδωσε με πρωτοφανή ταχύτητα αλλά και προχειρότητα, την Οδηγία 2019/904, η οποία θα ενσωματωθεί το 2021 στις νομοθεσίες των κρατών μελών.
Η κυβέρνηση του K. Μητσοτάκη έσπευσε να υπερκεράσει αυτήν την Οδηγία για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους, αλλά προφανώς, έχοντας μεγάλη έλλειψη γνώσεων περί του αντικειμένου. Αυτός ο χειρισμός υπαγορεύτηκε πιο πολύ από τη συναισθηματική ρητορική παρά από τα τεκμηριωμένα επιστημονικά επιχειρήματα.
Μου προκάλεσε μεγάλη εντύπωση ότι, από όλους τους Έλληνες Ευρωβουλευτές αλλά και άλλες πολιτικές προσωπικότητες της παρούσας Κυβέρνησης, ούτε ένα πολιτικό πρόσωπο δεν υπερασπίστηκε τις ελληνικές θέσεις, αλλά κι ότι ούτε καν ενδιαφέρθηκαν για τα καθαρά ελληνικά συμφέροντα! Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα! Με αφάνταστη προχειρότητα και έλλειψη διάθεσης επιστημονικής μελέτης ή διαλόγου με την ελληνική βιομηχανία, η Κυβέρνηση που ευαγγελίζεται υποστήριξη της ανάπτυξης, προσπαθεί να κατεδαφίσει πάση θυσία ένα από τα πιο ζωντανά και επιτυχημένα κύτταρα της ελληνικής οικονομίας. Οι πολιτικοί μας προτιμούν να διαμορφώνουν άποψη για επιστημονικά ζητήματα παρακολουθώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρά διαβάζοντας τα τεκμηριωμένα γεγονότα των μελετών
Που λοιπόν βρίσκεται η αλήθεια, τα ψέματα, οι μύθοι και ο τρόπος λύσης του προβλήματος;
Στον περιορισμένο χώρο αυτών των 3 συνεχόμενων άρθρων, δεν είναι δυνατόν να υποδείξω ολοκληρωμένες λύσεις σε ένα πολύπλοκο πρόβλημα που η ολιστική του αντιμετώπιση απαιτεί τη μελέτη πολλών παραμέτρων.
Απλώς, επιδιώκω να εκφέρω την προσωπική μου άποψη για συγκεκριμένες πτυχές του προβλήματος που έχουν γίνει αντικείμενο λαϊκισμού και σκόπιμης παραπληροφόρησης, αλλά και να δώσω «τροφή για σκέψη» σχετικά με την λύση του προβλήματος.
Αλήθειες
Η πλαστική βιομηχανία δέχεται ότι η θαλάσσια και η επίγεια ρύπανση από τα πλαστικά, αποτελεί μια σημαντική παγκόσμια πρόκληση και έχει θέσει ως προτεραιότητα την ολοκληρωτική επίλυση του προβλήματος της πλαστικής ρύπανσης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η πλαστική βιομηχανία καλωσορίζει όλες τις αποτελεσματικές πρωτοβουλίες και πιστεύει πως όλοι οι εμπλεκόμενοι κλάδοι της βιομηχανίας και φυσικά και των παραγωγών πλαστικών, πρέπει να εντείνουν και να επιταχύνουν τις κοινές προσπάθειές τους προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Οποιαδήποτε προσέγγιση από πλευρά της ΕΕ, θα πρέπει να είναι συλλογική και να βασίζεται σε επιστημονικό υπόβαθρο και βάσιμη μεθοδολογία.
Οι κύριες αιτίες της ρύπανσης περιλαμβάνουν διάφορους παράγοντες, που κυμαίνονται από τις λανθασμένες πρακτικές και υποδομές διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, μέχρι τη ρύπανση από τους πολίτες εξαιτίας της έλλειψης ευαισθητοποίησης του κοινού. Για να κινητοποιηθούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, πρέπει να προσδιοριστούν με σαφήνεια οι ρόλοι και οι ευθύνες για τον καθαρισμό των αποβλήτων. Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, οι τοπικές αρχές ,οι δημόσιοι και ιδιωτικοί χρήστες των προϊόντων και οι διαχειριστές αποβλήτων, πρέπει επίσης να αναλάβουν δράση για τη βελτίωση των συστημάτων και των υποδομών για τη διαχείριση απορριμμάτων. Επίσης, πιστεύω πως μόνο μια αλλαγή στη συμπεριφορά και τις συνήθειες των πολιτών μπορεί να βελτιώσει την καθαριότητα στους δημόσιους χώρους.
Τελικά, η πλαστική ρύπανση πρέπει να μηδενιστεί (zero waste).
Και το πρόβλημα θα το λύσει η πλαστική βιομηχανία με την απαραίτητη βοήθεια από τους Δήμους και όλα τα μέρη της αξιακής αλυσίδας.
Μύθοι και συνήθεις υπερβολές
Με το πρόσχημα της θαλάσσιας ρύπανσης, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας ιδιαίτερης δραστηριότητας από τις ΜΚΟ, γραφειοκράτες της ΕΕ και τον διεθνή Τύπο, ο οποίος αρέσκεται στη δημοσίευση νέων προς εντυπωσιασμό των αναγνωστών. Αυτές οι διαφημιστικές επικοινωνιακές καμπάνιες, στηριζόμενες πάνω σε ψευδή στοιχεία, τρομοκράτησαν την κοινωνία.
Συνήθεις υπερβολές
- 400 έτη για να διαλυθούν τελείως τα πλαστικά. Τουλάχιστον για το ΡΕΤ, που γνωρίζω πολύ καλά, όλες οι επιστημονικές μελέτες προβλέπουν 30 έως 70 χρόνια.
- Μιλάνε για 100άδες τεμάχια πλαστικού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο θάλασσας. Κάνοντας υπολογισμούς με το σύνολο του όγκου της θάλασσας και το σύνολο των πλαστικών απορριμμάτων που βρίσκονται στη θάλασσα, προκύπτει ένα γραμμάριο ανά 10.000m3, δηλ. 1 γραμμάριο ανά 4 Ολυμπιακές πισίνες. Παρόλα ταύτα, είναι πολύ και πρέπει να εξαλειφθεί, αλλά υπάρχουν και πολύ χειρότερα.
Ειδικά για τα ψάρια
- Η υπεραλίευση είναι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα, αλλά οι ψαράδες είναι πολύ συμπαθείς στην κοινωνία.
- Η μέδουσα Nomura καταναλώνει ψάρια αξίας 30 δις δολαρίων ανά έτος.
- Τα ναυάγια που προκαλούν ρύπανση από πετρέλαιο είναι πιο καταστροφικά από ό, τι τα πλαστικά και αυτό απασχολεί λιγότερο τους οικολόγους και τους πολιτικούς από ό, τι τα πλαστικά!!!
- Απορρόφηση επιβλαβών ουσιών πάνω στα πλαστικά. Στα πλαστικά υπάρχει όση απορρόφηση επιβλαβών ουσιών υπάρχει και σε οτιδήποτε άλλο στερεό βρίσκεται στη θάλασσα. Και δεν υπάρχει καμία επιστημονική λογική που να αποδεικνύει το αντίθετο.
- Θα τρώμε πλαστικό αντί για ψάρια. Τα πλαστικά τεμάχια ή τα μικροπλαστικά εισέρχονται στο πεπτικό σύστημα των ψαριών και αποβάλλονται πολύ γρήγορα, όπως γίνεται και σε κάθε ζωντανό οργανισμό. Δεν υπάρχουν στο σώμα του ψαριού που καταναλώνεται.
- Και πολλές άλλες πληροφορίες, χωρίς περαιτέρω σοβαρή διερεύνηση.
Κλιματική αλλαγή
Λόγω της πλύσης εγκεφάλου που έχουν υποστεί από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς/οικολόγους, οι περισσότεροι πολίτες υποθέτουν πως τα πλαστικά απορρίμματα είναι επιβαρυντικά για το κλίμα.
Επίσης, πιστεύουν ότι η χρήση ποτηριών ή σκευών μιας χρήσης συμβάλλει αρνητικά στην κλιματική αλλαγή. Στην πραγματικότητα όμως, αυτό είναι ένας μύθος που προέρχεται από την δαιμονοποίηση των πλαστικών.
Όσοι έχουν ασχοληθεί με την οικολογία των συσκευασιών, αντιλαμβάνονται ότι έχουν έντεχνα, εντυπωθεί στο κοινό διεθνώς, πλάνες που δεν συνάδουν με την επιστημονική πραγματικότητα.
Η μέθοδος, διεθνώς γνωστή ως EIO-LCA (Economic input-output-Life cycle Assessment), διερευνά όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος (από το λίκνο στον τάφο) και είναι η μόνη επιστημονική μέθοδος που υπάρχει μέχρι σήμερα, για την οικολογική αξιολόγηση των συσκευασιών. Τα συμπεράσματα από πλειάδα τέτοιων μελετών, αντιβαίνουν στη γενική άποψη του κοινού που έχει καθοδηγηθεί τεχνηέντως, σε πλάνες όσον αφορά την «οικολογική αξία» της κάθε συσκευασίας.
Αυτό που απαιτείται να γνωρίζουν οι πολίτες είναι πώς επηρεάζεται το κλίμα από όλες τις εναλλακτικές λύσεις που προσφέρονται σήμερα.
Σε αυτό το άρθρο θα αναφέρουμε μερικές «πλάνες» και θα αποκαλύψουμε τις αντίστοιχες «πραγματικότητες».
Πολλαπλών χρήσεων ή μιας χρήσης;
Πλάνη : Τα υλικά συσκευασίας πολλαπλών χρήσεων (γυάλινα, κεραμικά, κλπ.) είναι πιο οικολογικά από τα μιας χρήσης
Εάν επρόκειτο να συγκρίνουμε τις δυο επιλογές, οι περισσότεροι άνθρωποι θα έλεγαν αυτόματα ότι τα σκεύη πολλαπλών χρήσεων είναι η «πιο πράσινη επιλογή». Μεγάλη πλάνη.
Βάσει της θεωρίας LCA-EIO η ενέργεια και η κατανάλωση νερού για την κατασκευή σκευών πολλαπλών χρήσεων είναι συντριπτικά μεγαλύτερες από τις ανάγκες προϊόντων μιας χρήσεως.
Εκτός αυτού, το πλύσιμο σκευών πολλαπλών χρήσεων συνεπάγεται ενέργεια για τη θέρμανση του νερού και την παραγωγή σαπουνιού και κατανάλωση νερού. Η μεν απόρριψη του βρώμικου νερού με σαπούνι στο περιβάλλον είναι άκρως μη οικολογική, το δε σύστημα καθαρισμού νερού (αν υπάρχει) αρκετά ενεργοβόρο.
Ο Hocking βρήκε ότι η ενέργεια που καταναλώνεται για το πλύσιμο ενός ποτηριού είναι σχεδόν ίδια με εκείνη που καταναλώνεται για την παραγωγή ενός αντίστοιχου πλαστικού σκεύους. Σύμφωνα με τη μελέτη, θα πρέπει να επαναχρησιμοποιηθεί ένα σκεύος πολλαπλών χρήσεων εκατοντάδες φορές, ώστε να φτάσουμε την ενεργειακή αποδοτικότητα ενός πλαστικού ποτηριού.
Το μάθημα που αποκομίζουμε από την LCA είναι ότι η επιλογή μεταξύ σκευών μιας χρήσης και σκευών πολλαπλών χρήσεων εξαρτάται, σε μεγάλο ποσοστό, από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα ποτήρια πολλαπλών χρήσεων. και κυρίως, από τον τρόπο πλυσίματος. Αν πλένονται κανονικά, όπως πρέπει, σε χώρους μαζικής εστίασης, είναι χειρότερα από τα πλαστικά, όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Αν πλένονται σπανίως, είναι καλύτερα.
Το ίδιο ισχύει κι αν έχουμε απώλειες από κλοπή ή σπασίματα.
Διαφορές μεταξύ διάφορων τύπων σκευών μιας χρήσης
Χάρτινα σκέυη
Πλάνη: Το χαρτί γενικά θεωρείται ότι είναι πιο οικολογικό προϊόν από ό, τι το πλαστικό.
Το χαρτί δίνει μια πιο «ζεστή» και «φιλική» αίσθηση από το «ψυχρό» πλαστικό και αυτό βοηθάει διαισθητικά στη συγκεκριμένη άποψη. Όμως, ποια είναι η επιστημονική πραγματικότητα;
Βάσει όλων των επιστημονικών μελετών, το χαρτί προκαλεί, κατά πολύ, μεγαλύτερη επιβάρυνση από το πλαστικό.
Οι πλαστικές συσκευασίες καταναλώνουν 6 φορές λιγότερο ατμό, 40% λιγότερη ενέργεια και εκπέμπουν το 21% των αερίων θερμοκηπίου, από τις αντίστοιχες χάρτινες. Επίσης, χρησιμοποιούν 4% του νερού, το 30% των χημικών και απορρίπτουν υποπολλαπλάσια τοξικά απόβλητα από τις αντίστοιχες χάρτινες.
Τέλος, η πλαστική επικάλυψη ή ο εμποτισμός με πολυμερή, που χρησιμοποιείται σε κάθε χάρτινη συσκευασία υγρών και στερεών τροφίμων ώστε να αντέχει στην υγρασία, καθιστά το υλικό «σύνθετο» και πολύ δύσκολο να ανακυκλωθεί. Επίσης, αυτά τα σκεύη ρυπαίνουν το περιβάλλον με μικροπλαστικά. Τα πλαστικά σκεύη μιας χρήσης αντιθέτως, είναι όλα ευκόλως ανακυκλώσιμα.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Δανίας, Τμήμα Προστασίας Περιβάλλοντος, μετά από ενδελεχή μελέτη, κατέληξε στο ότι οι πλαστικές σακούλες έχουν συνολικά χαμηλότερο ενεργειακό αποτύπωμα από τις χάρτινες.
Παρόμοια στοιχεία μας δείχνουν ότι τα πλαστικά σκεύη μιας χρήσης έχουν χαμηλότερη περιβαλλοντική επιβάρυνση από τα αντίστοιχα μεταλλικά, γυάλινα μιας χρήσης ή από συσκευασίες τύπου ΤΕΤΡΑΠΑΚ.
Βιοπλαστικά
Πλάνη: Τα βιοπλαστικά είναι γενικά, πιο οικολογικά από τα κοινά πλαστικά
Αντίθετα με τη διαισθητική άποψη πολλών ανθρώπων, η πραγματικότητα είναι διαφορετική:
- Υπάρχουν πολλά είδη βιοπλαστικών, ανάλογα με το ζητούμενο τελικό προϊόν κι έτσι, υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις ως προς την οικολογική τους αξία. Υπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση και σε αυτόν τον τομέα, καθώς οι πολίτες αλλά και οι περισσότερες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν προϊόντα μιας χρήσης, οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί έχουν άγνοια ως προς τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με το θέμα, π.χ. η χρήση κομποστοποιήσιμων πλαστικών σακουλών είναι εφικτή και με πολύ καλά αποτελέσματα, λόγω των ιδιαιτεροτήτων των προϊόντων αυτών.
Αντίθετα, έχουμε την ατυχή περίπτωση του PLA (πολυλακτικό οξύ), όπου η παραπληροφόρηση όλων των ανωτέρω εμπλεκομένων έχει φτάσει στο αποκορύφωμα. Έτσι, σε όλη την Ευρώπη χρησιμοποιείται ένα βιοπλαστικό που δεν κομποστοποιείται στις κοινές εγκαταστάσεις κομποστοποίησης και αν προσπαθήσει κάποιος να το ανακυκλώσει, θα επέλθει πλήρης καταστροφή του ρεύματος ανακύκλωσης, μια που το PLA δεν αναμιγνύεται με τα υπόλοιπα πλαστικά.
Επιπρόσθετα, το PLA δεν εξαιρείται με τη νέα ευρωπαϊκή Οδηγία….. από τις μειώσεις/καταργήσεις στα πλαστικά μιας χρήσης!! Άρα, όσοι το προβάλλουν σαν εναλλακτική λύση, παρανομούν!!
Σκεύη μιας χρήσης και συσκευασία τροφίμων. Ισχυρό όπλο εναντίον της κλιματικής αλλαγής.
Υπάρχει σοβαρό θέμα με τα οργανικά απόβλητα τροφίμων, σε σημείο που να θεωρείται παγκόσμια επιδημία. Αυτά δημιουργούνται είτε ως υπολείμματα τροφών που δεν καταναλώθηκαν, είτε ως τρόφιμα που χάλασαν κατά τη μεταφορά ή την αποθήκευση. Και τι σημαίνει αυτό για την κλιματική αλλαγή; Μόλις βρεθούν στις χωματερές, τα απόβλητα τροφίμων αποσυντίθεται και εκλύουν αέρια θερμοκηπίου, τα οποία περιλαμβάνουν, όχι μόνο διοξείδιο του άνθρακα (CO2), αλλά και μεθάνιο (CH4), ένα αέριο 25 φορές πιο δυνατό από το διοξείδιο του άνθρακα
Παγκοσμίως, το αποτέλεσμα της σήψης των τροφίμων που απορρίπτονται, ισοδυναμεί με περίπου 3,3 δις τόνους διοξειδίου του άνθρακα, δηλ. το 8% περίπου των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Το πλαστικό, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, είναι το υλικά που έχει το μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του. Αυτήν τη διαπίστωση επιβεβαιώνουν έρευνες όπως αυτή της «Truecost», της «Zero Waste Scotland», της εταιρίας «Franklin Associates», αλλά και σύμφωνα με αυτή του «World Business Council for Sustainable Development». Έρευνα που διεξήχθη στη Σκωτία αποδεικνύει ότι αντικατάσταση των πλαστικών από εναλλακτικά υλικά στη συσκευασία, θα αυξήσει την χρήση ενέργειας, την κατανάλωση νερού, θα δημιουργήσει μεγαλύτερο όγκο στέρεων αποβλήτων και θα αυξήσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (GHG).
Η κατάλληλη πλαστική συσκευασία (climate positive packaging) μπορεί να δώσει λύσεις και στις 2 αυτές κατηγορίες προβλημάτων, καθώς επεκτείνει σημαντικά τη ζωή των τροφίμων
