Η επιλογή επενδυτικών τίτλων με βάση τα κριτήρια ESG – Περιβαλλοντικά (Environmental), Κοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Governance) -αποτελεί διεθνώς μια ταχέως ανερχόμενη τάση. Για την ακρίβεια είναι από τις μεγαλύτερες τάσεις της δεκαετίας που διανύουμε.
Τα πράσινα ή κλιματικά ομόλογα αποτελούν ένα μεγάλο μέρος αυτής της αγοράς και η Ευρώπη, έχοντας ευρείς ώπας- δηλαδή ανοιχτά μάτια για όσους γνωρίζουν αρχαία- ετοιμάζεται να γίνει ο πρωταγωνιστής αυτών των ομολόγων.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να συνδράμει στην ανάκαμψη των χωρών μελών της από το χτύπημα της πανδημίας, ανήγγειλε τον Ιούλιο τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το περίφημο Next Generation EU -NGEU- ύψους 750 δισ. ευρώ.
Για να χρηματοδοτήσει το Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βγει στις αγορές και θα δανειστεί με την εγγύηση του προϋπολογισμού της για λογαριασμό όλων των κρατών.
Στην ουσία δηλαδή η αξιολόγηση «ΑΑΑ» θα διαχυθεί σε όλα τα κράτη- μέλη, για αυτό και η στήλη εξαρχής χαρακτήρισε τα νέα αυτά ομολογιακά δάνεια που θα εκδώσει η Κομισιόν, τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο από τα πολυαναμενόμενα και πολυσυζητημένα ευρώ-ομόλογα.
Γι’ αυτό άλλωστε η διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης δεν θα γίνει από ένα διακρατικό όργανο τύπου ESM ή Eurogroup, αλλά από έναν κεντρικό ευρωπαϊκό θεσμό, την Κομισιόν, υπό την εποπτεία ενός επίσης ευρωπαϊκού θεσμού, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Η «Μεγάλη Στιγμή» της Ευρώπης
Σύμφωνα με τις πρόσφατες εξαγγελίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τα 750 δισ. ευρώ τα οποία θα προσπαθήσει να αντλήσει η Κομισιόν στις αρχές του 2021, το 30% τουλάχιστον θα προέλθει από τα λεγόμενα πράσινα ομόλογα.
Λόγω των κατευθύνσεων που η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβάλλει λοιπόν, οι χώρες καλούνται να εστιάσουν σε επτά βασικούς τομείς επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων με το κέντρο βάρους να οριοθετείται από την Κομισιόν στην ανάπτυξη και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων και στην επιτάχυνση της χρήσης βιώσιμων, προσβάσιμων και έξυπνων μεταφορών.
Όλα αυτά τι σημαίνουν;
Ότι θα έχουμε εκδόσεις πράσινων ομολόγων ύψους τουλάχιστον 225 δισ., προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα projects για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, ώστε η Ευρώπη να μετεξελιχθεί σε μια « πράσινη οικονομία».
Σύμφωνα με την προ ολίγων ημερών ανακοίνωση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Ε.Ε. σύντομα θα είναι ο μεγαλύτερος εκδότης πράσινων ομολόγων στον κόσμο. Και δεν έχει άδικο αν σκεφτεί κανείς ότι για ολόκληρη τη χρήση του 2019, οι συνολικές εκδόσεις green bonds έφθασαν τα 259 δισ. δολάρια.
Σήμερα, την πρώτη θέση στους εκδότες πράσινων ομολόγων παγκοσμίως κατέχουν οι ΗΠΑ, ενώ ακολουθούν η Γαλλία, η Κίνα και η Γερμανία.
Η Ευρώπη σύντομα θα πρωταγωνιστήσει ως υπερεθνικός εκδότης με τα πράσινα ομόλογα ν’ αποτελούν τον έναν πυλώνα της μετάβασης προς οικονομίες με μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα.
Ο δεύτερος πυλώνας θα είναι στην ψηφιακή επανάσταση, ενώ και οι δύο πυλώνες μαζί θα μας οδηγήσουν «στη μεγάλη στιγμή της Ευρώπης», όπως χαρακτηριστικά είπε η πρόεδρος της Κομισιόν σε πρόσφατη ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αν και πολλοί θεώρησαν υπερβολικούς τους χαρακτηρισμούς της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η στήλη πιστεύει ότι η Πρόεδρος της Ε.Ε έθεσε τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση.
Μέσω του ταμείου Ανάκαμψης θα υλοποιηθούν οι μεγάλες επενδύσεις σε μεταφορές, βαριά βιομηχανία, ενέργεια και τεχνολογία, που θα δώσουν στην Ευρώπη για πρώτη ίσως φορά την δυνατότητα να ανταγωνισθεί ευθέως την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος καθώς η μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 έναντι του πρότερου στόχου μείωσης κατά 40%. «είναι μια αλλαγή πολύ μεγάλη για κάποιους» και όπως παραδέχθηκε η Φον ντερ Λάιεν, πολλές από τις προτάσεις θα διχάσουν τις χώρες-μέλη, καθώς οι επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με υψηλότερο κόστος εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα κατά τη διαδικασία αναδιάρθρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς άνθρακα.
Όμως βρισκόμαστε πράγματι μπροστά σε μια μεγάλη στιγμή της Ευρώπης και όλοι θα πρέπει να επικεντρωθούν στην μεγάλη εικόνα: Όποιος αποκτήσει πρώτος το «πράσινο» διαβατήριο, θα έχει εξασφαλισμένους πολύ καλύτερους όρους χρηματοδότησης.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον κόσμο των αγορών;
Βρισκόμαστε λίγο πριν τη γέννηση μιας τεράστιας νέας δεξαμενής ομολόγων στις διεθνείς αγορές.
Το ταμείο Ανάκαμψης θα δημιουργήσει μια νέα κατηγορία ομολόγων σε ευρώ υψηλής ποιότητας και κάτω από το ειδικό βάρος της αυξημένης αξιοπιστίας του κοινού νομίσματος σαν παγκόσμιο νόμισμα- καταφύγιο, πολλοί διαχειριστές θα επιλέξουν αυτά τα ομόλογα ως μια δυνατή διαφοροποίηση από το δολάριο.
Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που όταν ανακοινώθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης το ευρώ ενισχύθηκε κατά 5%, φτάνοντας έως και το 1,20 πριν οι φθινοπωρινές ανησυχίες για νέα lockdowns σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αναχαιτίσουν την ορμή του.
Με τα 225 δισ. εκ των 750 να αφορούν εκδόσεις πράσινων ομολόγων, κατανοούμε ότι η νέα αυτή δεξαμενή θα δώσει νέο εύρος και ενδιαφέρον στην επενδυτική κοινότητα.
Τι είναι όμως τα περίφημα πράσινα ή κλιματικά ομόλογα;
Για να χαρακτηριστεί ένα ομόλογο ως πράσινο, θα πρέπει τα κεφάλαια που θα αντληθούν να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για περιβαλλοντικά φιλικές επενδύσεις.
Θα πρέπει επίσης να έχει την θετική γνωμοδότηση από το Climate Bond Standard Board, ότι πράγματι το συγκεκριμένο δανειακό προϊόν δύναται να παράξει μετρήσιμα οφέλη για το περιβάλλον.
(σ.μ: Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν ακόμα ενιαίες προδιαγραφές εντός της Ε.Ε. για τα πράσινα ομόλογα και αυτό σημαίνει ότι ορισμένα προγράμματα μπορεί να χαρακτηρίζονται «πράσινα», αλλά τελικά καταλήγουν να στηρίζουν σιδηροδρομικά και ενεργειακά δίκτυα. Η λεπτομέρεια αυτή θέλει μεγάλη προσοχή).
Πράσινα ομόλογα μπορούν να εκδώσουν όχι μόνο επιχειρήσεις αλλά και κράτη, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, ενώ περιλαμβάνονται όλοι οι τύποι χρηματοδότησης.
Αγοραστές πράσινων ομολόγων είναι κυρίως θεσμικοί επενδυτές, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και οι διαχειριστές κεφαλαίων, οι οποίοι εντάσσουν την περιβαλλοντική ευθύνη και τη βιωσιμότητα στα βασικά κριτήρια των επενδυτικών τους επιλογών.
Όταν βέβαια πρωτοεμφανίστηκαν τα εργαλεία χρηματοδότησης για project καθαρής ενέργειας, ανακύκλωσης και προώθησης «πράσινων» τεχνολογιών- κάπου μέσα στο 2007- αντιμετωπίστηκαν με αρκετή δυσπιστία.
Σιγά σιγά όμως και σε βάθος οχτώ χρόνων έφθασαν αθροιστικά οι εκδόσεις τα 100 δισ. δολάρια, ενώ τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξή τους επιταχύνει με ιλιγγιώδη ρυθμό, καθώς προστέθηκε στο δυναμικό τους και μια νέα κατηγορία, αυτή των ομολόγων βιωσιμότητας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Climate Bonds Initiative, το 2019 για πρώτη φορά οι εκδόσεις των πράσινων ομολόγων ξεπέρασαν τα 250 δισ. δολάρια αγγίζοντας τα 259 δισ. από τα 171 το 2018.
Ο αριθμός των εκδοτών ανήλθε στους 506 από τους 347 το 2018, ενώ νέες χώρες εισήλθαν ως νέοι εκδότες όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Ουκρανία, το Εκουαδόρ, η Ελλάδα, η Κένυα, ο Παναμάς και τα Μπαρμπέιντος.
Στην κορυφή των εκδόσεων παρέμειναν οι ΗΠΑ με 51,3 δισ. δολάρια , η Κίνα με 31,3 δισ. δολάρια, ενώ ακολούθησε η Γαλλία με εκδόσεις συνολικού ύψους 30,1 δισ. δολαρίων.
Top 15 εκδότες πράσινων ομολόγων Α εξαμήνου 2020
* Όλα τα διαγράμματα και οι αναλύσεις βασίζονται σε προκαταρκτικά στοιχεία για τον όγκο και τον αριθμό των εκδόσεων για το εξάμηνο 2020, εν αναμονή της ολοκλήρωσης της βάσης δεδομένων πράσινων ομολόγων CBI.
Αν τώρα αθροίσουμε το σύνολο των εκδόσεων από το 2007 έως και σήμερα, θα συνειδητοποιήσουμε ότι οι «πράσινες εκδόσεις» έχουν σπάσει το φράγμα του 1 τρισ. δολαρίων, με ταχεία αύξηση τα τρία τελευταία χρόνια.
Όσον αφορά τώρα την πορεία των πράσινων ομολόγων τον πανδημικό έτος του 2020, το παρακάτω διάγραμμα μιλάει από μόνο του.
Όπως διακρίνει κανείς, για το πρώτο εξάμηνο του 2020 σύμφωνα με την έκθεση του Αυγούστου της Climate Bonds, έχουμε μια μείωση του μεγέθους των εκδόσεων κατά 26% σε σχέση με τις εκδόσεις του 2019, στα 91,6 δισ. δολάρια, κάτι αναμενόμενο λόγω της πανδημίας.
Η επιστροφή βέβαια των εκδοτών κατά το β’ τρίμηνο στην αγορά των πράσινων ομολόγων μετρίασε αρκετά την πτώση του α’ τριμήνου.
Είναι επίσης εντυπωσιακό ότι 221 εκδότες από 34 χώρες ενεργοποιήθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο με πέντε από τους 12 κρατικούς εκδότες να επιστρέφουν στην αγορά: η Χιλή, η Γαλλία, η Ινδονησία, η Λιθουανία και η Ολλανδία.
Με 85 νεοεισερχόμενους στην αγορά από 24 χώρες, ο συνολικός αριθμός των εκδοτών πράσινων ομολόγων έφθασε τους 1056.
Οι προοπτικές
Σκεφτείτε το εξής: Υπολογίζεται ότι για τη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών άνθρακα, θα πρέπει να χρηματοδοτούνται «πράσινες» επενδύσεις ύψους 1 τρισ. δολαρίων ετησίως!
Δηλαδή όσες εκδόσεις είχαμε σωρευτικά τα τελευταία 12 χρόνια, θα πρέπει πλέον να είναι ο στόχος μας για κάθε χρόνο.
Μέσα από αυτό το πρίσμα οι αναλυτές του Climate Bonds Initiative κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ακόμα και αν φθάσουμε σε εκδόσεις ύψους 550 δισ. δολαρίων ετησίως, δεν θα έχουμε καταφέρει να φθάσουμε τους στόχους χρηματοδότησης των «πράσινων» επιχειρήσεων.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι επενδυτές θα έχουν ολοένα και περισσότερες επιλογές από μια ευρεία γκάμα πράσινων projects και χάρη στην κατανομή των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ευρώπη αναμένεται να αποκτήσει ειδικό βάρος στην αγορά αυτή.
Η απόδοση της αγοράς
Η αγορά πράσινων ομολόγων γνώρισε το πρώτο της σοβαρό τεστ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, καθώς οι χρηματοπιστωτικές αγορές αντέδρασαν στον αντίκτυπο του COVID-19.
Τα δεδομένα κατέγραψαν αυξανόμενες αποδόσεις σε όλους τους τύπους πράσινων ομολόγων κατά τη διάρκεια του sell off μεταξύ τέλη Φεβρουαρίου και τέλους Μαρτίου.
Να σημειώσουμε όμως ότι η αγορά πράσινων ομολόγων παρέμεινε «ανοιχτή» για τις επιχειρήσεις- έστω με λιγότερες εκδόσεις- ακόμα και τον Μάρτιο, στην καρδιά των lockdowns, προσφέροντας πολύτιμη ευελιξία στους επενδυτές.
Τα πράσινα ομόλογα που πληρούν τις προϋποθέσεις σε EUR και USD είχαν καλή απόδοση σε όλες τις μετρήσεις στην πρωτογενή και δευτερογενή αγορά, κατά μέσο όρο.
Μια αξιόλογη επίσης παρατήρηση είναι ότι τα ETFs των πράσινων ομολόγων σημείωσαν τεράστιες εισροές και καμία εκροή.
Η στήλη πιστεύει ότι ολοένα και περισσότεροι επενδυτές θα εισέρχονται στην συγκεκριμένη αγορά και τα πράσινα ομόλογα θα εμφανίσουν « πίεση ζήτησης» από πολλές άλλες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των Κεντρικών Τραπεζών.
To ενδιαφέρον αυτό θα μεταγγιστεί και στην ευρύτερη επενδυτική κοινότητα, καθώς οι επενδυτές αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο την ανάγκη να κατευθύνουν κεφάλαια προς υποστήριξη των δεσμεύσεων της συμφωνίας του Παρισιού.
Μια τέτοια πρακτική με τη σειρά της θα έχει σαν αποτέλεσμα την εκ νέου αύξηση της πίεσης για μετάβαση των επιχειρήσεων προς επιχειρηματικά μοντέλα μηδενικών ρύπων, μιας και η χρηματοδότηση όσων πληρούν τα περιβαλλοντικά κριτήρια θα αρχίσει να γίνεται ολοένα και πιο προνομιακή.
Συμπερασματικά, παρά τις δυσκολίες για τις χρηματοπιστωτικές αγορές εξαιτίας της πανδημίας, η υποκείμενη ζήτηση και η προτίμηση των επενδυτών και των διαχειριστών για ποιοτικά προϊόντα θα συνεχίσει να αυξάνεται, με τα green bonds να εξελίσσονται σε μια αγαπημένη επιλογή.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
