Του Βασίλη Γεώργα
Στα πρόθυρα νέας κρίσης βρίσκονται εκ νέου οι σχέσεις κυβέρνησης-δανειστών λίγο πριν ανοίξει το δύσκολο μέτωπο των εργασιακών και της δεύτερης αξιολόγησης, ενώ την ίδια ώρα που η Αθήνα πορεύεται με μόνο σύμμαχο το ΔΝΤ για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα και μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους, εντείνονται οι πιέσεις από την γερμανική κεντρική τράπεζα προκειμένου να αναβαθμιστεί ο δημοσιονομικός ρόλος του ESM, αναλαμβάνοντας αρμοδιότητες που σήμερα έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αφορμή για να αναζωπυρωθεί η κόντρα με το ευρωπαϊκό σκέλος των δανειστών, είναι η επιμονή της Αθήνας να χαμηλώσει εκ των προτέρων στο 2-2,5% τον πήχη των πρωτογενών πλεονασμάτων για την περίοδο 2019-2020, προκειμένου να επιτύχει τρεις στόχους : να πάρει την πρωτοβουλία των κινήσεων στις αποφάσεις αναδιάρθρωσης του χρέους που είναι απόλυτα συνδεδεμένες με το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων (σ.σ. μικρότερα πλεονάσματα οδηγούν στην ανάγκη μεγαλύτερης μείωσης χρέους), να περιορίσει τις πιθανότητες ενεργοποίησης του «κόφτη» μισθών και συντάξεων ο οποίος προορίζεται να μείνει και μετά το 2018, και παράλληλα να εξοικονομήσει μέχρι και 5 δισ. ευρώ στη διετία από δημοσιονομικά μέτρα ώστε να δημιουργήσει από τώρα μελλοντικό απόθεμα «προεκλογικών παροχών».
Η προσπάθεια της κυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα να ενσωματώσει νέους χαμηλότερους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής χωρίς προηγούμενη συμφωνία με τους δανειστές, έχει επαναφέρει σε συγκρουσιακή τροχιά τις διαβουλεύσεις με τους θεσμούς, ενώ εκ των πραγμάτων μετατρέπει σε αγκάθι για τις διαπραγματεύσεις το περιεχόμενο του Μεσοπρόθεσμου ως προς τους δημοσιονομικούς στόχους που θα προβλέπει όταν αυτό τελικά κατατεθεί. Μικρότεροι στόχοι πρωτογενών πλεονασμάτων συνεπάγονται πολύ μεγαλύτερες παρεμβάσεις στο χρέος ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του μεσοπρόθεσμα, και στην πραγματικότητα τινάζουν στον αέρα όλον τον έως τώρα σχεδιασμό του ESM που βασίζεται στο αφήγημα ότι το τρίτο μνημόνιο θα είναι επιτυχημένο, οι στόχοι θα επιτευχθούν το 2018 και συνεπώς η Ευρώπη δεν θα χρειαστεί να λάβει ουσιαστικές και «επώδυνες» αποφάσεις για το ελληνικό χρέος πριν ολοκληρωθεί και αξιολογηθεί το πρόγραμμα.
Το ενδεχόμενο να καθυστερήσει η κατάθεση του Μεσοπρόθεσμου στη Βουλή μέχρι να τελεσφορήσουν οι διαπραγματεύσεις της δεύτερης αξιολόγησης και έως ότου υπάρξει συμφωνία για συγκεκριμένες παρεμβάσεις για το χρέος –δηλαδή τουλάχιστον ως το τέλος του χρόνου- είναι πλέον πιο πιθανό από ποτέ, ενώ θεωρείται βέβαιο πως η κυβέρνηση θα θελήσει να αξιοποιήσει κατά το στάδιο των διαπραγματεύσεων του Οκτωβρίου και τις αντίστοιχες προτάσεις των υπόλοιπων κομμάτων της αντιπολίτευσης (Ν.Δ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι) καθώς και της Τράπεζας της Ελλάδας, για μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Η έλευση Μοσκοβισί στην Αθήνα και οι συναντήσεις του με τον πρωθυπουργό και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης άφησαν, πάντως, πικρή γεύση στο Μαξίμου καθώς εξουδετέρωσαν τους μύθους που παρουσίαζαν ειδικά το «φιλέλληνα» Γάλλο Επίτροπο αλλά και ευρύτερα την Κομισιόν, ως θερμούς υποστηρικτές του αφηγήματος της για χαλάρωση της λιτότητας στο ελληνικό πρόγραμμα μέσα από τον περαιτέρω περιορισμό των δημοσιονομικών στόχων του τρίτου μνημονίου.
Ο Γάλλος επίτροπος Οικονομικών όχι μόνο ξέκοψε κάθε συζήτηση για μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων, αλλά προειδοποίησε την κυβέρνηση να μην ξανανοίξει το θέμα στις συζητήσεις με την τρόικα, και αντ' αυτού να αφιερωθεί στην ταχεία –εντός Σεπτεμβρίου- ολοκλήρωση των προαπαιτούμενων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης και στην αποτελεσματική προετοιμασία της δεύτερης αξιολόγησης.
Εμμέσως πλην σαφώς ο ίδιος παρότρυνε την ελληνική κυβέρνηση να εργαστεί προς την κατεύθυνση επιστροφής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα εκπέμποντας το μήνυμα πως παρά τις διαφορές πολιτικής ΔΝΤ-ελληνικής κυβέρνησης, το Ταμείο είναι το μόνο που μπορεί να «βοηθήσει» στο θέμα του χρέους και της μείωσης των στόχων για τα πλεονάσματα σύμφωνα με τις απόψεις που έχει διατυπώσει.
Ούτως ή άλλως από την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης έχει καταστεί σαφές πως το Ταμείο αποτελεί τον μόνο σταθερό σύμμαχο στο ελληνικό αίτημα για γενναία αναδιάρθρωση του χρέους και χαμηλότερα πλεονάσματα.
Μόνο που στην παρούσα συγκυρία η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα έχει τεθεί εν αμφιβόλω και θα εξαρτηθεί εν πολλοίς τόσο από την πορεία των διαπραγματεύσεων του Οκτωβρίου σε ότι αφορά το σκέλος των μεταρρυθμίσεων (εργασιακά κλπ) όσο κυρίως από το είδος των παρεμβάσεων που τελικά θα αποφασιστούν από τους δανειστές στο πλαίσιο της συμφωνίας για την διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Θα εξαρτηθεί, όμως, σε μεγάλο βαθμό και από τις αποφάσεις που θα ληφθούν τους επόμενους μήνες σε ότι αφορά την ισχυροποίηση του ρόλου του ESM (σ.σ. του μεγαλύτερου δανειστή σήμερα της Ελλάδας) έναντι του ΔΝΤ αλλά και ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προς την κατεύθυνση που οραματίζονται την μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας οι Γερμανοί (σ.σ. βλέπε έκθεση Budensbank σε ό,τι αφορά την τήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας των κρατών μελών και την παρακολούθηση των προγραμμάτων διάσωσης.
