Του Βασίλη Γεώργα
Μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου η κυβέρνηση έχει δίκιο να αντιδρά ότι δεν υπάρχει προς το παρόν θέμα «ασφαλιστικού», αλλά και όλοι οι υπόλοιποι να υποπτεύονται ότι οι δανειστές θα ζητήσουν σύντομα να ξανανοίξει ο φάκελος από την αρχή με αφορμή τη διαπραγμάτευση για το χρέος και τα πρωτογενή πλεονάσματα.
Εξαιρουμένου του ΔΝΤ που ευθέως έχει μιλήσει για κατάργηση της «προσωπικής διαφοράς» στις συντάξεις, κανείς άλλος από την Τρόικα δεν έχει θέσει ακόμη ανοιχτά θέμα επαναφοράς του ασφαλιστικού- συνταξιοδοτικού στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που εννοούμε, δηλαδή να μπει πριν της ώρας του «μαχαίρι» στις συντάξεις. Δεν το έκανε χθες ούτε ο πρόεδρος του Eurogrοup Jeroen Dijsselbloem, , παρότι η αναφορά σε έγγραφο του ότι «το ασφαλιστικό θα είναι κεντρικό θέμα στη συνεδρίαση της Ευρωομάδας στις 7 Νοεμβρίου» άναψε φωτιές και σήμανε συναγερμό στην κυβέρνηση.
Θα το βρούμε μπροστά μας του χρόνου
Η κυβέρνηση μιλά για «παρεξήγηση» ερμηνεύοντας τις επισημάνσεις Dijsselbloem στο πλαίσιο υλοποίησης του υφιστάμενου νόμου, αλλά γνωρίζει ότι όλο το στοίχημα του νέου ασφαλιστικού που ψηφίστηκε τον Μάιο, βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Τόσο για λόγους ουσίας επειδή η κρίσιμη χρονιά της πιθανής μείωσης των συντάξεων θα είναι το 2018 όταν θα έχει ολοκληρωθεί ο εκ νέου υπολογισμός όλων των συντάξεων (Σεπτέμβριος 2017) και θα γνωρίζουμε αν το σύστημα μπορεί να αντέξει το κόστος της «προσωπικής διαφοράς», όσο και για λόγους τεχνικών δυσκολιών που σχετίζονται με τις μεγάλες καθυστερήσεις στην εφαρμογή όσων έχουν ψηφιστεί.
Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος 4387/2016 προβλέπει ότι όλες οι καταβαλλόμενες συντάξεις θα υπολογιστούν με βάση τον νέο τρόπο που θα ισχύει για όλους τους ασφαλισμένους και συνταξιούχους, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα καταβάλλεται στους συνταξιούχους ως προσωπική διαφορά.
Με δεδομένο ότι όλο το οικοδόμημα του ασφαλιστικού Κατρούγκαλου στηρίζεται στην υπόθεση εντυπωσιακής ανάκαμψης της οικονομίας και μείωσης της ανεργίας που δεν δείχνει να επιβεβαιώνεται, ενώ η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους και τη μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων μετά το 2018 θα παραμείνει ανοιχτή, ένα εξαιρετικά πιθανό σενάριο είναι ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μπει τελικά το 2018 στην κλίνη του Προκρούστη προκειμένου να βρεθούν «λύσεις» εγγύτερα στις θέσεις των δανειστών.
Παράλληλα οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των αποφάσεων που έχουν ληφθεί ώστε να ξεκινήσει να τρέχει το νέο ασφαλιστικό είναι τόσο μεγάλες, ώστε κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος -και πολύ περισσότερο οι δανειστές- πως το οικοδόμημα του νόμου Κατρούγκαλου δεν θα καταρρεύσει, ή στην καλύτερη περίπτωση θα μπορεί να αποδώσει τα αναμενόμενα.
ΕΦΚΑ ή απλή «ταμπέλα»;
Οι δανειστές έχουν πολλούς λόγους να «σκαλίζουν» συνεχώς το θέμα. Ένας από αυτούς είναι ότι ο υπουργός Εργασίας έχει μπροστά του μόλις 60 ημέρες για να «στήσει» τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Το ενιαίο «υπερταμείο» των 38 δισ. ευρώ υπό τη σκέπη του οποίου θα ενταχθούν όλα τα επιμέρους Ταμεία κύριας ασφάλισης.
Από την 1η Ιανουαρίου 2017 ο περιβόητος ΕΦΚΑ θα πρέπει βάσει του νόμου, να είναι πλήρως λειτουργικός. Να έχουν εκδοθεί όλες οι επιμέρους αποφάσεις, να έχει αποκτήσει κανονισμό λειτουργίας, να έχουν ενοποιηθεί τα πληροφοριακά συστήματα, να έχει βρεθεί έδρα. Ο αρμόδιος υπουργός είπε στην τρόικα όταν ρωτήθηκε σχετικά την περασμένη Παρασκευή, ότι ο ΕΦΚΑ αποτελεί «προσωπικό του στοίχημα». Κανείς, όμως, δεν πιστεύει ότι όλα θα είναι έτοιμα στο τέλος του χρόνου ώστε η μεταρρύθμιση της ενοποίησης των Ταμείων που θα αποτελέσει πρόδρομο της έκδοσης ενιαίων συντάξεων, θα είναι εφικτή ως τότε. Τα πιο πιθανά σενάρια είναι ότι είτε ο ΕΦΚΑ θα λειτουργήσει τελικά σαν «ταμπέλα» προκειμένου να μην προκληθούν προβλήματα στον προϋπολογισμό του 2017 όπου προβλέπεται ενιαίο κονδύλι και όχι ανά Ταμείο, είτε η κυβέρνηση θα μπει στην περιπέτεια να διαπραγματευτεί με τους δανειστές κάποια παράταση.
Ασφαλιστικές εισφορές
Μεγάλη καθυστέρηση καταγράφεται και στις τεχνικές «λεπτομέρειες» για τον νέο τρόπο υπολογισμού και είσπραξης των νέων ασφαλιστικών εισφορών από τους επιτηδευματίες που πιθανόν θα γίνεται ταυτόχρονα με την καταβολή των φορολογικών τους υποχρεώσεων. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν οι απαραίτητες πληροφορίες ώστε οι υπόχρεοι να μπορούν να υπολογίσουν τα βάρη που θα επωμιστούν από την 1η Ιανουαρίου 2017.
Το πρόβλημα, όμως, είναι περισσότερο ουσιαστικό παρά τεχνικό καθώς το νέο σύστημα εισφορών αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες του νέου ασφαλιστικού στο μέτωπο της αύξησης των εσόδων για το σύστημα. Αν φανεί ότι ο στόχος αύξησης των εισπράξεων δεν επιτυγχάνεται και η μεταρρύθμιση έχει πράγματι τα αντίθετα αποτελέσματα όπως εκτιμούν στελέχη της αγοράς, το επόμενο βήμα θα είναι να ανοίξει διάπλατα ο φάκελος των μειώσεων στις συντάξεις.
