Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ο οικονομικός «πνιγμός» είναι κάτι παραπάνω από ορατός για μία χώρα της οποίας ο απρόβλεπτος ηγέτης έχει αποφασίσει να δοκιμάσει τις δυνάμεις του κατά των ΗΠΑ, του επίσης απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ. Αντιμέτωπη με υποβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης και κυρώσεις από έναν μέχρι πρότινος στενό σύμμαχο, η τουρκική οικονομία πρέπει... να βρει 180 δισ. δολάρια μέσα στο επόμενο 12μηνο για να αποφύγει δυσάρεστες εξελίξεις, ακόμη και τη χρεοκοπία.
Τράπεζες, επιχειρήσεις και δημόσιο αναζητούν λύση στο αδιέξοδο που οδήγησαν οι εμμονές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για μία ανεξέλεγκτη και χωρίς στεγανά οικονομική ανάπτυξη, ο πόλεμος που ο ίδιος άνοιξε με τους οίκους αξιολόγησης αλλά κα η διπλωματία των ομήρων.
«Πρώτα ο Θεός, θα προβούμε σε ενέργειες κατά της Moody' s, μετά τις 24 Ιουνίου», είχε υποσχεθεί στο πιστό του ακροατήριο ο Ερντογάν, πριν τις εκλογές, όταν ο οίκος αξιολόγησης είχε υποβαθμίσει 17 τουρκικές τράπεζες, σε μία κίνηση που τότε είχε χαρακτηριστεί «ανήθικη».
Σήμερα, η απάντηση του Ερντογάν στο μπαράζ υποβαθμίσεων της αξιολόγησης της Τουρκίας από Moody' s και S&P, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της τουρκικής οικονομίας, η οποία καθημερινά βυθίζεται ολοένα περισσότερο. Οι οίκοι αξιολόγησης «βλέπουν» την ύφεση να χτυπάει την πόρτα μιας οικονομίας που αναπτύχθηκε με 7,4% το 2017 και αυτό από μόνο του είναι ένα γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ισχυρό, αν όχι μη αναστρέψιμο, σοκ στην πραγματική οικονομία και την κοινωνία.
Ένα σοκ που δύσκολα θα αποφευχθεί καθώς η Τουρκία θα πρέπει, σύμφωνα με την Bank of America Merrill Lynch, να «ανανεώσει» χρέος ύψους 180 δισ. δολαρίων, που αντιστοιχεί στο 22% του τουρκικού ΑΕΠ, μέσα στο επόμενο 12μηνο, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά ασφυκτικά τα περιθώρια. Πόσο μάλλον όταν το τουρκικό δημόσιο αξιολογείται σε «junk», στην κατηγορία δηλαδή που διώχνει τους μακροπρόθεσμους επενδυτές.
Την ίδια ώρα, αναλυτές των UBS, Credit Suisse και άλλων επενδυτικών οίκων κάνουν λόγο για κρίση ισοζυγίου πληρωμών και θεωρούν πως η κατάσταση στην Τουρκία είναι χειρότερη από την Αργεντινή. Μόνο τον Οκτώβριο, οι τουρκικές επιχειρήσεις θα πρέπει να αποπληρώσουν χρέος ύψους 3,8 δισ. δολαρίων, κάτι σχεδόν ακατόρθωτο αφού είναι αποκλεισμένες από τις αγορές. Οι τουρκικές τράπεζες καλούνται να βρουν περί τα 100 δισ. δολάρια τους επόμενους μήνες, σε συνθήκες ακραίας αβεβαιότητας.
Οι οίκοι αξιολόγησης εκτιμούν, επίσης, ότι ο πληθωρισμός θα αναρριχηθεί σύντομα στο 22%, από 15,75% σήμερα, που σημαίνει ότι όσο ο Τούρκος πρόεδρος δεν επιτρέπει στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να αυξήσει τα επιτόκια, τόσο η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Η ανάγκη για αύξηση των επιτοκίων θα γίνεται μεγαλύτερη και η χώρα θα κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε ένα θανάσιμο σπιράλ υπερπληθωρισμού, θυμίζοντας Βενεζουέλα.
Δεν είναι λίγοι, άλλωστε, αυτοί που συγκρίνουν τον σουλτάνο με τον Μαδούρο για τις ανορθόδοξες οικονομικές τους εμπνεύσεις. Και οι δύο κατηγορούν το «παγκόσμιο σύστημα» και φωνάζουν ότι δέχονται οικονομικό πόλεμο, ενώ μας έχουν εντυπωσιάσει με ορισμένες… ρηξικέλευθες ιδέες για τις οικονομίες τους.
Όπως ο Ερντογάν δηλώνει «εχθρός των επιτοκίων» και θέλει να ιδρύσει τον δικό του οίκο αξιολόγησης για να… αυτοαξιολογείται η Τουρκία, έτσι και ο Μαδούρο αποφάσισε προχθές να υποτιμήσει το νόμισμα της χώρας του κατά 96% και να συνδέσει σχεδόν τα πάντα με το κρυπτονόμισμα, Petro, που δημιούργησε η Βενεζουέλα.
Το κατά πόσο η Τουρκία θα γίνει Βενεζουέλα εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τον Ερντογάν. Από τη στιγμή που αρνείται να εφαρμόσει ορθόδοξες πολιτικές, επιμένει να μην εγγυάται την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και δεν κάνει τίποτα για να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο νόμισμα και στην οικονομία, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα στην οικονομική καταστροφή.
Αν ο Ερντογάν συνεχίσει να κατηγορεί τους «οικονομικούς δολοφόνους» που «προκαλούν ζημιά στη χώρα του εφάμιλλη ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος» και αρνηθεί να δει την πραγματικότητα, τότε είναι πάρα πολύ πιθανό να ζήσουμε μέσα στους επόμενους μήνες στην Τουρκία σκηνές που δεν θα πιστεύουμε. Θα έρθουν νέες υποβαθμίσεις, οι επενδυτές θα εγκαταλείψουν πλήρως την Τουρκία και το κόστος δανεισμού, από 24% σήμερα θα θυμίσει την Ελλάδα λίγο πριν τη χρεοκοπία, που σημαίνει πως η κατηφόρα για τον Ερντογάν και την Τουρκία θα γίνει πολύ πιο απότομη.
Μία μικρή γεύση πήραμε προχθές. Παρά τα μέτρα που έλαβε ο Τούρκος πρόεδρος για να σταματήσει την κατρακύλα της λίρας (που ισοδυναμούν με έμμεση αλλά μικρή αύξηση των επιτοκίων) η ισοτιμία με το δολάριο επανήλθε πάνω από τις 6 λίρες μετά τις υποβαθμίσεις από Moody' s και S&P, δίνοντας τέλος στη μίνι ανάκαμψη.
Στην περίπτωση, δε, που ο Ντόναλντ Τραμπ αποφασίσει να… πατήσει το κουμπί, επιβάλλοντας πιο αυστηρές κυρώσεις κατά της Τουρκίας, τότε όλα θα έχουν τελειώσει. Διότι πολύ δύσκολα θα βρει ο Ερντογάν τρόπο να σταματήσει την υποτίμηση της λίρας ενώ οι εναλλακτικές του έχουν περιοριστεί.
Δεν είναι, όμως, μόνο η οικονομική κατάρρευση αλλά και οι επιπτώσεις της. Όλοι γνωρίζουν ότι η Τουρκία αποτελεί αυτή τη στιγμή ένα «φράγμα» στις ανεξέλεγκτες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη. Σύμφωνα με το περιοδικό Newsweek, στη γειτονική μας χώρα υπάρχουν 4 εκατομμύρια πρόσφυγες και ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι έχει δαπανήσει περί τα 20 δισ. δολάρια γι' αυτούς τους ανθρώπους.
Τι θα συμβεί αν ο Τούρκος πρόεδρος πάει την κόντρα μέχρι τέλους και βγάλει από το μανίκι του τον άσσο των προσφυγικών ροών; Όπως έχει απειλήσει ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, η Άγκυρα μπορεί να στέλνει 15.000 πρόσφυγες το μήνα οι οποίοι θα κατακλύσουν την Ευρώπη…
Φωτογραφία: APImages
