Το μερίδιο των ρωσικών παραδόσεων στην Ελλάδα έχει μειωθεί πλέον κατά το ήμισυ, σε κάτω του 20%. Τη διαφορά καλύπτει το LNG, που αντιπροσωπεύει πλέον άνω του 50% των εισαγωγών αερίου, με τάση συνεχούς αύξησης. Συνυπολογίζοντας και τα φορτία ισχύος 10 TWh μετά τη συμφωνία της ΔΕΠΑ με τη γαλλική Total, το υγροποιημένο αέριο θα καλύπτει άνω του 60% των αναγκών της χώρας σε αέριο.
Σε αντίθεση δηλαδή με τη Γερμανία, το πρόβλημα της Ελλάδας δεν αφορά πλέον την ασφάλεια εφοδιασμού. Το ρεκόρ εισαγωγών LNG και το comeback του λιγνίτη, έχουν υποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την ρωσική εξάρτηση, που πέρυσι κάλυπτε το 45% των εισαγωγών σε αέριο.
Το πρόβλημα της χώρας, όπως και πολλών άλλων στην Ευρώπη που έχουν στραφεί στο LNG, αφορά το υπέρογκο ενεργειακό κόστος, με το 80% των ποσοτήτων που διακινούνται στην Ήπειρο να τιμολογούνται με βάση τον ολλανδικό δείκτη TTF.
Σε σημερινές τιμές, το ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας είναι ακριβότερο έως και 60 -70 ευρώ / MWh έναντι των άλλων πλατφορμών για τέτοιες συναλλαγές παγκοσμίως. Δηλαδή του ασιατικού benchamrk JKM, του βρετανικού δείκτη National Balancing Point (NBP), του γαλλικού PEG, του αμερικανικού Henry hub, αλλά και της κλασικής τιμολόγησης με ρήτρα πετρελαίου. Θα αποτελέσει ένα game changer εάν η ΕΕ, μέσα από νέες συμφωνίες - ένα στην ουσία New Deal - καταφέρει να πείσει τους μεγάλους παραγωγούς φυσικού αερίου που συναλλάσσονται μέσω TTF, να της πωλούν αέριο, τιμολογώντας το με βάση άλλα benchmarks.
Θα είναι η πιο σημαντική απόφαση που έχει λάβει μέχρι σήμερα για να μειωθούν οι τιμές, πέραν των διαφόρων πλαφόν που συζητά. Ένα έμμεσο πλαφόν άλλωστε είναι και η χαμηλότερη τιμολόγηση αερίου μέσω άλλου δείκτη, με τη διαφορά ότι θα αντανακλά με μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα το παγκόσμιο μείγμα αερίου, όπου κυρίαρχο είναι το LNG, όταν ιστορικά στον ολλανδικό TTF, το πάνω χέρι είχε το αέριο των αγωγών.
Η συζήτηση έχει ανοίξει, η τεχνική επεξεργασία έχει ανατεθεί στον ACER, τον Ευρωπαίο ρυθμιστή των αγορών ενέργειας, ενώ σε εθνικό επίπεδο αρκετές εταιρείες συνάπτουν συμφωνίες για προμήθεια LNG με τιμές αναφοράς σε hubs διαφορετικά από εκείνο του TTF.
Το ντιλ ΔΕΠΑ- TotalEnergies εντάσσεται σε αυτή τη κατηγορία. Τα φορτία των 10 TWh αντιστοιχούν περίπου στο 30% του ρωσικού αερίου που εισήχθη πέρυσι στην Ελλάδα, μέσω της εισόδου στο Σιδηρόκαστρο και το οποίο έφτασε συνολικά τις 35,37 TWh. Οι ποσότητες αυτές έχουν πλέον μειωθεί κατά το ήμισυ. Στην παρούσα επομένως συγκυρία, όπου έχουν περιοριστεί οι ρωσικές ροές και καταβάλλεται προσπάθεια για συνολική μείωση της κατανάλωσης, εκτιμάται ότι το γαλλικό LNG θα μπορούσε να αντικαταστήσει για το επόμενο πεντάμηνο μεγάλο μέρος από το αέριο που εισάγεται μέσω Gazprom.
Η μια πτυχή του ντιλ είναι αυτή. Η άλλη αφορά το διαφορετικό indexation τιμολόγησης, το οποίο δεν είναι TTF, όπως αναφέρουν οι άνθρωποι της ΔΕΠΑ, χωρίς να δίνουν λεπτομέρειες, αφού πρόκειται για εμπορικό μυστικό. Συμφωνίες σαν κι αυτές γίνονται αρκετές πλέον στην Ευρώπη. Και μπορεί ο TTF να έπαιζε ιστορικά το ρόλο του benchmark για τις τιμές αναφοράς του αερίου, η σημασία του ωστόσο βαίνει μειούμενη, όπως σημειώνει έγγραφο με τις προτάσεις της Κομισιόν, το οποίο διέρρευσε παραμονές του Συμβουλίου υπουργών Ενέργειας της περασμένης Παρασκευής.
Σε αυτό σημειώνεται πως το γεγονός ότι οι τιμές LNG σε χώρες με terminals και λιμενικές εγκαταστάσεις υποδοχής φορτίων είναι χαμηλότερες όταν συγκρίνονται με εκείνες του TTF, αντανακλά και τις δομικές αδυναμίες του ευρωπαϊκού δικτύου αγωγών στην ΒΔ Ευρώπη. Κατά την Κομισιόν, ο νέος δείκτης ο οποίος θα λειτουργεί συμπληρωματικά, θα μπορούσε να περιορίσει τις αρνητικές επιπτώσεις στις τιμές εξαιτίας της έλλειψης υποδομών και αναμένεται να τις φέρει πιο κοντά στα πραγματικά παγκόσμια σημερινά επίπεδα. Μένει φυσικά να πειστούν και οι πωλητές LNG…
Ο IGB ως game changer
Μια δεύτερη εξέλιξη που επίσης μπορεί να έχει ρόλο game changer αφορά τον ελληνο - βουλγαρικό αγωγό, ο οποίος εγκαινιάστηκε το Σάββατο. Συνδέοντας τη χώρα με τη Βουλγαρία στο σημείο που διέρχεται από τη Κομοτηνή ο Διαδριατικός Αγωγός (TAP), επιτρέπει τη μεταφορά αζέρικου φυσικού αερίου, μέσω Ελλάδας, προς την Ιταλία και προς την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Τα μικρά του μεγέθη, μόλις 182 χιλιόμετρα το μήκος του, δεν απεικονίζουν τη σημασία του project, που αποτελεί μέρος του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου (Vertical Corridor), με στόχο να ξηλωθεί το πουλόβερ της ρωσικής ενεργειακής παντοκρατορίας. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο ο IGB έχει πολεμηθεί με κάθε τρόπο από το 2013, οπότε και εντάχθηκε για πρώτη φορά στα χρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα PCIs.
Ναι μεν η εμπορική του λειτουργία ξεκινά με τη ροή φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο θα «μπαίνει» στην διασταύρωση του αγωγού με τον TAP, αλλά από το 2023 και μετά θα δέχεται αμερικανικό, καταριανό και άλλης προέλευσης LNG από τον τερματικό της Αλεξανδρούπολης.
Σε ένα χρόνο από σήμερα, αμερικανικά φορτία LNG θα καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες σημαντικού τμήματος από τα ρωσοκρατούμενα Βαλκάνια, αφού ο IGB αποτελεί το πρώτο κρίκο μιας μακράς ενεργειακής γέφυρας. Δεύτερος κρίκος το σκέλος Βουλγαρία - Ρουμανία και τρίτος το κλείσιμο της ένωσης με την Ουκρανία, με στόχο φυσικό αέριο δυτικών συμφερόντων να φτάνει μέχρι την ρωσική «αυλή».
Tα συνολικά 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) της δυναμικότητας του IGB, όπως άλλωστε και αυτά που μεταφέρει ο TAP, δεν προορίζονται για εγχώρια κατανάλωση. Η χώρα άλλωστε καταναλώνει 7 δισ κυβικά μέτρα το χρόνο, τμήμα των οποίων καλύπτουν πλέον ολοένα και περισσότερο οι εισαγωγές LNG, ένα άλλο μέρος του ο TAP μέσω της Νέας Μεσημβρίας, ένα τρίτο το τουρκικό «καλάθι» μέσω των Κήπων του Έβρου, στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας και το μείγμα ολοκληρώνεται με τις ρωσικές ποσότητες που ρέουν μέσω του Turk Stream.
