Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μετά από δέκα χρόνια η κρίση τελείωσε και η Ευρώπη πανηγυρίζει. Η Ελλάδα, όμως, ζει στη δική της πραγματικότητα, στην πραγματικότητα των μνημονίων και της οικονομικής στασιμότητας, των capital controls, της ανεργίας και των προβλημάτων σε κάθε τομέα της πραγματικής οικονομίας.
Πριν από λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τις 9 Αυγούστου του 2007, όταν η BNP Paribas πάτησε... το κουμπί για να ξεσπάσει η μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση στις δύο όχθες του Ατλαντικού από τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930. Οι ευρωπαϊκές Αρχές, λοιπόν, βρήκαν μία πολύ καλή αφορμή για να «διαφημίσουν» τις πολιτικές αποφάσεις που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης που κλόνισε την ήπειρο.
Ανώτεροι αξιωματούχοι όπως ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Valdis Dombrovskis και ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, Pierre Moscovici, δεν έχασαν την ευκαιρία να... πανηγυρίσουν. Έσπευσαν να κηρύξουν το τέλος της κρίσης και την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Την ίδια ώρα, αναλυτές βλέπουν τεράστια πρόοδο στις περισσότερες χώρες-μέλη, όπως για παράδειγμα, στον τομέα της ανεργίας, όπου ακόμα και η Ελλάδα μια μικρή μείωση την έχει εμφανίσει. Όμως, όσο και αν η Ευρώπη θέλει να πιστεύει ότι η κρίση πέρασε, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που δεν μπορεί με τίποτα να ξεφύγει από τα μνημόνια, ενώ υπολείπεται και στο ζήτημα των μεταρρυθμίσεων.
Οι χώρες που προχώρησαν σε μεταρρυθμίσεις κατάφεραν να κάνουν την ευρύτερη οικονομία της Ευρωζώνης πιο ελκυστική, κυρίως για τις επιχειρήσεις. Κάτι που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες βελτίωσαν σημαντικά τη θέση τους στην παγκόσμια κατάταξη σε ότι αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον και τη διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας σε σύγκριση με το 2008.
Η Ελλάδα μπορεί να έχει ανέλθει από την 109η στην 61η, κερδίζοντας 48 ολόκληρες θέσεις, όμως και πάλι η σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι απογοητευτική. Η Πορτογαλία, για παράδειγμα, μία χώρα που πέρασε και αυτή από μνημόνια, έχει βρεθεί στην 25η θέση από την 40η.
Σύμφωνα με την Capital Economics, υπάρχουν δύο αδύναμοι κρίκοι στην Ευρώπη. Η Ελλάδα ως μόνιμη εστία αβεβαιότητας όσο δεν ξεπερνάει τα προβλήματά της και η Ιταλία, η οποία έχει αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες στην προσπάθειά της να αναπτυχθεί τα χρόνια που βρίσκεται μέσα στην Ευρωζώνη.
Η Ευρωζώνη ξεπέρασε, τουλάχιστον φαινομενικά – την κρίση χρέους αλλά συνεχίζουν την προσπάθειά τους να μειώσουν το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Σε έξι χώρες το δημόσιο χρέος βρίσκεται άνω του 100% του ΑΕΠ με την Ελλάδα και την Ιταλία να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά. Άλλωστε, της Ελλάδας είναι το δεύτερο υψηλότερο στον κόσμο, μετά της Ιαπωνίας.
Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, βρίσκονται σε καλύτερη θέση σε σχέση με το 2007 ή το 2008 καθώς έχουν περάσει από αλλεπάλληλες ανακεφαλαιοποιήσεις. Ειδικότερα, οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν από τους υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας αυτή τη στιγμή, όταν το 2008 υπολείπονταν κατά πολύ του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Παρ'' όλα αυτά, το ΔΝΤ συνεχίζει να υποστηρίζει ότι χρειάζονται κεφαλαιακό «μαξιλάρι» άνω των 10 δισ. ευρώ για να καλύψουν τις ζημιές που ενδεχομένως θα προκύψουν από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Υπενθυμίζεται ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στις ελληνικές τράπεζες είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη.
Μία ακόμη θλιβερή «εξαίρεση» είναι τα capital controls. Αν και η Κύπρος ήταν η χώρα που γεύτηκε την πικρή γεύση του «κουρέματος» στις καταθέσεις και των κεφαλαιακών περιορισμών, η Ελλάδα είναι αυτή που δείχνει ότι πολύ δύσκολα θα τα αποσύρει. Η Κύπρος κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια όχι μόνο να βελτιώσει τα οικονομικά της στοιχεία, να βγει από το μνημόνιο αλλά και να δανείζεται από τις αγορές με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια.
Μπορεί να επαναληφθεί η ιστορία τόσο σύντομα;
Σήμερα, οι ομοιότητες με το 2007 μόνο απαρατήρητες δεν μπορούν να περάσουν. Μπορεί η ιστορία να επαναλαμβάνεται όμως όχι τόσο σύντομα, υποστηρίζουν αναλυτές, επισημαίνοντας ότι τόσο η αμερικανική όσο και η ευρωπαϊκή οικονομία δείχνουν σημάδια ουσιαστικής βελτίωσης.
Η Capital Economics αμφιβάλλει ότι μία νέα κρίση βρίσκεται προ των πυλών, αναλύοντας τα στοιχεία της αμερικανικής οικονομίας. Όπως σημειώνει σε έκθεσή της, η ανεργία έχει υποχωρήσει προς το 4%, ενώ η Fed για να αποτρέψει την υπερθέρμανση της οικονομίας έχει ξεκινήσει τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής.
Επίσης, η ανάλυση των στοιχείων της αγοράς κατοικίας δείχνει ότι είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μία νέα φούσκα που θα σκάσει και θα συμπαρασύρει την οικονομία. Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι επενδυτικοί τίτλοι υψηλού ρίσκου που θα μπορούσαν να σκάσουν ανά πάσα στιγμή και να προκαλέσουν χάος. Σε κάθε περίπτωση, καταλήγει η Capital Economics, οι οικονομικές επιπτώσεις μιας απότομης πτώσης στις τιμές των μετοχών και των εταιρικών ομολόγων θα ήταν λιγότερο σφοδρές από αυτές που προκάλεσε η κατάρρευση των τιμών στις κατοικίες.
«Αν υπάρξει κάποια μεγάλη πτώση στις τιμές των επενδυτικών τίτλων υψηλού ρίσκου, εκτιμούμε ότι η αμερικανική οικονομία θα βιώσει μία ήπια ύφεση όπως έγινε και αφού έσκασε η φούσκα των εταιρειών τεχνολογίας στις αρχές του 21ου αιώνα.
