Ανασφάλεια, αλλά και αισιοδοξία. Αύξηση του ποσοστού των πολιτών που δηλώνουν ότι τα καταφέρνουν οικονομικά. Αυτά περιλαμβάνονται στα συμπεράσματα της πανελλαδικής δημοσκοπικής έρευνας «Τι πιστεύουν οι Έλληνες» της διαΝΕΟσις, που διεξήχθη για πέμπτη χρονιά τον περασμένο Νοέμβριο- Δεκέμβριο σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών MARC.
Βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των πολιτών προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας. Το 2018 το 52% των πολιτών δήλωναν πως «τα βγάζουν πέρα δύσκολα» ή «δεν τα βγάζουν πέρα» ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 38%. Παράλληλα, το ποσοστό όσων δηλώνουν «σχετικά άνετοι οικονομικά» έχει αυξηθεί από το 5,5% στο 14,2%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι πολίτες σε ποσοστό 62% τάσσονται υπέρ της χαμηλότερης φορολόγησης έστω και εάν αυτό μπορεί να συνεπάγεται λιγότερη κρατική μέριμνα.
Τον Απρίλιο του 2015 το ποσοστό των πολιτών που το πίστευαν αυτό ήταν μόλις 39,2%. Σήμερα όλες οι ομάδες του πληθυσμού εκτός από αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ως «αριστεροί/ακροαριστεροί» -ακόμα και οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ- απορρίπτουν το ότι «πρέπει να υπάρχει υψηλή φορολογία και ισχυρό κράτος πρόνοιας για όλους».
Σύμφωνα επίσης με την έρευνα, 9 στους 10 πολίτες είναι υπέρ των ξένων επενδύσεων, 6 στους 10 πιστεύουν ότι χρειαζόμαστε μικρότερο δημόσιο τομέα -αν και 1 στους 3 προτιμούν μία δουλειά στο Δημόσιο- 6 στους 10 είναι υπέρ των αποκρατικοποιήσεων και 6 στους 10 θεωρούν ότι «το κράτος επεμβαίνει υπερβολικά και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να δημιουργήσει πλούτο και θέσεις εργασίας».
Συναισθήματα και ιδεολογία
Ανάμεικτα συναισθήματα κυριαρχούν στους πολίτες. Το 28% των Ελλήνων που απαντούν στην έρευνα δηλώνουν ότι το συναίσθημα που αισθάνονται πιο έντονα είναι η «ανασφάλεια», ενώ 1 στους 5 δηλώνουν ότι νιώθουν «απογοήτευση». Ωστόσο περίπου 1 στους 4 δηλώνουν ότι νιώθουν αισιοδοξία.
«Στο κατώφλι της νέας δεκαετίας τα συναισθήματα που διακατέχουν τους Έλληνες είναι ανάμεικτα, με εντονότερα αυτά της ανασφάλειας αλλά και της αισιοδοξίας. Η ανασφάλεια πυροδοτείται κυρίως από την έξαρση του μεταναστευτικού και την κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ η αισιοδοξία από την κυβερνητική αλλαγή και τις προσδοκίες για την πορεία της οικονομίας. Η αναζήτηση σιγουριάς και αυτοπεποίθησης παραμένει ισχυρό ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία, ενώ τα ακραία συναισθήματα του θυμού και της ντροπής έχουν εξασθενήσει» σχολιάζει ο διευθύνων σύμβουλος της MARC Θωμάς Γεράκης.
Στην έρευνα συμπεριελήφθησαν και θέματα σχετικά με την ιδεολογική αυτοτοποθέτηση, την πολιτική ταυτότητα και την εκλογική συμπεριφορά. Μεταξύ άλλων διαπιστώνονται τα εξής: Ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός (κυρίως στην ήπια σοσιαλδημοκρατική εκδοχή του) είναι τα δύο δημοφιλέστερα και ισχυρότερα ιδεολογικά ρεύματα στην ελληνική κοινωνία.
Ο φιλελευθερισμός αντιπροσωπεύει κάτι καλό για το 54,6% και ο σοσιαλισμός αντιπροσωπεύει κάτι καλό για το 53,9%. Ως προς την ιδεολογική αυτοτοποθέτηση, το 19,2% δηλώνει πως ο φιλελευθερισμός του ταιριάζει περισσότερο ως ιδεολογικός χαρακτηρισμός, ενώ το 17,7% δηλώνει πως του ταιριάζει περισσότερο η σοσιαλδημοκρατία.
Σχεδόν 1 στους 4 Έλληνες δηλώνουν ότι ο πατέρας τους είναι αυτός που έχει επηρεάσει περισσότερο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και το 43% αναφέρει πως ενδιαφέρεται ελάχιστα ή καθόλου για την πολιτική. Η εκλογική πιστότητα των πολιτών καταγράφεται ιδιαιτέρως χαμηλή. Μόνο ένα κόμμα έχει ψηφίσει το 27,9% των Ελλήνων ψηφοφόρων. Το 34,6% έχει ψηφίσει δύο κόμματα, το 18,8% τρία και το 15,6% περισσότερα από τρία.
Ευρωπαϊκή Ένωση και μνημόνια
Ο αυξανόμενος αντιευρωπαϊσμός και η επιφυλακτικότητα που είχε καταγραφεί ως προς τις σχέσεις της χώρας με την Ε.Ε. Το 2015- 2016 έχει πλέον αντιστραφεί πλήρως. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, το 67% των Ελλήνων πολιτών συμφωνούν ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί πρόοδο και είναι αναγκαία η παραμονής της Ελλάδας σε αυτήν», το 64,5% αποτιμούν τη συμμετοχή της χώρας στην Ε.Ε. «θετικά» ή «μάλλον θετικά».
Οι μόνες δημογραφικές ομάδες που θα προτιμούσαν η χώρα μας να φύγει από την Ε.Ε. είναι αυτοί που έχουν μηνιαίο εισόδημα μικρότερο των 500 ευρώ και αυτοί που αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά/άκρα αριστερά (και αυτοί όχι σε μεγάλα ποσοστά, πάντως). Ίσως έχει ενδιαφέρον το ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων και των τριών μικρότερων κομμάτων της Βουλής (ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, ΜέΡΑ25) δηλώνουν ότι η χώρα μας πρέπει να αποχωρήσει από την Ε.Ε., αλλά η επίπτωσή τους στο συνολικό αποτέλεσμα είναι μικρή.
Εξάλλου, πάνω από το 85% των Ελλήνων πιστεύουν ότι σε δέκα χρόνια η Ελλάδα θα εξακολουθεί να είναι μέλος της Ε.Ε. και της ευρωζώνης. «Το δίλημμα "μένουμε ή φεύγουμε από την Ε.Ε." δεν απασχολεί πλέον την ελληνική κοινωνία» αναφέρει ο κ. Γεράκης.
Όπως αναφέρει η έρευνα, καθώς απομακρυνόμαστε από την κορύφωση της κρίσης και την εποχή των μνημονίων, πολλές από τις απόψεις που επικρατούσαν στην κοινή γνώμη τότε εξακολουθούν να επιβιώνουν. Μολονότι η πλειοψηφία των Ελλήνων συμφωνούν ότι με τα μνημόνια «υποχρεωθήκαμε να κάνουμε μεταρρυθμίσεις που δεν θα κάναμε ποτέ από μόνοι μας», ότι τα μνημόνια «βοήθησαν τη χώρα να αποφύγει την πτώχευση και την έξοδο από την Ε.Ε.» και ότι «ήταν αναγκαίο κακό», ταυτόχρονα η πλειοψηφία εξακολουθεί να πιστεύει ότι τα μνημόνια «ήταν εφεύρημα των Ευρωπαίων για να εκμεταλλευτούν τη χώρα μας» και ότι «μπορούσαμε μόνοι μας, χωρίς μνημόνια και με τις δικές μας δυνάμεις να ξεπεράσουμε την κρίση».
Πίστη και... πολιτικό μέσο
Στην ερώτηση για το «τι έχει μεγαλύτερη σημασία για να πετύχει σήμερα κάποιος στην Ελλάδα», που τέθηκε για πρώτη φορά, η απάντηση «οι ικανότητες» έρχεται μεν πρώτη, αλλά στη δεύτερη θέση ακολουθεί πως αυτό που απαιτείται είναι «το πολιτικό μέσο», ενώ έπονται οι γνώσεις, η εκπαίδευση και η σκληρή δουλειά. Αίσθηση προκαλεί πως ένα 5% θεωρούν ότι το σημαντικότερο από όλα είναι η πίστη στον Θεό.
Σύμφωνα εξάλλου με απαντήσεις σε άλλες ερωτήσεις, το 82,8% των Ελλήνων δηλώνουν ότι πιστεύουν στον Θεό, συμπεριλαμβανομένων όσων αυτοπροσδιορίζονται ως «αριστεροί-ακροαριστεροί» (52,9%) και των ψηφοφόρων του ΚΚΕ (51,2%).
Οι 6 στους 10 δηλώνουν ότι βρίσκονται «κοντά ή πολύ κοντά» στη θρησκεία, 46,1% ότι πηγαίνουν στην εκκλησία πάνω από 1-2 φορές το μήνα (εκτός γάμων και άλλων έκτακτων τελετών), ενώ το 56,1% δηλώνουν ότι πιστεύουν στα θαύματα.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ οι νέοι ηλικίας 17-24 είναι η κοινωνική ομάδα που δηλώνει το χαμηλότερο ποσοστό πίστης στον Θεό, είναι ταυτόχρονα και η κοινωνική ομάδα που δηλώνει το υψηλότερο ποσοστό πίστης στα θαύματα. Αξιοσημείωτο είναι πως το γεγονός ότι το 54,2% των Ελλήνων δηλώνουν ότι πιστεύουν στο μάτι, ενώ ένα 14,6% παραδέχονται ότι πιστεύουν στα ζώδια.
«Μπορεί αυτά τα ποσοστά να μοιάζουν υψηλά (και, σε κάποιες περιπτώσεις, να προκαλούν έκπληξη, όπως για παράδειγμα το ότι το 46,2% των κατόχων μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου πιστεύουν στο μάτι, ή το ότι το μεγαλύτερο ποσοστό πίστης στα ζώδια -29,6%- εμφανίζεται σ’ αυτούς που αυτοτοποθετούνται στην “ανώτερη” κοινωνική τάξη), αλλά τέτοιες απαντήσεις, όπως και οι απαντήσεις στην ερώτηση για τους ψεκασμούς από τα αεροπλάνα, που είχαμε συμπεριλάβει σε προηγούμενες έρευνες, δεν είναι σπάνιες και σε έρευνες άλλων χωρών. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του YouGov, για παράδειγμα, το 47% των Αμερικανών πιστεύουν στα φαντάσματα. Ένα 15% εκείνου του δείγματος, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι κάποτε στη ζωή τους έχουν δει φάντασμα» επισημαίνεται στα συμπεράσματα της έρευνας.
Ισότητα φύλων
Η Ελλάδα είναι η χώρα με τη μικρότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε τα ερωτήματα της έρευνας για αυτό το θέμα έχουν ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τις απαντήσεις, τo 56% των Ελλήνων πιστεύουν ότι οι γυναίκες δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης με τους άνδρες, ενώ το 96,4% θεωρούν ότι «η μητέρα και ο πατέρας πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες ευθύνες στη φροντίδα των παιδιών».
Ταυτόχρονα, όμως, 1 στους 4 Έλληνες άνδρες πιστεύουν ότι «οι άντρες είναι πιο ικανοί να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις», 1 στους 3 Έλληνες θεωρούν πως «όταν οι δουλειές είναι λίγες, οι άνδρες πρέπει να έχουν προτεραιότητα παρά οι γυναίκες» και το 54,2% κρίνουν ότι «οι γυναίκες πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην οικογένεια από ό,τι στην καριέρα».
Οι «δημοφιλείς»
Ο Μπαράκ Ομπάμα αναδεικνύεται ως η δημοφιλέστερη διεθνής προσωπικότητα με ποσοστό δημοτικότητας 74,8%. Ακολουθεί ο Εμμανουέλ Μακρόν με θετικό ισοζύγιο δημοτικότητας (48% θετικές, 34% αρνητικές). Έπεται ο Βλαντιμίρ Πούτιν (41,3% θετικές γνώμες, 45,7% αρνητικές) και η Άνγκελα Μέρκελ με ποσοστό δημοτικότητας 30,3%, αισθητά χαμηλότερο του Μακρόν. Ο Μπόρις Τζόνσον και ο Ντόναλντ Τραμπ είναι οι λιγότερο δημοφιλείς ηγέτες, με ποσοστά δημοτικότητας 13,3% και 10,3% αντίστοιχα. Η Αμερική του Ομπάμα και μια λιγότερο γερμανική Ευρώπη βρίσκονται πιο κοντά στις προτιμήσεις των Ελλήνων από ό,τι οι σημερινές εκδοχές τους.
