Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η επικείμενη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος εξαιτίας των αυξημένων φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων προκαλεί έναν ακόμη «πονοκέφαλο» για τράπεζες και οικονομία καθώς εκτός από τα κρατικά έσοδα εκκρεμεί και η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Το επόμενο εξάμηνο θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμο για πολλούς λόγους. Η κυβέρνηση ελπίζει στην επιστροφή στην ανάπτυξη τη στιγμή που πρέπει να κλείσει επιτυχώς τη δεύτερη αξιολόγηση του προγράμματος. Στο μεταξύ, αναμένει να πιάσει τους στόχους για τα έσοδα για να μην ενεργοποιηθεί ο δημοσιονομικός κόφτης και χρειαστούν νέα μέτρα.
Η περίοδος αβεβαιότητας που ξεκίνησε πριν λίγους μήνες, λόγω των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, και συνεχίστηκε με τον... μαύρο κύκνο του Brexit και την κλιμάκωση των ανησυχιών για τις ιταλικές τράπεζες, έχει ήδη αφήσει το στίγμα της στην ελληνική οικονομία. Τα νέα ληξιπρόθεσμα χρέη ιδιωτών και επιχειρήσεων έφτασαν τα 5,58 δισ. ευρώ στο πρώτο πεντάμηνο του έτους. Μόνο τον Μάιο, οι απλήρωτοι φόροι ανήλθαν στα 1,25 δισ. ευρώ και αυτή μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Διότι οι υποχρεώσεις των πολιτών δεν σταματούν στα υπέρογκα φορολογικά βάρη. Στο επόμενο διάστημα οι τράπεζες αναμένεται να κινηθούν πιο επιθετικά στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και να «ελαφρύνουν» τους ισολογισμούς τους.
Το φαινόμενο των «κόκκινων» δανείων έχει αναδυθεί ως το σημαντικότερο πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες. Την ίδια ώρα, η συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτών υπό το ανυπέρβλητο βάρος των συνεχώς αυξανόμενων φόρων δείχνει ότι πολύ δύσκολα τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ύψους 116 δισ. ευρώ θα μειωθούν χωρίς επιθετικές ενέργειες.
Όλα αυτά, σε μία οικονομία που εναγωνίως ψάχνει τρόπο να... πιαστεί από κάποια θετική εξέλιξη η οποία θα αλλάξει το κλίμα προς το καλύτερο και θα επιτρέψει σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να δουν φως στο τούνελ, μετά από 6 χρόνια ύφεσης. Κάθε φορά που τα πράγματα πηγαίνουν προς το χειρότερο και οι πολίτες βλέπουν το δημόσιο να μην πληρώνει τις υποχρεώσεις του αλλά να ζητάει όλο και περισσότερα από μισθωτούς, συνταξιούχους και ελεύθερους επαγγελματίας, «φουσκώνει» σιωπηρά ένα νέο κίνημα τύπου «δεν πληρώνω». Η τάση αυτή έχει σημαντικό αντίκτυπο τόσο στα φορολογικά έσοδα όσο και στις τράπεζες και αυτή τη φορά είναι πιθανό να έχει... αναγκαστικό χαρακτήρα αφού συνολικά έως το τέλος του έτους οι φορολογούμενοι θα πρέπει να... βγάλουν 13 δισ. ευρώ από τράπεζες και σεντούκια για την πληρωμή φόρων.
Πληροφορίες του liberal.gr αναφέρουν ότι το δεύτερο τρίμηνο του έτους συνεχίστηκε η θετική τάση που είχε διαμορφωθεί το προηγούμενο εξάμηνο και αφορά στη συμπεριφορά των δανειοληπτών. Παρ'' όλα αυτά, αρμοδίως εκφράζονται φόβοι για τον «καυτό Σεπτέμβριο που έρχεται». Οι φορολογούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ και φυσικά τις εκκρεμείς δόσεις του φόρου εισοδήματος. Ο ΕΝΦΙΑ μπορεί να πληρωθεί σε 5 δόσεις, όμως η φορολογική λαίλαπα και το ενδεχόμενο οικονομικό σοκ μετά τις διακοπές και την έναρξη της σχολικής περιόδου, καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικό το διάστημα μέχρι το τέλος του έτους.
Το... καμπανάκι του Μαΐου αναγκάζει τραπεζικά στελέχη να αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη τους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων φέτος, εκτός και αν λάβει χώρα η πολυαναμενόμενη αποπληρωμή μέρους των οφειλών του δημοσίου προς ιδιώτες. Γιατί μόνο αν κινηθεί χρήμα στην αγορά και υπάρξει έστω και οριακή ενίσχυση της ρευστότητας μπορεί να υπάρξει κάποια αλλαγή κλίματος.
Σημειώνεται ότι τα ενθαρρυντικά στοιχεία για τον περιορισμό της δημιουργίας νέων NPLs στα τέλη του 2015, έκαναν τις ελληνικές τράπεζες να εμφανίζονται αισιόδοξες για το 2016, λόγω των πιο επιθετικών ενεργειών που σχεδίαζαν για φέτος. Ως επιθετικές ενέργειες χαρακτηρίζονται όλες εκείνες οι πρακτικές που ζητά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ο Ενιαίος Μηχανισμός Εποπτείας (SSM) τόσο από τις ελληνικές όσο και από τις ιταλικές τράπεζες. Είναι, επίσης, τα δραστικά μέτρα για τα οποία κάνει λόγο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και προβλέπουν διαγραφές δανείων, κλείσιμο μη βιώσιμων επιχειρήσεων και ασφυκτικές πιέσεις προς τους δανειολήπτες σε περιβάλλον απελευθέρωσης των πλειστηριασμών.
Αναλυτές εκτιμούν ότι οι μέχρι στιγμής ενέργειες των ελληνικών τραπεζών ενώ έχουν αποδώσει συγκεκριμένα αποτελέσματα – οδηγώντας σε οριακή μείωση των «κόκκινων» δανείων τα τελευταία τρίμηνα - δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Ταυτόχρονα, οι δανειολήπτες μέσα στο ευρύτερο κλίμα οικονομικής επιβάρυνσης και μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος επιλέγουν να δημιουργήσουν νέο χρέος για να διατηρήσουν το επίπεδο διαβίωσης σε ικανοποιητικό επίπεδο.
Προχώρησαν, μάλιστα, στην πρόβλεψη πως αν η λειτουργία των ειδικών εσωτερικών τμημάτων για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων συνεχιστεί σε ολόκληρο το 2016 με τον ίδιο ρυθμό, τότε θα βρεθούν στην ευχάριστη θέση να εμφανίσουν διαδοχικά τρίμηνα με πραγματική μείωση των «κόκκινων» δανείων. Το θετικό σενάριο προέβλεπε επίσης, ότι η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών σε συνδυασμό με τις επιλογές που δίνει το νομικό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση επιχειρήσεων θα έφερνε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Κατά συνέπεια, το 2016 θα ήταν μία πολύ καλή αφετηρία για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων και την απελευθέρωση κεφαλαίων.
Η αφετηρία αυτή θα οδηγούσε, επίσης, στην ομαλότερη επίτευξη του στόχου για μείωση των NPEs κατά 40 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη τριετία. Έναν στόχο που έθεσε και ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας.
Ποιος όμως μπορεί σήμερα να ποντάρει σε μία τέτοια εξέλιξη; Πληροφορίες αναφέρουν ότι μεγάλο ποσοστό των αναδιαρθρωμένων δανείων σήμερα επιστρέφει στο… κόκκινο, αν και το φαινόμενο της μη ομαλής εξυπηρέτησης των ρυθμίσεων ήταν πάντοτε αισθητό. Το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος εκτιμάται ότι θα φανεί στα αποτελέσματα εξαμήνου που θα ανακοινώσουν οι τράπεζες στο τέλος Αυγούστου.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι σε ορισμένες κατηγορίες δανείων το ποσοστό αυτό αγγίζει το 70%, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να επιλέγουν την εκ νέου αναδιάρθρωση. «Αν η ταχύτητα με την οποία οι αυξάνονται οι οφειλές προς το δημόσιο “μεταπηδήσει” και στα μη εξυπηρετούμενα και ρυθμισμένα δάνεια, τότε το πρόβλημα από άμεσο θα γίνει έκτακτης ανάγκης», σημειώνει στο liberal.gr, έμπειρο τραπεζικό στέλεχος.
