Έκπληξη, κυρίες και κύριοι. Έπειτα από μια δεκαετία και πλέον με «όχι» στους εταίρους της Ευρωζώνης σε κάθε περίσταση, η Γερμανία του Όλαφ Σολτς είναι τώρα αυτή που ζητά ευρωομόλογα. Ο Γερμανός Καγκελάριος, σύμφωνα με τη θέση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματός του (SPD), θα ήθελε έτσι να αντιδράσει στις επιδοτήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν υπέρ της ενεργειακής μετάβασης. Και ως εκ τούτου, αναγνωρίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός ad hoc ευρωπαϊκού ταμείου, ώστε να επιτραπεί ακόμη και σε χώρες της ΕΕ με λιγότερους δημοσιονομικούς πόρους να μην υστερούν στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Και το SPD ζητά επίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση να βάλει το χέρι της στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.
Ο ΙRA του Μπάιντεν θέτει σε δύσκολη θέση την Ευρώπη
Τους τελευταίους μήνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες ψήφισαν τον λεγόμενο «Νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού» (IRA), ένα σύνολο νόμων αξίας 738 δισεκατομμυρίων δολαρίων, 391 εκ των οποίων προορίζονται για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης. Με λίγα λόγια, ο Λευκός Οίκος στοχεύει να επαναπατρίσει τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος των αλυσίδων παραγωγής μέσω γενναιόδωρων επιδοτήσεων σε πολυεθνικές εταιρείες.
Και θα χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη με μέγιστα κίνητρα και υπέρ των Αμερικανών καταναλωτών. Μεταξύ άλλων, θα μπορούν να πάρουν μπόνους 7.500 δολαρίων για την αγορά νέου ηλεκτρικού αυτοκινήτου και 4.500 δολαρίων για μεταχειρισμένο. Προφανώς, Made in USA.
Χρηματοδότηση της αυτοκινητοβιομηχανίας
Η Γερμανία φοβάται ότι η αυτοκινητοβιομηχανία της θα συντριβεί από τον «αθέμιτο» ανταγωνισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει δικό της προϋπολογισμό για να αντιμετωπίσει παρόμοιες πρωτοβουλίες. Πράγματι, η πειθαρχία για τις κρατικές ενισχύσεις δένει τα χέρια των εθνικών κρατών, αν και προσωρινά έχει ανασταλεί λόγω της πανδημίας. Για το λόγο αυτό, επικαλείται πλέον τα ευρωομόλογα σε μια προσπάθεια να συγκαλύψει τα εθνικά της συμφέροντα.
Μια κίνηση που όμως καταλήγει να είναι βολική για όλους. Θα ήταν ο μόνος δυνατός τρόπος να αποτραπούν οι Ηνωμένες Πολιτείες από το να ξεπεράσουν τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό με το πρόσχημα της περιβαλλοντικής ανατροπής.
Το εμπορικό ισοζύγιο επί του παρόντος κλίνει σαφώς υπέρ της ΕΕ, η οποία το 2022 ανέφερε πλεόνασμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο για αγαθά της τάξης των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουάσιγκτον θέλει να εξισορροπήσει τις σχέσεις της και εκμεταλλεύεται την «πράσινη συμφωνία» για να αναζωογονήσει τη βιομηχανία της. Τα κράτη της Νότιας Ευρώπης, με επικεφαλής την Ιταλία, θα έπρεπε περισσότερο από ποτέ να δημιουργήσουν ένα νέο κοινό ταμείο που θα χρηματοδοτείται από ευρωομόλογα. Αυτό θα ανακουφίσει τους ήδη φορτωμένους με χρέη εθνικούς προϋπολογισμούς και θα μειώσει τον αντιληπτό κρατικό κίνδυνο στις αγορές. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το spread έχει καταρρεύσει στις πρόσφατες συνεδριάσεις.
Η Βόρεια Ευρώπη αντιτίθεται στα ευρωομόλογα
Όμως ο δρόμος για τα ευρωομόλογα κάθε άλλο παρά εύκολος θα είναι. Η Γερμανία θα πρέπει να πείσει τους βορειοευρωπαίους εταίρους της, καθώς και την ίδια τη γερμανική κοινή γνώμη. Θα είναι δύσκολο για τους Σοσιαλδημοκράτες να αντιστρέψουν το αφήγημα που επικρατούσε, το οποίο για λόγους διευκόλυνσης ήταν κυρίαρχο, αν όχι καθολικό, μέχρι σήμερα. Οι γερμανικές κυβερνήσεις είχαν παρουσιάσει τα ευρωομόλογα ως ένα τέχνασμα που επινοήθηκε από κράτη όπως η Ιταλία- αλλά και η Ελλάδα- για να ξεφορτώσουν τα χρέη τους σε ενάρετους φορολογούμενους στο Βορρά.
Η σοβαρότερη αντίρρηση θα προέλθει κυρίως από τη Σουηδία, την Ολλανδία και την Αυστρία. Μια πιθανή διαφυγή, θα ήταν η ανεπίσημη πρόταση που κυκλοφόρησε γύρω από το Βερολίνο: να χρησιμοποιηθούν αδιάθετα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Θα χρειαστούν τεράστιοι πόροι για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης, επιδοτώντας ουσιαστικά ολόκληρα κομμάτια της ευρωπαϊκής βιομηχανίας σε μεγάλο βαθμό. Το ίδιο το Βερολίνο γνωρίζει ότι δεν διαθέτει όλα τα απαραίτητα δημοσιονομικά περιθώρια, ειδικά μετά τη διάθεση 200 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ακριβούς λογαριασμούς . Και οι Γερμανοί δεν σκοπεύουν να μεταμορφωθούν σε οποιαδήποτε χώρα, ούτε κινδυνεύουν να υποταχθούν στη αυστηρή κρίση των αγορών όπως συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο της Liz Truss τους τελευταίους μήνες. Τα ευρωομόλογα θα έσωζαν το πρόσωπο και τον κρατικό προϋπολογισμό.
