Του Απόστολου Σκουμπούρη
Σε εργοτάξιο επενδύσεων και έλκυσης σημαντικών ξένων κεφαλαίων αποδεικνύεται μετά από χρόνια ο κλάδος της αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας και του ευρύτερου real estate της χώρας μας. Μέσα σε μια... άνυδρη περίοδο μεγάλης υποχώρησης των τιμών, οι εταιρείες real estate, τόσο οι παλαιές όσο και οι νεοσύστατες, ελκύουν σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό, ενώ είναι και ο μόνος κλάδος που «τροφοδοτεί» το Χ.Α. με νέες εταιρείες.
Πρόκειται για εξελίξεις που μαρτυρούν τις δυνατότητες που έχει ο κλάδος του real estate στην Ελλάδα, που μετά το «λιώσιμο» τιμών των προηγούμενων ετών, βρίσκεται σε φάση ανασύνταξης, και μετασχηματισμού .
Η μακροχρόνια οικονομική κρίση έχει ισοπεδώσει τις τιμές στα ακίνητα σε βαθμό που ουδέποτε έχει ξαναγίνει στη νεότερη ιστορία της χώρας και φυσικά ουδέποτε – αντίστοιχη – σε περίοδο... ειρήνης. Άλλωστε, ποτέ στην ιστορία της χώρας δεν υπήρχε τόσο μεγάλο στοκ ακινήτων, που ήρθε μέσα από την υπερβολή της υπερ-δανεισμένης Ελλάδας των τριών προηγούμενων δεκαετιών και της φούσκας της δόμησης χωρίς αύριο.
Αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων είναι από το 2008 και εντεύθεν οι τιμές των ακινήτων να έχουν κάνει «βουτιά» έως και 45%, ενώ σε ορισμένες περιοχές, η πραγματική πτώση είναι πολύ μεγαλύτερη.
Μέσα σ'' αυτό το τοπίο, οι Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (ΑΕΕΑΠ), έχουν πραγματοποιήσει αξιόλογες επενδύσεις την τελευταία τριετία, αποκτώντας ελκυστικά ακίνητα, ενώ και το 2018 είναι ένα έτος όπου δεκάδες «φιλέτα» άλλαξαν χέρια. Οι τιμές είδαν το ιστορικό ναδίρ τους τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ήδη καταγράφεται ανάκαμψη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο μεγαλύτερες εγχώριες εταιρείες, αμφότερες εισηγμένες, που ανήκουν (πλέον) σε ξένους επενδυτές, δηλαδή η Πανγαία και η Grivalia Properties έχουν ήδη επενδύσει στη διάρκεια της κρίσης πάνω από 1 δισ. ευρώ για την αγορά ακινήτων σε όλη την Eλλάδα, ενώ δρομολογούν σημαντικές επενδύσεις και τα επόμενα λίγα χρόνια.
Δεν είναι τυχαίο ότι Πανγαία και Grivalia Properties έχουν ίσως το πιο ισχυρό «μείγμα» ξένων μετόχων από κάθε άλλη εισηγμένη εταιρεία, είτε σε επίπεδο πλουραλισμού και διασποράς, είτε εκτοπίσματος. Στην Πανγαία συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο σχήματα όπως Castelake, Coller Capital, York Capital κ.α., ενώ στη Grivalia Properties, πάνω από 50% έχει το Fairfax Financial Holdings, αλλά και «σπίτια» όπως Wellington, Brandes Investment Partnets, Fidelity και Pimco!
Σημειώνεται πως Eθνική Πανγαία και Grivalia είναι οι κορυφαίες δυνάμεις της χώρας στον κλάδο, έχοντας... αυγατίσει σημαντικά τα χαρτοφυλάκιά τους εντός του 2018, διαθέτοντας περί τα 340 και 110 ακίνητα αντίστοιχα.
Ποια είναι η Orilina που έλαβε άδεια από την Επ. Κεφαλαιαγοράς
Στον ευρύ κατάλογο των εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία προστέθηκε και η Orilina Properties ΑΕΕΑΠ, η οποία την περασμένη εβδομάδα έλαβε άδεια λειτουργίας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και εν ευθέτω χρόνω, θα κάνει την εισαγωγή της στο Χ.Α..
Η Orilina AEEAΠ φέρνει «φρέσκα» κεφάλαια από το εξωτερικό, καθώς αποτελεί τον επενδυτικό βραχίονα στο χώρο της διαχείρισης και εκμετάλλευσης ακινήτων του αγγλικού fund Brevan Howard, το οποίο ιδρύθηκε το 2002 από τον Έλληνα του εξωτερικού Tρύφωνα Nάτση.
Ο τελευταίος, φέρεται να διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία για περισσότερους από 200 θεσμικούς επενδυτές διεθνώς, μεταξύ των οποίων κρατικά επενδυτικά κεφάλαια, συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά τα ταμεία κ.α. Έχει έδρα το Λονδίνο, ενώ διατηρεί γραφεία σε Νέα Υόρκη, Γενεύη, Χονγκ Κονγκ, Ουάσιγκτον και Σιγκαπούρη.
Η Orilina ΑΕΕΑΠ θα δραστηριοποιηθεί κυρίως στα επαγγελματικά ακίνητα, κτήρια γραφείων, καταστήματα και κτήρια ευρύτερου τουριστικού ενδιαφέροντος, ενώ στη διοικητική της ομάδα συμμετέχουν γνωστά στελέχη του κλάδου, με θητεία στο «χτίσιμο» άλλων ΑΕΕΑΠ τα τελευταία χρόνια.
Η ολοκλήρωση του καθοδικού κύκλου και η ανάκαμψη τιμών
Όλα τα συμφραζόμενα δείχνουν ότι έχει ολοκληρωθεί ο καθοδικός κύκλος και πλέον αυτή η αγορά έχει «γυρίσει». Βεβαίως, δεν γυρνάει γενικευμένα, υπάρχουν τα καλά ακίνητα που ήταν και πριν περιζήτητα, υπάρχουν και τα... δεύτερα των οποίων οι τιμές δεν ανεβαίνουν.
Η συγκυρία ευνοεί όσους έχουν κεφάλαια διαθέσιμα για επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία, καθώς οι τράπεζες «τρέχουν» προγράμματα πώλησης και εκκαθάρισης κόκκινων δανείων, επιχειρήσεων, ξενοδοχείων, όπως π.χ. το Pixel της Eurobank που περιλαμβάνει 632 ακίνητα. Αυτό, δημιουργεί ένα μεγάλο... στοκ από ελκυστικά ακίνητα που αναζητούν αγοραστές.
Μια ακόμα «πηγή» είναι οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί που θα τροφοδοτήσουν το σύστημα με εκατοντάδες επαγγελματικά (βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καταστήματα, ξενοδοχεία), αλλά και οικιστικά ακίνητα. Όλες αυτές οι εξελίξεις έχουν ελκύσει στην αγορά του εγχώριου real estate πολλά διεθνή funds που παίρνουν θέση και διεκδικούν μερίδιο από αυτή τη μεγάλη πίτα.
Οι προτιμήσεις των εταιρειών είναι καλά επαγγελματικά κτίρια και ξενοδοχεία, ενώ υπάρχουν και κάποιες εξαιρετικές περιπτώσεις πολυτελών κατοικιών. Τα στοιχεία άλλωστε για το 2017 δείχνουν ότι από τα 550 εκατ. ευρώ που «πονταρίστηκαν» για την απόκτηση ακινήτων, τα μισά κατευθύνθηκαν σε ξενοδοχειακές μονάδες και τα άλλα μισά σε καταστήματα, εμπορικά κέντρα και γραφεία.
Σύντομα η σύσταση της Noval του ομίλου Viohalco
Ο μεγαλύτερος βιομηχανικός όμιλος τη χώρας, με τις δεκάδες θυγατρικές και τα 28 εργοστάσια (Ελλάδα και διεθνώς), δημιουργεί τη δική του εταιρεία διαχείρισης ακινήτων. Πρόκειται για τη Noval, που μέσα στο Δεκέμβριο αναμένεται να λάβει άδεια από την Επ. Κεφαλαιαγοράς και να συσταθεί, ώστε να γίνει η κεντρική «ομπρέλα» διαχείρισης και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του ομίλου Viohalco. Η Noval είχε καταθέσει την αίτηση δημιουργίας ΑΕΕΑΠ στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στις 19 Ιουνίου 2017, όμως επικαιροποιήθηκε πρόσφατα.
Θα πρόκειται για σημαντική εισαγωγή στον κλάδο των ΑΕΕΑΠ, καθώς θα έχει σημαντική «προίκα» ακινήτων μεγάλης αξίας. Πρόκειται για το εμπορικό πάρκο River West στον Kηφισό, το μεγάλο ξενοδοχείο της πλατείας Kαραϊσκάκη όπου λειτουργεί το 5άστερο Wyndham Grand Athens, το «Κ 29» επίσης στην πλατεία Καραΐσκάκη, το βιομηχανικό συγκρότημα και τα γραφεία στα Oινόφυτα, το εμπορικό κέντρο Mare West στην Κόρινθο, συγκροτήματα συγκρότημα γραφείων στη Λ. Kηφισίας, στο Xαλάνδρι, αλλά και στη Σόφια. Συνολικά το χαρτοφυλάκιο της Viohalco στα ακίνητα εκτιμάται στα 300 εκατ. ευρώ.
Οι υπόλοιπες εταιρείες
Σήμερα ο κλάδος των (εισηγμένων) ΑΕΕΑΠ απαρτίζεται από τις Εθνική Πανγαία, Grivalia Properties, Trastor, Intercontinental International, Pasal Development και BriQ Properties του ομίλου Quest Συμμετοχών.
Επίσης, ετοιμάζεται και η Μπλε Κέδρος ΑΕΕΑΠ της οικογένειας Ευμορφίδη (Coco-Mat), η οποία έχει λάβει άδεια λειτουργίας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, συγκεντρώνοντας και γκρουπάροντας τα ακίνητα της επιχείρησης.
Διαθέτει ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων που κυρίως στεγάζουν τα καταστήματα της επιχείρησης (Coco-Mat), ενώ υπό την «ομπρέλα» της Μπλε Κέδρος θα ενταχθεί και η νέα επένδυση που αφορά την κατασκευή 5αστερου ξενοδοχείου στην οδό Μακρυγιάννη, πλησίον της Ακρόπολης.
Φωτογραφία: Intimenews
