Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Να σχεδιάσει μία στρατηγική που θα επιτρέπει την αποσύνδεση των ελληνικών ομολόγων από την ιταλική κρίση, είχε θέση ως βασική προτεραιότητα η κυβέρνηση, στον απόηχο του γιγαντιαίων διαστάσεων φιάσκου με την πολυδιαφημιζόμενη έξοδο στις αγορές και το χτίσιμο κεφαλαιακού αποθέματος της τάξης των 20 δισ. ευρώ.
Και το πέτυχε. Την Παρασκευή, οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων αποσυνδέθηκαν πλήρως από τα ιταλικά και τα υπόλοιπα ομόλογα του Ευρωπαϊκού Νότου. Την ώρα που το κόστος δανεισμού της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας παρέμενε σχεδόν αμετάβλητο, το ελληνικό 10ετές άγγιζε το 4,85%. Ήταν μία έντονα ανοδική αντίδραση των αγορών στην άρνηση του ESM για την εκταμίευση της υποδόσης του 1 δισ. ευρώ, λόγω της μη αποπληρωμής από την ελληνική κυβέρνηση ισόποσων ληξιπρόθεσμων.
Προσοχή, όμως: Το ιταλικό δεκαετές κινείται στο υψηλό – για τα δεδομένα της Ιταλίας - επίπεδο του 3% και κοντά στο υψηλό σχεδόν 4 ετών του 3,388% που κατέγραψε τη «Μαύρη Τρίτη» 29 Μαΐου, όμως δεν «ξεφεύγει» ακόμη τουλάχιστον σε απαγορευτικά επίπεδα. Και μιλάμε για το ομόλογο μίας χώρας που μπορεί να έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρώπη και να συμμετέχει στο G7, όμως κανείς δεν ξέρει σήμερα τι θα κάνει η κυβέρνησή της αύριο και πόσο κοντά θα την φέρει είτε σε μετωπική σύγκρουση με την Ευρώπη, είτε στην έξοδο από την Ευρωζώνη.
Στην Ιταλία, λοιπόν, κυριαρχεί η απόλυτη αβεβαιότητα παρ' ότι οι νέες πρόωρες εκλογές αποφεύχθηκαν και ο φόβος ότι οι λαϊκιστές θα ενίσχυαν πολύ περισσότερο τα ποσοστά τους, γεγονός που θα αύξανε την διαπραγματευτική τους ισχύ, μετριάστηκε. Επίσης, τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού έριξαν τους τόνους σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τις αντιδράσεις στο εξωτερικό. Παρ' όλα αυτά, το νέφος της αβεβαιότητας δεν διαλύεται αφού συνεχίζουν να κάνουν λόγο για την ανάγκη αλλαγής ευρωπαϊκών Συνθηκών και για δημοσιονομική χαλάρωση. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που οι αποδόσεις των ομολόγων δεν υποχωρούν.
Στην ουσία, οι επενδυτές – και ολόκληρη η Ευρώπη – περιμένουν να δουν τα πρώτα απτά δείγματα της διακυβέρνησης Λέγκας-Κινήματος Πέντε Αστέρων, διατηρώντας βέβαια τεράστια επιφυλακτικότητα απέναντι στις προθέσεις τους.
Στην Ελλάδα τα πράγματα θα έπρεπε να είναι πολύ διαφορετικά. Δεν υπάρχει καμία πολιτική αβεβαιότητα, αφού ο Αλέξης Τσίπρας υλοποιεί κανονικά – αν και με πολλές καθυστερήσεις – τις μνημονιακές υποχρεώσεις και οι ακραίες θέσεις του 2015 έχουν ατονήσει. Επίσης, ακόμη και αύριο να γίνονταν εκλογές, το κόμμα που προηγείται βάσει των δημοσκοπήσεων και κατά συνέπεια περιμένει να σχηματίσει κυβέρνηση είναι φιλοευρωπαϊκό και σε καμία περίπτωση δεν προκαλεί ανησυχία στις αγορές, το αντίθετο μάλιστα.
Άρα, γιατί τα ελληνικά ομόλογα δεν ακολουθούν το παράδειγμα της Πορτογαλίας, που οι αποδόσεις του 10ετούς κυμαίνονται πέριξ του 2% σε περιβάλλον μεταβλητότητας, από τη στιγμή που η χώρα μας σε λίγους μήνες θα βρίσκεται εκτός μνημονίων;
Άλλωστε, κυβερνητικά στελέχη κάνουν συχνά δηλώσεις σε ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία και για να δείξουν το πολύ υψηλό επίπεδο αφοσίωσης στον σκοπό της αποσύνδεσης των ελληνικών ομολόγων από την ιταλική κρίση, τονίζουν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει επίγνωση του κινδύνου μετάδοσης των αναταράξεων λόγω Ιταλίας.
Εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Ενώ στα λόγια όλα είναι καλά, στις πράξεις η ελληνική κυβέρνηση δείχνει να μην έχει πάρει καθόλου στα σοβαρά την έξοδο από το μνημόνιο και αυτό αυξάνει την αβεβαιότητα. Δείχνουν να μην έχουν συνειδητοποιήσει ότι το πλήγμα στην αξιοπιστία της χώρας από το α' εξάμηνο του 2015 είναι τόσο μεγάλο που απαιτείται προσήλωση σε ένα «ελληνικό μνημόνιο» που δεν θα επιτρέπει τις πελατειακές πρακτικές που μας οδήγησαν στην κρίση.
Όταν η κυβέρνηση δεν υλοποιεί εγκαίρως τα προαπαιτούμενα και δεν αποπληρώνει τις οφειλές της προς τον ιδιωτικό τομέα, όταν ξεκάθαρα για προεκλογικούς λόγους κυβερνητικά στελέχη λένε ευθαρσώς ότι μετά τον Αύγουστο δεν θα εφαρμόσουν όσα έχουν δεσμευτεί, πως γίνεται να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών;
Αρκεί να σκεφτούμε τι θα συμβεί στην περίπτωση που το κλίμα μετά τον Αύγουστο είναι το ίδιο τεταμένο στις αγορές και η ελληνική κυβέρνηση που δεν θέλει καν να ακούει για προληπτική γραμμή, κάνει το παραμικρό πισωγύρισμα. Αν οι αποδόσεις σήμερα εκτινάσσονται κατά 6% ή 10% σε μία ημέρα για κάποια… ληξιπρόθεσμα, τότε η αντίδραση θα είναι πολύ πιο ζημιογόνος και ακαριαία.
Είναι ενδεικτικό ότι τις τελευταίες τέσσερις ημέρες το κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου έχει αυξηθεί άνω του 10% (χωρίς να υπάρχει κάποια πολύ αρνητική είδηση) ενώ η αυξημένη αβεβαιότητα λόγω της πολιτικής κρίσης στην Ιταλία είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο της απόδοσης του 10ετούς σε ποσοστό άνω του 20% σε λιγότερο από ένα μήνα.
