Για όσους επιθυμούν να ασχοληθούν επενδυτικά με την αγορά του πετρελαίου οι επιλογές είναι πάρα πολλές, αλλά δεν είναι όλες για όλους.
Όσοι φιλοδοξούν να συμμετέχουν στη συγκεκριμένη αγορά σαν traders χωρίς να κατανοούν τα μοναδικά χαρακτηριστικά της, όχι απλά δεν καταφέρνουν να επωφεληθούν πλήρως από τις ευκαιρίες που υπάρχουν, αλλά πολλές φορές χάνουν σημαντικό μέρος ή και όλο το κεφάλαιο που έχουν επενδύσει.
Καταρχήν η συμμετοχή στην αγορά πετρελαίου απαιτεί πολύ και συστηματικό διάβασμα και δεν αναφερόμαστε μόνο στην μελέτη της έκθεσης του Υπουργείου Ενέργειας Πετρελαίου των ΗΠΑ- DOE Oil Inventory- που δημοσιοποιείται κάθε Τετάρτη ή των μηνιαίων εκθέσεων του OPEC, αλλά στην οποιαδήποτε είδηση που μπορεί να επηρεάζει την αγορά πετρελαίου. Από τις γεωπολιτικές ισορροπίες, τις πολιτικές αναταραχές και εξεγέρσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε περικοπές στις εισαγωγές ή στην παραγωγή πετρελαίου, τις καιρικές συνθήκες, σεισμούς και λοιπές φυσικές καταστροφές που επηρεάζουν επίσης την παραγωγή, έως την αύξηση του πληθωρισμού ή της ανεργίας, τους δείκτες μεταποίησης, βιομηχανικής παραγωγής κοκ, που επηρεάζουν τη ζήτηση και πολλά άλλα.
Δεύτερον, καθώς η χρηματιστηριακή αγορά προσφέρει άπειρα προϊόντα, απαιτείται μελέτη του γενικού πλαισίου που διέπει το κάθε προϊόν αλλά και των ειδικών χαρακτηριστικών του καθενός από αυτά.
Μετοχές/ ΣΜΕ/ CFDs
Πολλοί επενδυτές απορρίπτουν την κλασσική επιλογή μετοχών του κλάδου, είτε ως παρωχημένη, είτε γιατί δεν επιθυμούν η διύλιση και η εμπορία προϊόντων πετρελαίου να εισέρχονται στο κάδρο.
Τα πιο μεγάλα χαρτοφυλάκια λοιπόν επιλέγουν «καθαρόαιμες» θέσεις μέσω των Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης/ΣΜΕ /futures πάνω στο αμερικανικό αργό WTI και στο Βrent .
Η μόχλευση/leverage είναι σημαντική καθώς η έκθεση που προσφέρουν ισοδυναμεί με κεφάλαια πολύ μεγαλύτερης αξίας από αυτά που δεσμεύτηκαν –περιθώριο ασφάλισης/margin- για το άνοιγμα της θέσης. Οι δυνητικές ζημιές λοιπόν δεν υπολογίζονται με βάση αναφοράς το αρχικό margin, αλλά υπολογίζονται πάνω στο σύνολο της έκθεσης.
Τα ΣΜΕ επίσης είναι ένα ακριβό προϊόν.
Είναι μηνιαίας βάσης και κοντά στη λήξη του συμβολαίου, οι traders είτε πρέπει να κλείσουν τις θέσεις τους, είτε να τις μετακυλήσουν στους επόμενους μήνες, το λεγόμενο roll over, επιβαρυνόμενοι προμήθειες και πάντα με την προϋπόθεση να βρουν αντισυμβαλλόμενο, συνθήκη όχι πάντα δυνατή όπως μας απέδειξαν οι πρόσφατες αρνητικές τιμές των συμβολαίων πετρελαίου.
Όσοι μένουν στη θέση μέχρι την τελευταία ημέρα- συνήθως διυλιστήρια και λοιποί εμπόροι που διαθέτουν χώρους αποθήκευσης- αγοράζουν το φυσικό εμπόρευμα αν έχουν θέσεις long, είτε το παραδίδουν αν έχουν θέσεις short.
Κατανοούμε λοιπόν πόσο «μεγάλοι» είναι οι αντισυμβαλλόμενοι στο προϊόν αυτό.
Τα πιο μικρά χαρτοφυλάκια προτιμούν συνήθως τα CFDs ή τα ETFs πάνω στο πετρέλαιο.
Τα CFDs ή «Συμβόλαια επί της Διαφοράς» όπως ονομάζονται, είναι και αυτά συμβόλαια μεταξύ δύο αντισυμβαλλόμενων, της εταιρίας παροχής CFD και του πελάτη της.
Διαπραγματεύονται εκτός χρηματιστηρίου -Over the Counter/OTC- και επί της ουσίας είναι παράγωγα που προσφέρουν στους επενδυτές τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου χωρίς φυσική παράδοση του υποκείμενου προϊόντος.
Ανοίγοντας μία θέση, ο επενδυτής πληρώνει το spread, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ της τιμής αγοράς και πώλησης που είναι και το βασικό μικτό κέρδος του χρηματιστηριακής εταιρίας που παρέχει την υπηρεσία.
Το κλείσιμο της θέσης, η εκκαθάριση, γίνεται σε μετρητά βάσει της διαφοράς των τιμών ανοίγματος και κλεισίματος της θέσης επί των αριθμό των συμβολαίων που έχει ο επενδυτής.
Το μεγάλο προτέρημα τους είναι ότι προσφέρουν τη δυνατότητα ανοίγματος θέσεων που έχουν πολύ μικρότερη ονομαστική αξία σε σχέση με τα αντίστοιχα ΣΜΕ, επιτρέποντας συναλλαγές σε μικρότερες ποσότητες και δυνατότητα πρόσβασης σε όσους διαθέτουν λογαριασμούς περιορισμένου μεγέθους.
ETFs
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες διαπραγματευόμενων αμοιβαίων κεφαλαίων.
Η πρώτη αφορά καλάθια ενεργειακών μετοχών -όπως για παράδειγμα το Vanguard Energy ETF με την Exxon Mobil, τη Chevron, τη ConocoPhillips και τη Kinder Morgan να αποτελούν την πρώτη τετράδα αυξημένης στάθμισης στο καλάθι του.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά καλάθια συμβολαίων πάνω στο πετρέλαιο. Πρόκειται για μια δημοφιλή κατηγορία με το USO να αποτελεί τον μεγαλύτερο εκπρόσωπο.
Αυτό που δεν έχουν κατανοήσει οι περισσότεροι είναι ότι το να επενδύεις στην δεύτερη κατηγορία των ETFs πετρελαίου έχει άλλο επίπεδο ρίσκου και απαιτεί ένα τελείως διαφορετικό γνωστικό επίπεδο.
Από τη στιγμή που ένα etf «δουλεύει» με συμβόλαια πετρελαίου, αυτόματα συνεπάγεται ότι υπάρχουν λήξεις, κόστη roll-over και φυσικά όσα έχουν υποκείμενο προϊόν τα συμβόλαια του WTI έχουν και τον παράγοντα της φυσικής παράδοσης και της δυνατότητας αποθήκευσης να εισέρχονται στο κάδρο του volatility. Γι’ αυτό άλλωστε οι απώλειες από την πρόσφατη κατάρρευση του πετρέλαιου σε αυτή την κατηγορία ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες.
Το πρόβλημα λοιπόν είναι ότι πολλοί επενδύουν σε ETFs πάνω σε συμβόλαια πετρελαίου με την κουλτούρα του « buy and hold» επενδυτή πάνω σε μετοχές. Αυτό και μόνο αρκεί για να αποκαλύψει την άγνοια βασικών παραμέτρων της αγοράς.
Όπου εισέρχεται η έννοια της μόχλευσης και της λήξης, το επενδυτικό τοπίο έχει τις ιδιορρυθμίες του.
Δεν μπορείς για παράδειγμα να επενδύεις σε συμβόλαια πετρελαίου, είτε μέσω ΣΜΕ, είτε μέσω ΕTFs πάνω σε ΣΜΕ, αγνοώντας βασικούς όρους, όπως Contango και Backwardation.
Aν για παράδειγμα οι ιδιώτες επενδυτές γνωρίζαν τα δύο αυτά φαινόμενα, δεν θα επέλεγαν τη δεδομένη περίοδο το USO αλλά το USL, που σε αντίθεση με πολλά βασικά προϊόντα, διαφοροποιείται μιας και κατανέμει τις θέσεις του σε πολλαπλές λήξεις, περιορίζοντας έτσι τις δυσμενείς επιπτώσεις του contango.
Τι είναι όμως τελικά το φαινόμενο που έχει βυθίσει τις τιμές των ETFs κλέβοντας τους ποσοστό αντίδρασης ακόμα και τις μέρες που οι τιμές του πετρελαίου ανεβαίνουν;
Η δύναμη του Contango
H αυξημένη τιμή -premium- ενός μακρινού συμβολαίου από τη spot αγορά συνήθως οφείλεται στο κόστος διακράτησης -cost of carry- το οποίο περιλαμβάνει κυρίως τα κόστη αποθήκευσης, αλλά και της ασφάλειας του εμπορεύματος.
Contango λοιπόν ονομάζουμε το φαινόμενο υψηλότερων τιμών στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σε σχέση με τις τιμές spot.
Σε απλά ελληνικά, όταν η αγορά του πετρελαίου είναι σε contango, μια συμφωνία να αγοραστεί αργό σε ένα μήνα από τώρα, κοστίζει περισσότερο σε σχέση με την τρέχουσα τιμή. Όσο πιο μακριά στο μέλλον πάμε, τόσο πιο ακριβό γίνεται.
Οι traders, οι εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών κ.ο.κ με χώρο αποθήκευσης στη διάθεση τουs, αγοράζουν σήμερα πετρέλαιο και πουλάνε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σε υψηλότερη τιμή αποθηκεύοντας το πετρέλαιο μέχρι την ημερομηνία παράδοσης, το λεγόμενο cash and carry arbitrage.
Αυτή η δυνατότητα σε φυσιολογικές συνθηκες είναι και αυτή που περιορίζει τον βαθμό του contango για τα προϊόντα.
Οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικράτησαν πρόσφατα στην αγορά πετρελαίου λόγω της μείωσης της ζήτησης εξαιτίας της πανδημίας Covid-19 και της πλημμυρίδας της προσφοράς από Σαουδική Αραβία και Ρωσία, μας οδήγησαν σ’ ένα super Contango: Καθώς οι διαθέσιμοι χώροι αποθήκευσης πετρελαίου εξαντλούνται, λόγω ακριβώς της υπερβολικής προσφοράς και της μειωμένης ζήτησης, αυξάνεται το κόστος αποθήκευσης. Όσο αυξάνει το εν λόγω κόστος, τόσο ανοίγει η ψαλίδα ανάμεσα στις τιμές σποτ και στις μελλοντικές τιμές των προθεσμιακών συμβολαίων.
Αυτό ζήσαμε πριν περίπου δύο εβδομάδες. Καθώς πλησιάζαμε στη λήξη των συμβολαίων, τo roll over έγινε πανάκριβο και όσοι ήθελαν να πουλήσουν τα συμβόλαια δεν έβρισκαν αγοραστές καθώς οι τελευταίοι δυσκολεύονταν να παραλάβουν λόγω της έλλειψης χώρων αποθήκευσης. Η έλλειψη αντισυμβαλλομένων ανάγκασε τους πωλητές να πληρώνουν αρκεί να παραλάβει κάποιος άλλος το πετρέλαιο και κάπως έτσι πέρασαν στην ιστορία του χρηματιστηριακού ταμπλό οι αρνητικές τιμές.
Η ιστορία πάντα επαναλαμβάνεται
Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που η αγορά πετρελαίου βιώνει το φαινόμενο.
Το 1998 είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, όταν το πετρέλαιο είχε υποχωρήσει επίσης στα 10 δολάρια το βαρέλι, λόγω της κατάρρευσης της ζήτησης από Ασία και της μεγάλης αύξησης της ιρακινής παραγωγής.
Το 2008 επίσης ήταν επικερδής η αγορά πετρελαίου spot και η πώληση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, με τους επενδυτές να ναυλώνουν δεξαμενόπλοια, λόγω της εξάντλησης των φυσικών αποθηκευτικών χώρων στην ενδοχώρα και τα ναύλα των VLCCs στα ύψη.
Έως τον Ιανουάριο του 2009, με τις τιμές να εξακολουθούν να κυμαίνονται γύρω στα 50 δολάρια το βαρέλι, υπήρχαν κάπου 90 εκατομμύρια βαρέλια αργού σε πλωτές μονάδες αποθήκευσης. Οι προθεσμιακές αγορές είχαν μπει σε contango και τα εμπορεύματα «λίμναζαν» με την τρέχουσα τιμή του πετρελαίου να βρίσκεται σταθερά κάτω από την τιμή των συμβολαίων για το μεγαλύτερο μέρος του 2009.
Η ιστορία προφανώς και κάνει κύκλους και όσο πιο καλοί γνώστες των κύκλων αυτών είναι οι επενδυτές, τόσο περισσότερα χρήματα κερδίζουν, ή έστω τόσο λιγότερα χρήματα «χάνουν».
Backwardation και Dated Brent
Όταν ισχύουν τα αντίθετα από το Contango, τότε λέμε ότι η αγορά είναι σε Backwardation. Δηλαδή όταν η η τιμή ενός συμβολαίου μελλοντικής εκπλήρωσης για παράδοση μετά από αρκετούς μήνες είναι πολύ χαμηλότερη από την τιμή σε μετρητά ή την τιμή για παράδοση τον επόμενο μήνα ή και από τις δυο τιμές.
Μια αγορά σε backwardation μπορεί να κρύβει ελλείψεις στην προσφορά.
Το αποτέλεσμα είναι λιγότερο έντονο στα μακροπρόθεσμα ΣΜΕ δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά ποντάρουν ότι η υψηλότερη τιμή θα ενθαρρύνει μακροπρόθεσμα την αύξηση της προσφοράς και θα επιτρέψει την αύξηση του αποθέματος. Το όριο και εδώ λοιπόν δίνεται συνήθως από την ίδια την αγορά, καθώς οι καταναλωτές αναβάλουν τη ζήτησή τους ή ενδεχομένως την υποκαθιστούν.
Μια σημαντική λεπτομέρεια που οι επενδυτές οφείλουν να γνωρίζουν είναι ότι τα συμβόλαια WTI διευθετούνται με φυσική παράδοση, ενώ του Brent διευθετούνται με μετρητά. Ως εκ τούτου, τα δεύτερα δεν έχουν τον κίνδυνο να καταστούν αρνητικά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να μειωθούν σημαντικά σε αξία.
Το πρόβλημα στο Βrent είναι ότι εδώ και έναν μήνα η αγορά βιώνει ένα κενό μεταξύ των futures και του υποκείμενου φυσικού δείκτη αναφοράς Dated Brent, ο οποίος είναι μια αξιολόγηση για την τιμή του αργού πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας και αναφέρεται σε φυσικά φορτία αργού πετρελαίου για συγκεκριμμένες ημερομηνίες παράδοσης.
Ο δείκτης αυτός χρησιμοποιείται για την εμπορία περισσότερων από το ήμισυ των φυσικών ακατέργαστων φορτίων στον κόσμο, μιας και αντιπροσωπεύει την τιμή βάσης που τα διυλιστήρια και άλλοι φυσικοί αγοραστές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν.
Το Dated Brent έχει μια διαφορά συνήθως πέριξ των δύο δολαρίων από την τιμή των μελλοντικών συμβολαίων, αλλά στις σημερινές συνθήκες της πλημμυρίδος της προσφοράς και της μειωμένης ζήτησης το discount επεκτάθηκε σε περισσότερα από δέκα δολάρια το βαρέλι.
Η μείωση αυτού του discount θα είναι μια πρώτη θετική ένδειξη για την αγορά.
Άλλα δύο σημεία που θέλουν προσοχή είναι ότι λόγω αυξημένης μεταβλητότητας οι απαιτήσεις περιθωρίου βαίνουν αυξανόμενες, ενώ οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι στην αγορά του πετρελαίου περιορίζουν την πρόσβαση στο πρώτο συμβόλαιο στην σειρά των futures.
Αυτό έπραξαν άλλωστε και οι διαχειριστές του USO με αποτέλεσμα αρχές της προηγούμενης εβδομάδας να δούμε πίεση και στα συμβόλαια του Ιουνίου.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να καθίσταται δυσκολότερη η αποτελεσματικότητα των διαχειριστών των ETFs , γιατί απλούστατα καθίσταται ακριβότερη η διατήρηση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, αλλά και οι τεχνικές όπως για παράδειγμα εκείνη της δέλτα-αντιστάθμισης
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
*To άρθρο δημοσιεύτηκε στο Φιλελεύθερο 2-3 Μαίου
