Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ποιος θα ήθελε να διοικήσει μία εταιρεία που συνδέεται με τη διαδικασία μέσω της οποίας οι Έλληνες φορολογούμενοι έχουν «φορτωθεί» χρέος 36,6 δισ. ευρώ; Ποιον θα ικανοποιούσε να είναι διευθύνων σύμβουλος σε έναν οργανισμό που, ενώ έχει στόχο τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος και είναι βασικός μέτοχος σε δύο τράπεζες, δεν μπορεί να επιβάλλει τις θέσεις του;
Μετά το «ξήλωμα» της Εκτελεστικής Επιτροπής το περασμένο καλοκαίρι και το φιάσκο που ακολούθησε τόσο με τους όρους του συμβολαίου του «εκλεκτού» κ. Βασίλη Κατσικιώτη, όσο και με τον πρώτο επιλαχόντα κ. Κώστα Μιχαηλίδη, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας βρίσκεται ξανά σε διαδικασία επιλογής διευθύνοντος συμβούλου, όταν στο επικαιροποιημένο μνημόνιο αναφερόταν ότι το θέμα θα έπρεπε να είχε λήξει έως το τέλος του 2016.
Τι ακριβώς, όμως, θα κάνει ο άνθρωπος που θα... δεχτεί να διοικήσει έναν σταθερά ζημιογόνο οργανισμό (9,3 δις ζημιές το 2015, 9,7 δις το 2014, 5,9 δις το 2013, 5,4 δις το 2012), ο οποίος έχει ως αποστολή «τη συνεισφορά στη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, προς χάριν του δημοσίου συμφέροντος», αλλά η διαδρομή του φτάνει στο τέλος του και μάλιστα μετά από σημαντικές «ήττες» και χαμένα «στοιχήματα»;
Στελέχη της αγοράς χαρακτηρίζουν «ήττες» τα όσα διαδραματίστηκαν μέσα στο 2016 και αφορούσαν τη διοικητική ανασυγκρότηση της Τρ. Πειραιώς και της Εθνικής, από τη στιγμή που ένας από τους ρόλους του οργανισμού που πληρώνουν οι φορολογούμενοι είναι η εξάσκηση των δικαιωμάτων ψήφου στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών. Σημειώνουν, δε, ότι η κόντρα με τη διοίκηση της Εθνικής και η αποτυχία επιλογής του «κατάλληλου» CEO στην Πειραιώς εδώ και ένα χρόνο δείχνουν τις αδυναμίες και μειώνουν αισθητά την αξιοπιστία του θεσμού.
Τα «χαμένα στοιχήματα» έχουν να κάνουν κυρίως με την αποτυχία ανάκτησης των χρημάτων που επενδύθηκαν για τη διάσωση του τραπεζικού κλάδου αλλά και με διαδικασίες που δεν έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα όπως αυτή των warrants. Ποιος, λοιπόν, θα είναι από δω και πέρα ο ρόλος του Ταμείου, όταν τόσο στην Εθνική όσο και στην Πειραιώς, δεν μπορεί στην ουσία να λειτουργήσει ως βασικός μέτοχος και όταν οι δυνατότητες ανάκτησης κεφαλαίων έχουν περιοριστεί δραματικά;
Ο νέος επικεφαλής του Ταμείου θα κληθεί να πετύχει τους στόχους του οργανισμού στην προτελευταία φάση της ζωής του. Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του Ταμείου, μετά την ολοκλήρωση της τρίτης ανακεφαλαιοποίησης στο τέλος του 2015, το ΤΧΣ εισέρχεται στη «φάση της επιτήρησης», πριν πουλήσει τις συμμετοχές του και ολοκληρώσει τον κύκλο του, τον Ιούνιο του 2020. Σημειώνεται ότι σήμερα το ΤΧΣ κατέχει ποσοστό 40,39% στην Εθνική Τράπεζα, 26,42% στην Τρ. Πειραιώς, 11,01% στην Alpha Bank και 2,38% στην Eurobank. Πριν την ανακεφαλαιοποίηση του 2015 τα ποσοστά ανέρχονταν σε 57,2% στην Εθνική, 66,9% στην Πειραιώς, 66,2% στην Alpha Bank και 35,4% στην Eurobank.
Η επιτήρηση αφενός σε θέματα διαχείρισης «κόκκινων» δανείων και αφετέρου στην υλοποίηση των σχεδίων αναδιάρθρωσης έχει μάλλον συμπληρωματικό χαρακτήρα. Άλλωστε την εποπτεία των ελληνικών τραπεζών αναμφίβολα την έχει αναλάβει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) της ΕΚΤ, όντας το απόλυτο αφεντικό για τον κλάδο, ενώ τα σχέδια αναδιάρθρωσης συμφωνήθηκαν με την DGComp. Μέχρι και η περίοδος εξάσκησης των warrants κοντεύει να τελειώσει. Όχι ότι έχει κάποια σημασία πια...
Που πήγαν τα χρήματα των φορολογούμενων;
Για τα πεπραγμένα του ΤΧΣ, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: οι συσσωρευμένες ζημίες διαμορφώνονται, σύμφωνα με τα στοιχεία εννεαμήνου 2016, στα 36,3 δισ. ευρώ, ενώ τα ανακτήσιμα κεφάλαια υπολογίζονται στα 7,59 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται πως όταν το Ταμείο διέθεσε σχεδόν 50 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή ενίσχυση των βιώσιμων τραπεζών (των τεσσάρων συστημικών) και την κάλυψη του κεφαλαιακού κενού των τραπεζών που βρίσκονται υπό εκκαθάριση, οι προβλέψεις έκαναν λόγο ακόμα και για ανάκτηση 35 δισ. ευρώ.
Αυτό θα γινόταν μέσω της διαχείρισης των υπό εκκαθάριση ιδρυμάτων (Αγροτική Τράπεζα, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Probank, Proton Bank, T-Bank, First Business Bank, Αχαϊκή Συνεταιριστική Τράπεζα, Συνεταιριστική Δωδεκανήσου, Συνεταιριστική Ευβοίας, Συνεταιριστική Λαμίας, Συνεταιριστική Λέσβου-Λήμνου, Συνεταιριστική Δ. Μακεδονίας) αλλά και μέσω της διάθεσης του ποσοστού που κατείχε στις συστημικές τράπεζες, αν ερχόταν η πολυπόθητη ανάκαμψη.
Για τις υπό εκκαθάριση τράπεζες το ΤΧΣ διέθεσε 13,489 δισ. ευρώ. Το ποσό αφορά στην κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού που προέκυψε κατά τη διάσπασή τους. Το ανακτήσιμο ποσό εκτιμάται σήμερα στα 1,937 δισ. ευρώ. Κατά συνέπεια, μόνο από τις τράπεζες που οδηγήθηκαν σε «λουκέτο», οι φορολογούμενοι έχουν χάσει ήδη 11,55 δισ. ευρώ.
Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο του Ταμείου ήταν 1,5 δισ. ευρώ. Στις 29 Απριλίου 2012 εκδόθηκαν ομόλογα EFSF ύψους 25 δισ. ευρώ για την κάλυψη των ζημιών του PSI, ενώ στις 19 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους εκδόθηκαν επιπλέον 16 δισ. ευρώ ομολόγων. Στο πλαίσιο της 2ης ανακεφαλαιοποίησης εκδόθηκαν ομόλογα EFSF ύψους 7,2 δισ. ευρώ (31 Μαΐου 2013), φτάνοντας συνολικά ο «λογαριασμός» τα 49,7 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 10,9 δισ. ευρώ... περίσσεψαν και επιστράφηκαν στις 27 Φεβρουαρίου 2015, όμως για την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση χρειάστηκαν συνολικά 5,42 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή ενίσχυση της Εθνικής και της Τρ. Πειραιώς. Σήμερα, η συνολική αξία του μετοχικού χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ δεν ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ.
Στα… χρόνια του ΤΧΣ, οι μικρομέτοχοι έμαθαν για τα καλά τι σημαίνει dilution και warrants, σε μία κατά γενική ομολογία αποτυχημένη διαδικασία και είδαν τις μετοχές τους να… εξαϋλώνονται, όπως στην περίπτωση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου.
Τυπικά, η αποστολή του ΤΧΣ χωρίζεται σε 6 φάσεις:
1-2-3. Δημιουργία, συγκέντρωση και ανακεφαλαιοποίηση: Η πρώτη φάση αφορά στη δημιουργία του Ταμείου βάσει του ν. 3864/2010, όταν καθορίστηκε το πλαίσιο λειτουργίας του. Η δεύτερη και η τρίτη φάση σχετίζονται με την συγκέντρωση και την ανακεφαλαιοποίηση του κλάδου. Λόγω της εξόδου ξένων παικτών από την ελληνική αγορά αλλά και την αδυναμία ορισμένων τραπεζών να χαρακτηριστούν βιώσιμες από την Τράπεζα της Ελλάδος. Το ΤΧΣ ήταν αυτό που διέθεσε τα κεφάλαια για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών, είτε επρόκειτο για συστημικές ή τράπεζες που οδηγήθηκαν σε εκκαθάριση. Οι βασικές ενέργειες του Ταμείου ήταν οι ακόλουθες:
- Νομικός και οικονομικός έλεγχος
- Υλοποίηση του LME ( επαναγορά τίτλων)
- Σχεδιασμός και εφαρμογή του πλαισίου ανακεφαλαιοποίησης
- Έκδοση warrants
- Κεφαλαιακή ενίσχυση των συστημικών τραπεζών
- Έγκριση των σχεδίων αναδιάρθρωσης
4.Επιτήρηση: Όπως αναφέρει το ΤΧΣ, «Το Ταμείο θα επιδιώξει τον βασικό του στόχο για τη στήριξη της σταθερότητας του συστήματος, ενώ παράλληλα θα στοχεύσει στον δεύτερο στόχο που είναι η προστασία της αξίας των περιουσιακών του στοιχείων, μέσω των ακόλουθων ενεργειών:
-Παρακολούθηση της εφαρμογής του Πλαισίου Συνεργασίας με κάθε τράπεζα
-Επίβλεψη της πώλησης θυγατρικών
-Εφαρμογή του πλαισίου παρακολούθησης των σχεδίων αναδιάρθρωσης
-Ολοκλήρωση του σχεδίου διαχείρισης των NPLs
-Αξιολόγηση της Εταιρικής Διακυβέρνησης
-Προώθηση των βέλτιστων πρακτικών διακυβέρνησης και εσωτερικού ελέγχου
5-6.Διάθεση μεριδίων και ολοκλήρωση εργασιών: Το ΤΧΣ θα επιδιώξει την ομαλή επιστροφή των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα, ενώ θα προσπαθήσει να διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα περιουσιακά του στοιχεία. Βάσει των όσων ισχύουν σήμερα, το ΤΧΣ ολοκληρώνει τον κύκλο της ζωής του τον Ιούνιο του 2020.
