Μικρή ανάκαμψη παρουσίασε ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος τον Νοέμβριο, στις 107,0 από 106,7 μονάδες τον Οκτώβριο. Η διόρθωση του προηγούμενου μήνα, συνεπώς, αποδεικνύεται προσωρινή, καθώς ο δείκτης επανέρχεται, έστω και οριακά, σε ανοδική πορεία.
Στους επιμέρους τομείς της παραγωγής οι διακυμάνσεις των προσδοκιών των επιχειρήσεων είναι οριακές. Η μικρή ανοδική τάση προέρχεται κυρίως από βελτίωση στις Υπηρεσίες και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Συνολικά, στο διάστημα αυτό φαίνεται πως ολοκληρώνεται ένας θετικός κύκλος ενίσχυσης των προσδοκιών που ξεκίνησε με τη λήξη του τρίτου προγράμματος προσαρμογής και ενδυναμώθηκε στην προεκλογική περίοδο και τους πρώτους μετεκλογικούς μήνες.
Ο δείκτης κλίματος έχει επανέλθει περίπου σε υψηλό δεκαετίας, ενώ αυτός της καταναλωτικής εμπιστοσύνης περίπου σε υψηλό εικοσαετίας.
Κατά την περίοδο αυτή, παρατηρείται ενίσχυση επιμέρους τομέων της οικονομίας, αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας, σταθεροποίηση του τουρισμού σε υψηλά επίπεδα, και συνέχιση της καλής εξαγωγικής επίδοσης ορισμένων κλάδων.
Ταυτόχρονα υπάρχει σημαντική μείωση του κόστους χρηματοδότησης της χώρας και αντιστροφή φορολογικών μέτρων, με μείωση της σχετικής επιβάρυνσης για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Συνολικά, υπάρχει η αίσθηση πως η κρίση σε μεγάλο βαθμό ανήκει στο παρελθόν και πως τα πραγματικά διαθέσιμα εισοδήματα θα αυξάνονται στο επόμενο διάστημα έστω και σταδιακά. Η συνέχιση, όμως, αυτής της θετικής εξέλιξης, θα εξαρτηθεί κρίσιμα, πέρα από τις διεθνείς εξελίξεις, από τις αποφάσεις της οικονομικής πολιτικής στη χώρα.
Η παραγωγική βάση της οικονομίας παραμένει ασθενής, η ανεργία εξαιρετικά υψηλή και το επίπεδο επενδύσεων πολύ χαμηλότερο από αυτό που θα στηρίξει μια μεσοπρόθεσμα ισχυρή ανάπτυξη της οικονομίας.
Ο δημοσιονομικός χώρος είναι πεπερασμένος και το δημόσιο χρέος παραμένει ιδιαίτερα υψηλό. Ως εκ τούτου, όχι μόνο η φορολογική ελάφρυνση αλλά και η γενικότερη ενδυνάμωση της θέσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων θα είναι εφικτή μόνο στο βαθμό που θα ενισχύεται συστηματικά η παραγωγική βάση της οικονομίας και στο βαθμό που τα επιμέρους μέτρα οικονομικής πολιτικής θα συμβάλλουν σε αυτή την ενίσχυση.
Ενίσχυση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και επιστροφή στο μέγιστο επίπεδο των τελευταίων 19 ετών
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης ενισχύθηκε ήπια τον Νοέμβριο και διαμορφώθηκε στις - 6,8 (από -8,4) μονάδες, πολύ υψηλότερα από ότι πριν ένα έτος (-32,7 μονάδες). Κατόπιν αυτής της ενίσχυσης, ο δείκτης επανήλθε στο επίπεδο του Σεπτεμβρίου, που είναι το υψηλότερο ύστερα από τον Οκτώβριο του 2000. Συνεπώς η διόρθωση του προηγούμενου μήνα δεν συνεχίστηκε, παρά την εύλογη σταδιακή υποχώρηση της μετεκλογικής ευφορίας.
Ωστόσο, τώρα εκδηλώνεται η επίδραση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που λήφθηκαν τον περασμένο Αύγουστο - Σεπτέμβριο.
Ενισχυτικά στις προσδοκίες των πολιτών μάλλον επενέργησε την τρέχουσα περίοδο και η διαφαινόμενη παροχή έκτακτου επιδόματος και φέτος, που δεν ήταν δεδομένη.
Ύστερα από τη νέα άνοδο, οι Έλληνες καταναλωτές δεν συγκαταλέγονται πλέον στην πεντάδα των περισσότερο απαισιόδοξων στην ΕΕ. Την πρώτη θέση σε αυτήν την κατάταξη κατέχει η Βουλγαρία, με -22,7 μονάδες (από -22,0 μον.) και την πέμπτη η Ισπανία (-10,3 από -9,1). Η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση μαζί με τη Ρουμανία.
