Στη χειρότερη κρίση που έχει βιώσει η ανθρωπότητα σε καιρό ειρήνης κινδυνεύει να εξελιχθεί η πανδημία του κορονοϊού. Το δεύτερο κύμα εξάπλωσης είναι εδώ, οι οικονομίες προσπαθούν να μείνουν ανοιχτές όμως το θέμα είναι αν θα μείνουν και όρθιες. Τα πάντα στον πλανήτη υπολειτουργούν – ακόμα και σε χώρες που δεν είναι σε lockdown – με την παγκόσμια οικονομία να βρίσκεται στη δίνη της αβεβαιότητας, ενώ κανείς δεν μπορεί να υποσχεθεί ότι θα έρθει γρήγορα ένα αποτελεσματικό εμβόλιο που θα μας επαναφέρει στην κανονικότητα.
Οι ανησυχίες για βαθύτερη του αναμενόμενου ύφεση και στην Ελλάδα δείχνουν να επιβεβαιώνονται και πλέον βγαίνουν από τα συρτάρια ακόμα πιο ακραία σενάρια που μοιάζουν με οικονομική καταστροφή. Στο καλό σενάριο, η Ελλάδα θα χάσει περίπου 8%-10% του ΑΕΠ της φέτος (ύφεση 8% αναγράφεται στον προϋπολογισμό), ήτοι περίπου 18 δισ. ευρώ οικονομικής παραγωγής. Γίνεται αντιληπτό ότι κάθε ευρώ, εκατομμύριο ή δισεκατομμύριο που προστίθεται στον τελικό «λογαριασμό» της κρίσης είναι πολύ σημαντικό για την οικονομία και την κοινωνία.
Πρόκειται για χρήματα που θα λείψουν από την αγορά, χρήματα που έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις για να πληρώσουν τους μισθούς και τα νοικοκυριά για να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και να ζήσουν. Ένας νέος θανάσιμος φαύλος κύκλος κινδυνεύει να ξεκινήσει αν δεν καταφέρουμε να ανακόψουμε γρήγορα την εξάπλωση του κορονοϊού, αν δεν μπορέσουμε να σταματήσουμε το δεύτερο κύμα και η ύφεση… ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Σε πρόσφατο άρθρο του στο liberal.gr, ο καθηγητής Παναγιώτης Πετράκης είχε υπολογίσει το μηνιαίο κόστος ενός νέου lockdown και μάλιστα μόνο στην Αττική σε πάνω από 1 δισ. ευρώ. Νεότερες εκτιμήσεις που σχετίζονται με τα μέτρα που θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός, κάνουν λόγο για περαιτέρω συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,5% αν έχουμε μερικό lockdown στη χώρα και πάνω από 3% στην περίπτωση γενικού lockdown.
Μια βαθύτερη ύφεση (π.χ. 11% ή 12%) δεν είναι απλά ένα νούμερο, αλλά μεταφράζεται σε χαμένες δουλειές και μείωση των εισοδημάτων, κάτι που δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρο τον κόσμο.
Γι’ αυτό το λόγο οι αρχές σε Ευρώπη και Αμερική δέχονται πιέσεις να εφαρμόσουν νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας, με βασικό στόχο αυτή τη φορά να αποτραπεί μία δραματική αύξηση της ανεργίας που θα προκαλέσει κοινωνική αναταραχή. Για τον κίνδυνο αυτό έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένα η Κριστίν Λαγκάρντ της ΕΚΤ και ο Τζερόμ Πάουελ της Fed, καλώντας τις κυβερνήσεις να συνεχίσουν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και τόλμη τα μέτρα στήριξης.
Αρκεί όμως αυτό; Στο σενάριο που τα νέα lockdown έχουν αποτέλεσμα και σε ένα ή ενάμιση μήνα καταφέρουμε να μειώσουμε αισθητά ή ακόμα και να μηδενίσουμε σχεδόν τα κρούσματα, θα πρέπει να κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για να αποτρέψουμε ένα τρίτο κύμα πριν εμβολιαστεί μέρος του πληθυσμού. Ο Γάλλος υπουργός Υγείας, Ολιβιέ Βεράν, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ενός τρίτου κύματος, μιλώντας για το δεύτερο lockdown που ανακοίνωσε ο Μακρόν.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι είναι πολύ επικίνδυνο να ανοίξει πλήρως η οικονομία την περίοδο των Χριστουγέννων ή στο πρώτο τρίμηνο του 2021 που είναι η καρδιά της εποχής της γρίπης. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, να φτάσουμε έως τον Απρίλιο του 2021 με μάσκες παντού και αρκετά περιοριστικά μέτρα σε ισχύ που σημαίνει ότι το νέο έτος θα ξεκινήσει με ύφεση. Το πώς θα εξελιχθεί κανείς δεν μπορεί να το προβλέψεις αφού όπως έχει αποδειχθεί, στην εποχή της πανδημίας οι προβλέψεις είναι πιο δύσκολες από ποτέ.
Πάντως, όπως είπε ο Ζολτ Ντάρβας σε συνέντευξή του στο liberal.gr, η επιδείνωση των συνθηκών αλλάζει πλήρως η εικόνα για το 2021 και δεν αποκλείεται η ανάπτυξη να είναι μηδενική στο νέο έτος. Ειδικά για την ελληνική οικονομία που προσπαθεί να σηκώσει κεφάλι μετά από 10 χρόνια κρίσης κάτι τέτοιο θα ισοδυναμεί με καταστροφή. Ας μην ξεχνάμε ότι ελπίζαμε σε ανάπτυξη 7,5% το 2021 για να αντισταθμίσουμε τις φετινές απώλειες…
