Του Βασίλη Γεώργα
«Κούρεμα» του δημόσιου χρέους και επαναφορά του κριτηρίου βιωσιμότητας με βάση το σύνολο του χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ εισηγείται να γίνει στην Ελλάδα το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, την ώρα που στο παρασκήνιο η συζήτηση για το χρέος κινείται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση.
Σε μια περίοδο που κυβέρνηση και δανειστές έχουν κλείσει εντελώς την πόρτα της ονομαστικής διαγραφής και διαπραγματεύονται πάνω σε ουσιαστικά ανώδυνες παρεμβάσεις που θα μειώσουν μελλοντικά την «καθαρή παρούσα αξία», το όργανο που συστάθηκε για να παρακολουθεί τους μνημονιακούς δημοσιονομικούς στόχους της χώρας βάζει για πρώτη φορά στο τραπέζι τη διαγραφή μέρους των χρεολυσίων, προσθέτοντας «υλικό» για τη συζήτηση που έχει ανάψει αναφορικά με τους δυνητικούς τρόπους μελλοντικής μείωσης του χρέους.
Στην πρώτη του εξαμηνιαία έκθεση για την ελληνική οικονομία, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στο οποίο προεδρεύει ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Κορλίρας, προτείνει χαρακτηριστικά «να επανέλθει σταδιακά στη θεσμική συζήτηση το ενδεχόμενο μείωσης ενός, έστω μικρού, μέρους της ονομαστικής αξίας του χρέους «χωρίς μαξιμαλιστική, αλλά ιδιαίτερα πραγματιστική διάθεση».
Το 2017, σύμφωνα με το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού, το δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι θα πλησιάσει σε ονομαστικούς όρους στα επίπεδα του 2014, φτάνοντας στα 318,670 δισ. ευρώ (174,8% του ΑΕΠ), ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών ινστιτούτων, τα μέτρα που συζητείται να ληφθούν για τη διευκόλυνση αποπληρωμής του δεν αναμένεται να το μειώσουν περισσότερο από 30 δισ. ευρώ μακροπρόθεσμα.
Στην πράξη αυτό που κάνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο είναι να εισηγείται στην κυβέρνηση να αμφισβητήσει τη συμφωνία του Eurogroup της 25ης Μαΐου 2016 σύμφωνα με την οποία η βιωσιμότητα του χρέους θα υπολογίζεται πλέον με βάση τον δείκτη των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών (15% του ΑΕΠ και μεσοπρόθεσμα 20%) και να επανέλθει στην προηγούμενη λογική που είχε ίσχυε μετά το Eurogroup της 27ης Νοεμβρίου του 2012. Με βάση εκείνη τη συμφωνία Σαμαρά – Στουρνάρα, και μέχρι σήμερα, το χρέος θεωρούνταν βιώσιμο εφόσον υπολογίζεται με βάση τον δείκτη του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ.
Ενδοκυβερνητικές διαφωνίες και αντιπολιτευτικές συμφωνίες
Η συγκεκριμένη συζήτηση για το ποια θεωρείται η πιο δόκιμη μέθοδος διευθέτησης του ελληνικού χρέους (βιωσιμότητα με βάση το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ ή χρηματοδοτικές δαπάνες έναντι του ΑΕΠ) έχει πυροδοτήσει πολλές διαφορετικές απόψεις και εισηγήσεις. Τόσο εντός της κυβέρνησης και της Αντιπολίτευσης, όσο και εκ μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητα, αλλά και των δανειστών από τη στιγμή που στην πρώτη περίπτωση διατηρείται ανοιχτός ο δρόμος για μια διαγραφή στο μέλλον.
Είναι γνωστή η θέση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που μιλά για την ανάγκη ονομαστικής μείωσης του χρέους ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο στο μέλλον, αλλά και της Γερμανίας, που αποκλείει κάθε σχετική συζήτηση έχοντας «επιβάλει» στο Eurogroup την άποψή της.
Από την άλλη, παρά τις ευρύτερες διαφωνίες, καταγράφεται μια σύγκλιση απόψεων μεταξύ του νυν υπουργού Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτου, και του πρώην αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών της Ν.Δ. Χρήστου Σταϊκούρα.
Όπως προέκυψε από τις συζητήσεις στην υποεπιτροπή της Βουλής για το χρέος, η θέση τους είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να επιμείνει να αξιολογούνται και τα δυο μεγέθη (χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες ως ποσοστό του ΑΕΠ) για τη βιωσιμότητα του χρέους. Ενδεικτικά, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει πει στη Βουλή ότι η προσέγγιση της διευθέτησης του χρέους με βάση την καθαρά παρούσα αξία είναι χρήσιμος δείκτης, αλλά μπορεί να οδηγήσει και σε αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Με λίγα λόγια, μπορεί να εμφανίζει «βιώσιμο» το χρέος, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να μην είναι.
Αντίθετη άποψη έχει εκφράσει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γ. Χουλιαράκης, ο οποίος έχει δηλώσει ότι ο υπολογισμός της βιωσιμότητας του χρέους σύμφωνα με το ετήσιο κόστος αποπληρωμής του (όριο 15% του ΑΕΠ) διευκολύνει τις ελληνικές θέσεις.
Η Αξιωματική Αντιπολίτευση (Σταϊκούρας) ισχυρίζεται ότι η θέση της χώρας επιβαρύνεται, ενώ αρκετοί οικονομολόγοι εκτιμούν πως το όριο του 15%, που ισοδυναμεί με περίπου 27 δισ. ευρώ ετησίως σε αποπληρωμή χρεολυσίων είναι υπερβολικά υψηλό και πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον στο μισό για να ανακάμψει η Οικονομία.
Χωρίς τον ξενοδόχο
Δεν ξέρουμε αν όλη αυτή η συζήτηση που γίνεται μεταξύ Ελλήνων υπουργών, ΔΝΤ, ακαδημαϊκών και διαφόρων εκπροσώπων των δανειστών έχει κάποια βάση.
Photo by Pedelecs by Wikivoyage and Wikipedia, CC BY-SA 3.0.
Το βέβαιο είναι ότι στο τραπέζι βρίσκονται αυτήν την περίοδο όλες οι εναλλακτικές λύσεις, αλλά, όπως γίνεται πάντα, οι αποφάσεις θα ληφθούν με βάση το εφικτό και όχι το ευκταίο. Και προς το παρόν το εφικτό είναι αυτό που ορίζει η πολιτική του Βερολίνου, που δεν περιλαμβάνει σε καμία περίπτωση διαγραφή χρέους, αλλά επιδερμική διευθέτηση μέχρι την επόμενη φορά…
