«Υπάρχουν τέσσερις ομάδες καταναλωτών. Από αυτές οι σκληροί αρνητές έχουν μια μοναδική, ξεχωριστή συμπεριφορά. Δεν τηρούν τα μέτρα, αδιαφορούν για την υγιεινή και αντιδρούν σε οποιοδήποτε περιορισμό τίθεται από τα καταστήματα και το κράτος, σε ό,τι αφορά στην προστασία της δημόσιας υγείας» δηλώνει στο Liberal Markets ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), Λευτέρης Κιοσές.
Ο ίδιος επισημαίνει πως από τις έρευνες που «τρέχει» το Ινστιτούτο, εκτός από τους αρνητές υπάρχουν άλλες τρεις κατηγορίες καταναλωτών. «Πρόκειται για όσους δεν έχουν εμβολιαστεί, αλλά έχουν την ανησυχία της πανδημίας, όσοι έχουν εμβολιαστεί και νιώθουν ασφαλείς (η μεγαλύτερη ομάδα), και όσους παρά το γεγονός πως έχουν εμβολιαστεί, έχουν μεγάλη ανησυχία. Πρόκειται για τις ευπαθείς ομάδες κατά κύριο λόγο» τονίζει ο κ. Κιοσές.
Το ΙΕΛΚΑ πραγματοποίησε έρευνα καταναλωτών, με δείγμα 950 ατόμων το καλοκαίρι του με θέμα τις καταναλωτικές συνήθειες των καταναλωτών λόγω της εμφάνισης του ιού COVID-19 στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα δείχνουν την επίδραση της πανδημίας στην καταναλωτική συμπεριφορά.
Όπως καταγράφεται στο σχήμα 1, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις αγοραστικές συνήθειες ανάμεσα στο κοινό που έχει εμβολιαστεί (ή σκοπεύει να εμβολιαστεί) το οποίο αντιπροσωπεύει το 68% του συνόλου και στο κοινό της έρευνας που δεν έχει εμβολιαστεί (και δεν σκοπεύει να εμβολιαστεί), το οποίο αντιπροσωπεύει το 32% του συνόλου του κοινού της έρευνας.
Η μεγαλύτερη διαφοροποίηση ανάμεσα στις δύο ομάδες καταγράφεται στο αίσθημα ασφάλειας σε σχέση με την κυκλοφορία. Το 66% των μη εμβολιασμένων θεωρούν ότι είναι ασφαλές να κυκλοφορούν έξω όπως πριν, ενώ μόλις το 23% των εμβολιασμένων πιστεύει το ίδιο. Πρακτικά στο κοινό των εμβολιασμένων εξακολουθεί να κυριαρχεί η ανησυχία σε σχέση με την εξάπλωση του ιού σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Το κοινό των μη εμβολιασμένων η πλειοψηφία φαίνεται να υιοθετεί συμπεριφορές κυκλοφορίας σαν να μην υπάρχει η πανδημία, αλλά μία σημαντική μειοψηφία (1 στους 3) ανησυχεί, κάτι που ενδεχομένως σημαίνει ότι έχουν μεγαλύτερες φοβίες για τον εμβολιασμό, παρά για την πανδημία.
Αντίστοιχη εικόνα καταγράφεται και σε σχέση με τα μέτρα προστασίας στα καταστήματα σουπερμάρκετ, με 1 στους 2 εμβολιασμένους να θεωρούν τα μέτρα υπερβολικά και μόλις 1 στους 8 μη εμβολιασμένους να έχει την ίδια άποψη. Σημειώνεται ότι εξακολουθεί να ισχύει ο περιορισμός πρόσβασης 1 ατόμου ανά 16 τ.μ. κάτι που εξακολουθεί να μειώνει τη μέγιστη δυνατότητα εξυπηρέτησης των καταστημάτων και να δημιουργεί ουρές τις ώρες αιχμής.
Η μεγαλύτερη ανησυχία του εμβολιασμένου κοινού αποτυπώνεται και στο ότι το 47% των εμβολιασμένων προσπαθεί να κάνει γρήγορα τις αγορές του στο σουπερμάρκετ, έναντι μόλις 19% του μη εμβολιασμένου. Το 33% του εμβολιασμένου κοινού επίσης δηλώνει ότι απολυμαίνει τα προϊόντα πριν τα βάλει στο σπίτι, έναντι 13% του μη εμβολιασμένου. Αντίστοιχα, το 32% του εμβολιασμένου κοινού δηλώνει ότι αποφεύγει τα χύμα προϊόντα έναντι 17% των μη εμβολιασμένων.
Σε σχέση με τις ηλεκτρονικές αγορές, καταγράφεται διπλάσιο ποσοστό στο κοινό των εμβολιασμένων το οποίο προτίθεται να αγοράσει εξ αποστάσεως τρόφιμα με 14% έναντι 6% των μη εμβολιασμένων.
Τέλος, σε σχέση με τις «εθνοκεντρικές τάσεις» και στα δύο κοινά εξακολουθούν να καταγράφονται υψηλά, με εντονότερες στο μη εμβολιασμένο κοινό με 80% έναντι 70%.
Βέβαια, η επιστροφή στην κανονικότητα σε σχέση με τις αγοραστικές συνήθειες είναι δεδομένο ότι θα διαρκέσει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όπως καταγράφεται στο σχήμα 2, μία σειρά συνηθειών που υιοθετήθηκαν λόγω της εμφάνισης της κρίσης του COVID-19 αναμένεται να διατηρηθούν από μεγάλες ομάδες των καταναλωτών (το 2022 ή και να μην σταματήσουν ποτέ). Ειδικότερα:
- 2 στους 3 εμβολιασμένους (ποσοστό 67%) θα συνεχίσουν να προσπαθούν να επισκεφθούν το κατάστημα ημέρες και ώρες χωρίς κίνηση, έναντι του 38% των μη εμβολιασμένων.
- Το 55% των εμβολιασμένων θα συνεχίσει να αποφεύγει ουρές και άλλα σημεία συνωστισμού μέσα στο κατάστημα. Μόλις το 28% από τους μη εμβολιασμένους δηλώνει το ίδιο.
- 1 στους 5 εμβολιασμένους δηλώνει ότι θα συνεχίσει να φοράει μάσκα στα καταστήματα τροφίμων ακόμα και την επιστροφή στην κανονικότητα. 8% των μη εμβολιασμένων δηλώνει το ίδιο.
Στο σχήμα 3 καταγράφεται η επίδραση που έχει η επιδημιολογική εικόνα των καταστημάτων στην απόφαση των καταναλωτών να αγοράσουν από αυτά. Φαίνεται ότι είναι σημαντικά εντονότερη η επιθυμία του εμβολιασμένου κοινού (το οποίο σημειώνεται και πάλι ότι αποτελεί το 68% του συνόλου) να είναι εμβολιασμένο το προσωπικό του καταστήματος, με το 71% να δηλώνει ότι είναι αρκετά ή πολύ σημαντικός παράγοντας για να επισκεφθούν ένα κατάστημα τροφίμων. Ίδιο ποσοστό 71% δηλώνει ότι επιθυμεί το προσωπικό των καταστημάτων τροφίμων να υποβάλλεται σε self test. Τα αντίστοιχα ποσοστά στο κοινό των μη εμβολιασμένων είναι μόλις 14% για τον εμβολιασμό του προσωπικού και 44% για την υποβολή σε self test.
